HPV vaccine: Versiyalar orasidagi farq

Vikipediya, ochiq ensiklopediya
Kontent oʻchirildi Kontent qoʻshildi
RakhimovaD (munozara | hissa)
HPV vaccine“ sahifasi tarjima qilib yaratildi
(Farq yoʻq)

26-Iyul 2022, 09:02 dagi koʻrinishi

Andoza:Infobox drug

Inson papillomavirusiga ( HPV ) vaktsinalar inson papillomavirusining (HPV) maʻlum turlari bilan infektsiyani oldini oladigan vaktsinalardir . [1] Mavjud HPV vaktsinalari HPV ning ikki, toʻrt yoki toʻqqiz turidan himoya qiladi. [1] [2] Barcha HPV vaktsinalari bachadon boʻyni saratonining eng katta xavfini keltirib chiqaradigan kamida HPV 16 va 18 turlaridan himoya qiladi. [1] HPV vaktsinalari bachadon boʻyni saratonining 70%, anal saratonining 80%, vaginal saratonning 60%, vulva saratonining 40% oldini olishi va HPV-musbat orofaringeal saratonning oldini olishda 90% dan ortiq samaradorlikni koʻrsatishi taxmin qilinmoqda. [3] [4] [5] [6]

Jahon sogʻliqni saqlash tashkiloti (VOZ) boshqa profilaktika choralari bilan bir qatorda, HPV vaktsinalarini barcha mamlakatlarda muntazam emlashning bir qismi sifatida tavsiya qiladi. [1] Vaktsinalar insonning yoshi va immunitet holatiga qarab ikki yoki uch dozani talab qiladi. [1] Toʻqqiz yoshdan oʻn uch yoshgacha boʻlgan qizlarni emlash odatda tavsiya etiladi. [1] Vaktsinalar kamida 5 dan 10 yilgacha himoya qiladi. [1] Emlashdan keyin ham bachadon boʻyni saratoni skriningi talab qilinadi. [1] [7]

HPV vaktsinalari juda xavfsizdir. [1] Inyeksiya joyida ogʻriq odamlarning taxminan 80% da uchraydi. [1] Saytda qizarish va shishish va isitma ham paydo boʻlishi mumkin. [1]

Birinchi HPV vaktsinasi 2006-yilda paydo boʻldi [1] [8] 2017-yil holatiga koʻra, 71 mamlakat, hech boʻlmaganda, qizlar uchun muntazam emlashlar qatoriga kiritilgan. [1] U Jahon sogʻliqni saqlash tashkilotining asosiy dori vositalari [9] va oldindan malakali vaktsinalar roʻyxatiga kiritilgan. [10] Past va oʻrta daromadli mamlakatlarda emlash tejamkor boʻlishi mumkin. [11] 2017-yildan boshlab Gardasil 9 Qoʻshma Shtatlarda mavjud boʻlgan yagona versiyadir. [12] [13]

Tibbiy maqsadlarda foydalanish

Gardasil
Shprits

HPV vaktsinalari HPV infektsiyasini va shuning uchun bachadon boʻyni saratonini oldini olish uchun ishlatiladi. [1] Yaxshi dalillar shuni koʻrsatadiki, populyatsiya ichidagi odamlarning katta foizini emlash poda immunitetidan foydaning bir qismi bilan HPV infektsiyasini kamaytiradi. [14] [15] [16]

Vaktsinalar faqat HPV ning yuqori xavfli turlarini qamrab olganligi sababli, emlashdan keyin ham bachadon boʻyni saratoni skriningi tavsiya etiladi. [1] [17] AQShda ayollarga 21-yoshdan boshlab muntazam ravishda smear tekshiruvini oʻtkazish tavsiya etiladi. [18] Avstraliyada milliy skrining dasturi ikki yillik sitologiyadan (pap smear). [19]

Samaradorlik

HPV vaktsinasi yuqori xavfli HPV 16 va 18 turlaridan bachadon boʻyni displaziyasining oldini olishi va bir nechta chambarchas bogʻliq boʻlgan yuqori xavfli HPV turlaridan himoya qilishi koʻrsatilgan. [1] [20] Biroq, emlash taʻsir qilmaydigan boshqa yuqori xavfli HPV turlari mavjud. [21] HPV 16 va 18 ga qarshi himoya Gardasil [22] uchun emlanganidan keyin kamida sakkiz yil va Cervarix uchun toʻqqiz yildan ortiq davom etdi. [22] [23]

