Kontent qismiga oʻtish

Tuyamoʻyin GES: Versiyalar orasidagi farq

Vikipediya, ochiq ensiklopediya
Tarixni interaktiv tarzda koʻrib chiqish
← Avvalgi tahrirKeyingi tahrir →
Kontent oʻchirildi Kontent qoʻshildi
VizualVikimatn
AnvarxonM (munozara | hissa)
36 208 edits
kTahrir izohi yoʻq
Cadet1601 (munozara | hissa)
574 edits
Tahrir izohi yoʻq
Qator 1: Qator 1:
'''Tuyamoʻyin ges''' — [[Amudaryo]] boʻyida, [[Oʻzbekiston]] va [[Turkmaniston]] chegarasida joylashgan [[gidroelektr stansiya]]. [[Urganch|Urganchdan]] (Oʻzbekistonning [[Xorazm viloyati|Xorazm viloyatidagi]] shahar) 74 km janubi-sharqda va Turkmanistonning [[Lebap viloyati|Lebap viloyatida]] [[Gazajak|Gazajakdan]] 2 km shimolda joylashgan<ref>{{Kitob manbasi/Ruscha}} {{Wayback|url=https://books.google.com/books?id=_AkmmEztL2kC&pg=PA88&lpg=PA88&dq=tuyamuyun+reservoir&source=bl&ots=_lCb9ObDit&sig=33G15--Dy_T18fPcOdxiQKMYjx4&hl=en&sa=X&ei=9862VK77EsKnggSW_YCYCQ&ved=0CDAQ6AEwAw#v=onepage&q=tuyamuyun%20reservoir&f=false|date=20160417153956}} {{Veb manbasi |url=https://books.google.com/books?id=_AkmmEztL2kC&pg=PA88&lpg=PA88&dq=tuyamuyun+reservoir&source=bl&ots=_lCb9ObDit&sig=33G15--Dy_T18fPcOdxiQKMYjx4&hl=en&sa=X&ei=9862VK77EsKnggSW_YCYCQ&ved=0CDAQ6AEwAw |sarlavha=Архивированная копия |qaralgan sana=2020-06-22 |arxivsana=2016-04-17 |arxivurl=https://web.archive.org/web/20160417153956/https://books.google.com/books?id=_AkmmEztL2kC&pg=PA88&lpg=PA88&dq=tuyamuyun+reservoir&source=bl&ots=_lCb9ObDit&sig=33G15--Dy_T18fPcOdxiQKMYjx4&hl=en&sa=X&ei=9862VK77EsKnggSW_YCYCQ&ved=0CDAQ6AEwAw}}</ref>. GESning asosiy vazifasi Xorazm viloyati va [[Qoraqalpogʻiston]] (Oʻzbekiston) va [[Toshoʻgʻuz viloyati|Tosho'g'uz viloyati]] (Turkmaniston), shuningdek, shimolda [[Qozogʻiston|Qozogʻistongacha]] boʻlgan hududlarni sugʻorish uchun suv bilan<ref name="regions2">{{Kitob manbasi/Ruscha}} {{Wayback|url=https://books.google.com/books?id=AOLwNLF_RkUC&pg=PA284&lpg=PA284&dq=tuyamuyun+reservoir&source=bl&ots=xlYYzVUD1V&sig=-8qhnkf5cCQwDiXfypR19hd_hdU&hl=en&sa=X&ei=9862VK77EsKnggSW_YCYCQ&ved=0CEgQ6AEwBw#v=onepage&q=tuyamuyun%20reservoir&f=false|date=20160423030634}} {{Veb manbasi |url=https://books.google.com/books?id=AOLwNLF_RkUC&pg=PA284&lpg=PA284&dq=tuyamuyun+reservoir&source=bl&ots=xlYYzVUD1V&sig=-8qhnkf5cCQwDiXfypR19hd_hdU&hl=en&sa=X&ei=9862VK77EsKnggSW_YCYCQ&ved=0CEgQ6AEwBw |sarlavha=Архивированная копия |qaralgan sana=2020-06-22 |arxivsana=2016-04-23 |arxivurl=https://web.archive.org/web/20160423030634/https://books.google.com/books?id=AOLwNLF_RkUC&pg=PA284&lpg=PA284&dq=tuyamuyun+reservoir&source=bl&ots=xlYYzVUD1V&sig=-8qhnkf5cCQwDiXfypR19hd_hdU&hl=en&sa=X&ei=9862VK77EsKnggSW_YCYCQ&ved=0CEgQ6AEwBw}}</ref> taʼminlashdan iborat. Stansiya sug‘orishdan tashqari aholi punktlari va sanoatni ham suv bilan ta’minlaydi<ref>{{Veb manbasi |url=http://www.zef.de/fileadmin/webfiles/downloads/projects/khorezm/downloads/Publications/wps/WP12_Awan.pdf |sarlavha=Irrigation and Drainage Systems in Khorezm, Uzbekistan |sana=2011-12 |nashriyot=Zentrum für Entwicklungsforschung Center for Development Research |qaralgan sana=2015-01-15 |arxivurl=https://web.archive.org/web/20150115061545/http://www.zef.de/fileadmin/webfiles/downloads/projects/khorezm/downloads/Publications/wps/WP12_Awan.pdf |arxivsana=2015-01-15}}</ref>. GES inshootlarining aksariyati Turkmaniston hududida joylashgan, biroq stansiya Oʻzbekistonga tegishli boʻlib, “Oʻzbekgidroenergo” kompaniyasi tomonidan boshqariladi.
'''Tuyamoʻyin ges''' - Duyamoʻyin gidrouzelida qurilgan. [[Oʻzbekiston]] Respublikasi Qishloq va suv xoʻjaligi vazirligining "Oʻzsuvenergo" ixtisoslashgan birlashmasi tarkibida. [[Xorazm viloyati]] [[Xazorasp tumani]] [[Pitnak]] sh. yaqinida joylashgan. [[Toshkent]] shahridagi "Gidroproyekt" loyiha instituti loyixasi asosida qurilgan. 1983-yilda ishga tushirilgan.


Styada [[Tuyamoʻyin suv ombori]]da toʻplanadigan suvning daryo oʻzaniga tashlanadigan qismini turbinalardan oʻtkazib arzon va ekologik toza energiya olinadi. Stya Tuyamoʻyin gidrouzeli toʻgʻonining pastida joylashgan, unda [[Sankt-Peterburg|Sankt-Peterburg]] shahridagi "LMZ" korxonasida ishlab chiqarilgan 6 ta gidroturbina va [[Yekaterinburg]] shahridagi "Uralelektrotyajmash" korxonasida tayyorlangan har birining quvvati 25 ming kilovatt boʻlgan gidrogeneratorlar oʻrnatilgan.
Stansiyada [[Tuyamoʻyin suv ombori]]da toʻplanadigan suvning daryo oʻzaniga tashlanadigan qismini turbinalardan oʻtkazib arzon va ekologik toza energiya olinadi. Stansiyada Tuyamoʻyin gidrouzeli toʻgʻonining pastida joylashgan, unda [[Sankt-Peterburg|Sankt-Peterburg]] shahridagi "LMZ" korxonasida ishlab chiqarilgan 6 ta gidroturbina va [[Yekaterinburg]] shahridagi "Uralelektrotyajmash" korxonasida tayyorlangan har birining quvvati 25 ming kilovatt boʻlgan gidrogeneratorlar oʻrnatilgan.


GESning ishlash rejimi Qishloq va suv xoʻjaligi vazirligi tomonidan oʻrnatiladigan irrigatsiya rejimiga boʻysundirilgan. Ishlab chiqariladigan elektr energiyasi miqdori [[Amudaryo]]da yil davomida quyi qismga yetib keladigan suv miqdoriga bogʻliq, yiliga oʻrtacha 400—600 mln. kVt soatni tashkil etadi. Hosil qilingan elektr quvvati Oʻzbekistonning yagona energetika tarmogʻiga uzatiladi.
GESning ishlash rejimi Qishloq va suv xoʻjaligi vazirligi tomonidan oʻrnatiladigan irrigatsiya rejimiga boʻysundirilgan. Ishlab chiqariladigan elektr energiyasi miqdori [[Amudaryo]]da yil davomida quyi qismga yetib keladigan suv miqdoriga bogʻliq, yiliga oʻrtacha 400—600 mln. kVt soatni tashkil etadi. Hosil qilingan elektr quvvati Oʻzbekistonning yagona energetika tarmogʻiga uzatiladi.