Gardasil va Gardasil 9 genital siğillarga olib kelishi mumkin boʻlgan HPV 6 va 11 turlaridan himoya qiladi.[1]

Cervarix ayollarni anusdagi doimiy HPV 16 va 18 infektsiyalaridan himoya qilishda xuddi ularni bachadon boʻyni infektsiyalaridan himoya qilishda samaralidir. Umuman olganda, bachadon boʻyni saratonining taxminan 30 foizi ushbu vaktsinalar bilan oldini olmaydi. Shuningdek, Gardasil holatida genital siğillarning oʻn foizi vaktsina bilan oldini olmaydi. [24] [25]

16, 18 va 45 HPV turlari bachadon boʻyni adenokarsinomasining 94 foizini (bachadon boʻyni glandular hujayralarida paydo boʻlgan saraton) tashkil qiladi. [26] Koʻpgina bachadon boʻyni saratoni skuamoz hujayralarda paydo boʻlsa-da, adenokarsinomalar saratonning katta qismini tashkil qiladi. [26] Bundan tashqari, Pap smearlari adenokarsinomalarni aniqlashda unchalik samarali emas, shuning uchun Pap skrining dasturlari mavjud boʻlganda, qolgan saratonlarning katta qismini adenokarsinomalar tashkil qiladi. [26]

Vaktsinaning ikki dozasi ham uchta dozada ham samarali boʻlishi mumkin. [27] Kasalliklarni nazorat qilish va oldini olish markazlari (CDC) 15-yoshdan kichik boʻlganlar uchun ikkita dozani va 15 yoshdan oshganlar uchun uchta dozani tavsiya qiladi. [28]

HPV 6, 11, 16, 18, 31, 33, 45, 52 va 58 turlaridan himoya qiluvchi 9 valentli HPV vaktsinasi boʻlgan 9vHPV bilan oʻtkazilgan tadqiqot shuni koʻrsatdiki, bachadon boʻyni, vulva, yoki vaginal kasallik toʻrt valentli HPV vaktsinasini qoʻllash bilan bir xil edi. [29] Farqning yoʻqligi 16 yoshdan 26 yoshgacha boʻlgan ayollarni oʻz ichiga olgan tadqiqot dizayni bilan bogʻliq boʻlishi mumkin, ular asosan 9 valentli vaktsina bilan qoʻshimcha ravishda qoʻshimcha ravishda qoʻshimcha ravishda qoʻshimcha ravishda qoʻshimcha ravishda HPV ning beshta turi bilan kasallangan boʻlishi mumkin. [30]

Erkaklar

HPV vaktsinalari Shveytsariya, Portugaliya, Kanada, Avstraliya, Irlandiya, Janubiy Koreya, Gonkong, Buyuk Britaniya,Yangi Zelandiya va Qoʻshma Shtatlar kabi bir qancha mamlakatlarda erkaklar uchun tasdiqlangan.[31] [32]

Erkaklarda Gardasil HPV sabab boʻlgan genital siğil va prekanseröz lezyonlar xavfini kamaytirishi mumkin. Prekanseroz lezyonlarning bu kamayishi erkaklarda jinsiy olatni va anus saratoni darajasini kamaytirishi mumkin. Gardasil erkaklarda genital siğillarning oldini olishda ham samarali ekanligi isbotlangan. [33] [34] Gardasil va Gardasil 9 vaktsinalari erkaklar uchun tasdiqlangan boʻlsa-da, uchinchi HPV vaktsinasi Cervarixda ruxsat berilmagan. Gardasil asosidagi vaktsinalardan farqli oʻlaroq, Cervarix genital siğillardan himoya qilmaydi. [35] Ayollarda boʻlgani kabi, emlash vaktsina bilan qoplangan HPV turlari bilan infektsiya paydo boʻlishidan oldin amalga oshirilishi kerak.