== Stansiya tuzilishi ==
Hikmat Lutfullayev.
Tuyamoʻyin gesi daryo boʻyida joylashgan GES (GES binosi bosimli frontning bir qismidir). Elektr stansiyasining [[O'rnatilgan quvvat|oʻrnatilgan quvvati]] 150 MVt, oʻrtacha yillik elektr energiyasi ishlab chiqarish 470 million kVt/soatni tashkil etadi. Tuyamoʻyin gesi kompleksi irrigatsiya-energetika gidrotexnika majmuasi boʻlib, unga quyidagilar kiradi:<ref name="УГЭ">{{Veb manbasi |url=https://uzgidro.uz/news/view/2971 |sarlavha=O‘zbekiston GESlari tarixi: Tuyamo‘yin GES |nashriyot=Узбекгидроэнерго |qaralgan sana=2022-07-19}}</ref>

* 141 m uzunlikdagi beton to'kilgan to'g'on sakkizta pastki suv o'tkazgichlari va bitta sirt to'kish oralig'i;
* uzunligi 900 m va maksimal balandligi 34 m bo'lgan tuproqli kanal to'g'oni;
* to'rtta to'g'on;
* Kaparas va Sultonsanjar suv ta'minoti kanallari bilan tartibga soluvchi inshootlar, xuddi shu nomdagi suv omborlarini to'ldirish va tushirishni ta'minlaydi;
* Sultonsanjar va Qo‘shbuloq suv omborlari orasidagi bog‘lovchi kanallar;
* Sultonsanjar suv omboridan tiniq suv olish uchun suv olish inshootiga ega kanal;
* O‘ng qirg‘oq (maksimal oqim tezligi 200 m³/s) va Chap sohil (maksimal oqim tezligi 500 m³/s) magistral kanallarining suv olish inshootlari;
* GES binosi, unda 25 MVt quvvatga ega oltita vertikal [[Gidroagregat|gidravlika]] o'rnatilgan. Gidroagregatlar o'tkazuvchanligi 190 m³/s bo'lgan, 16,4 m dizayn balandligida ishlaydigan [[Aylanadigan pichoqli turbinasi|aylanma qanotli turbinalar]] bilan jihozlangan;
* ochiq kommutator (OSD) 110 kV.

GESning bosimli inshootlari to'rtta suv omborini, bitta kanalli va uchta quyma (Kaparas, Sultonsanjar va Qo'shbuloq) hosil bo'lib, umumiy quvvati 7,8 km³ va foydali quvvati 5,27 km³ bo'lib, mavsumiy oqimni tartibga solish imkoniyatini ta'minlaydi.

== Adabiyotlar ==
{{книга|автор=Икрамова М. Р.|заглавие=Регулирование стока реки Амударья комплексом водохранилищ Туямуюнского гидроузла|место=Варшава|издательство=RS Global|год=2021|страниц=78|isbn=978-83-960097-8-4|ссылка=https://www.researchgate.net/publication/349176232_REGULATION_OF_THE_AMUDARYA_RIVER_RUNOFF_BY_THE_TUYAMYUN_HYDRO_COMPLEX|ref=Икрамова}}

== Havolalar ==

* {{Veb manbasi |url=https://uzgidro.uz/news/view/2971 |sarlavha=O‘zbekiston GESlari tarixi: Tuyamo‘yin GES |nashriyot=Узбекгидроэнерго |qaralgan sana=2022-07-19}}
* {{Veb manbasi |url=https://www.gidroproekt.uz/object/1970-1985-godi/ |sarlavha=Тюямуюнская ГЭС |nashriyot=АО «Гидропроект» |qaralgan sana=2022-07-20}}

== Manbalar ==
{{Manbalar}}



{{no iwiki}}
{{no iwiki}}

25-Oktyabr 2023, 19:07 dagi koʻrinishi

Tuyamoʻyin ges — Amudaryo boʻyida, Oʻzbekiston va Turkmaniston chegarasida joylashgan gidroelektr stansiya. Urganchdan (Oʻzbekistonning Xorazm viloyatidagi shahar) 74 km janubi-sharqda va Turkmanistonning Lebap viloyatida Gazajakdan 2 km shimolda joylashgan[1]. GESning asosiy vazifasi Xorazm viloyati va Qoraqalpogʻiston (Oʻzbekiston) va Tosho'g'uz viloyati (Turkmaniston), shuningdek, shimolda Qozogʻistongacha boʻlgan hududlarni sugʻorish uchun suv bilan[2] taʼminlashdan iborat. Stansiya sug‘orishdan tashqari aholi punktlari va sanoatni ham suv bilan ta’minlaydi[3]. GES inshootlarining aksariyati Turkmaniston hududida joylashgan, biroq stansiya Oʻzbekistonga tegishli boʻlib, “Oʻzbekgidroenergo” kompaniyasi tomonidan boshqariladi.

Stansiyada Tuyamoʻyin suv omborida toʻplanadigan suvning daryo oʻzaniga tashlanadigan qismini turbinalardan oʻtkazib arzon va ekologik toza energiya olinadi. Stansiyada Tuyamoʻyin gidrouzeli toʻgʻonining pastida joylashgan, unda Sankt-Peterburg shahridagi "LMZ" korxonasida ishlab chiqarilgan 6 ta gidroturbina va Yekaterinburg shahridagi "Uralelektrotyajmash" korxonasida tayyorlangan har birining quvvati 25 ming kilovatt boʻlgan gidrogeneratorlar oʻrnatilgan.

GESning ishlash rejimi Qishloq va suv xoʻjaligi vazirligi tomonidan oʻrnatiladigan irrigatsiya rejimiga boʻysundirilgan. Ishlab chiqariladigan elektr energiyasi miqdori Amudaryoda yil davomida quyi qismga yetib keladigan suv miqdoriga bogʻliq, yiliga oʻrtacha 400—600 mln. kVt soatni tashkil etadi. Hosil qilingan elektr quvvati Oʻzbekistonning yagona energetika tarmogʻiga uzatiladi.

Stansiya tuzilishi

Tuyamoʻyin gesi daryo boʻyida joylashgan GES (GES binosi bosimli frontning bir qismidir). Elektr stansiyasining oʻrnatilgan quvvati 150 MVt, oʻrtacha yillik elektr energiyasi ishlab chiqarish 470 million kVt/soatni tashkil etadi. Tuyamoʻyin gesi kompleksi irrigatsiya-energetika gidrotexnika majmuasi boʻlib, unga quyidagilar kiradi:[4]

  • 141 m uzunlikdagi beton to'kilgan to'g'on sakkizta pastki suv o'tkazgichlari va bitta sirt to'kish oralig'i;
  • uzunligi 900 m va maksimal balandligi 34 m bo'lgan tuproqli kanal to'g'oni;
  • to'rtta to'g'on;
  • Kaparas va Sultonsanjar suv ta'minoti kanallari bilan tartibga soluvchi inshootlar, xuddi shu nomdagi suv omborlarini to'ldirish va tushirishni ta'minlaydi;
  • Sultonsanjar va Qo‘shbuloq suv omborlari orasidagi bog‘lovchi kanallar;
  • Sultonsanjar suv omboridan tiniq suv olish uchun suv olish inshootiga ega kanal;
  • O‘ng qirg‘oq (maksimal oqim tezligi 200 m³/s) va Chap sohil (maksimal oqim tezligi 500 m³/s) magistral kanallarining suv olish inshootlari;
  • GES binosi, unda 25 MVt quvvatga ega oltita vertikal gidravlika o'rnatilgan. Gidroagregatlar o'tkazuvchanligi 190 m³/s bo'lgan, 16,4 m dizayn balandligida ishlaydigan aylanma qanotli turbinalar bilan jihozlangan;
  • ochiq kommutator (OSD) 110 kV.

GESning bosimli inshootlari to'rtta suv omborini, bitta kanalli va uchta quyma (Kaparas, Sultonsanjar va Qo'shbuloq) hosil bo'lib, umumiy quvvati 7,8 km³ va foydali quvvati 5,27 km³ bo'lib, mavsumiy oqimni tartibga solish imkoniyatini ta'minlaydi.

Adabiyotlar

Икрамова М. Р.. Регулирование стока реки Амударья комплексом водохранилищ Туямуюнского гидроузла. Варшава: RS Global, 2021. ISBN 978-83-960097-8-4. 

Havolalar


Manbalar

  1. ↑ .  ( at books.google.com Error: unknown archive URL 20160417153956 sanasida arxivlangan) „Архивированная копия“. 2016-yil 17-aprelda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2020-yil 22-iyun.
  2. ↑ .  ( at books.google.com Error: unknown archive URL 20160423030634 sanasida arxivlangan) „Архивированная копия“. 2016-yil 23-aprelda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2020-yil 22-iyun.
  3. ↑ „Irrigation and Drainage Systems in Khorezm, Uzbekistan“. Zentrum für Entwicklungsforschung Center for Development Research (2011-yil 1-dekabr). 2015-yil 15-yanvarda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2015-yil 15-yanvar.
  4. ↑ „O‘zbekiston GESlari tarixi: Tuyamo‘yin GES“. Узбекгидроэнерго. Qaraldi: 2022-yil 19-iyul.


Bu maqolada boshqa til boʻlimlariga ishorat yoʻq.
Siz ularni topib va ushbu maqolaga qoʻshib, loyihaga yordam berishingiz mumkin. 





"https://uz.wikipedia.org/w/index.php?title=Tuyamoʻyin_GES&oldid=3923829" dan olindi