Jinsiy olat va anal saratoni bachadon boʻyni saratoniga qaraganda kamroq tarqalganligi sababli,yosh erkaklarni HPV ga qarshi emlash yosh ayollarga qaraganda ancha arzonroqdir.[36]

Gardasil shuningdek, jinsiy aʻzolar, jinsiy olatni saratoni va anal saratoni xavfi yuqori boʻlgan erkaklar bilan jinsiy aloqada boʻlgan erkaklar uchun ham qoʻllaniladi. [37]

Milliy organlar tomonidan tavsiyalar

Avstraliya 2013-yildan boshlab 12 yoshdan oshgan o‘g‘il bolalar uchun HPVga qarshi emlashni joriy qilgan [38],Buyuk Britaniya va Irlandiya esa 2019-yilda Milliy Emlash rejasining bir qismi sifatida 12 va 13 yoshli o‘g‘il bolalar uchun HPVga qarshi emlashni joriy qilgan [39] [40]Portugaliya 2020-yilda Milliy emlash rejasining bir qismi sifatida 10 va undan katta yoshdagi o‘g‘il bolalar uchun HPVga qarshi universal emlashni joriy qildi.[41]

2009-yil 9-sentabrda maslahat guruhi AQSh oziq- ovqat va farmatsevtika idorasiga (FDA) jinsiy aʻzolar siğillarining oldini olish uchun 9–26 yoshdagi oʻgʻil bolalar va erkaklar uchun Qoʻshma Shtatlardagi Gardasilni litsenziyalashni tavsiya qildi. [42] Koʻp oʻtmay, vaktsina FDA tomonidan 9 yoshdan 26-yoshgacha boʻlgan erkaklarda genital siğil [33] [34] [43] [44] [45]

2011-yilda Kasalliklarni nazorat qilish va oldini olish markazlari (CDC) maslahat guruhi 11-12 yoshdagi oʻgʻil bolalar uchun emlashni tavsiya qildi. [16] Bu erkaklarda genital siğil va anal saratonining oldini olish va bosh va boʻyin saratonini oldini olish uchun moʻljallangan edi (vaktsinaning bosh va boʻyin saratoniga qarshi samaradorligi hali isbotlanmagan). [46] Qoʻmita, shuningdek, ilgari emlanmagan yoki uch dozali seriyani tugatmagan 13 yoshdan 21 yoshgacha boʻlgan erkaklar uchun emlash boʻyicha tavsiyalar berdi. [33] [47] [16]

2011-yilda Xarald zur Xauzenning oʻgʻil bolalarni emlashni qoʻllab-quvvatlashiga (ular va shu bilan ayollar himoya qilinadi) professorlar Xarald Moi va Ole-Erik Iversen ham qoʻshildi. [48]

Kattaroq yosh

Gardasil birinchi marta kiritilganda, 25 yosh va undan kichik boʻlgan ayollar uchun bachadon boʻyni saratonining oldini olish uchun tavsiya etilgan. [16] Dalillar shuni koʻrsatadiki, HPV vaktsinalari 45 yoshgacha boʻlgan ayollarda bachadon boʻyni saratonining oldini olishda samarali. [15] 2018-yilda Oziq-ovqat va farmatsevtika idorasi 27 yoshdan 45 yoshgacha boʻlgan erkaklar va ayollarni oʻz ichiga olishi uchun 9 valentli HPV vaktsinasini qoʻllashni kengaytirish uchun tartibga soluvchi harakatlar va tasdiqlash uchun umumiy asosni chiqardi. [49]

Jamoat salomatligi

Milliy Saraton Institutining taʻkidlashicha, keng tarqalgan emlash butun dunyo boʻylab bachadon boʻyni saratonidan oʻlimni uchdan ikkiga qisqartirishi mumkin, agar barcha ayollar vaktsina olgan boʻlsa va himoya uzoq muddatli boʻlsa. Bundan tashqari, vaktsinalar anormal Pap testlarini kuzatish bilan bogʻliq tibbiy yordam, biopsiya va invaziv muolajalarga boʻlgan ehtiyojni kamaytirishi mumkin, bu esa sogʻliqni saqlash xarajatlarini va gʻayritabiiy Pap testlari va keyingi protseduralar bilan bogʻliq tashvishlarni kamaytirishga yordam beradi. [17]


Rivojlanayotgan mamlakatlarda bachadon boʻyni saratoniga chalingan ayollarning atigi 41 foizi tibbiy yordam oladi. [50] Shu sababli, emlash orqali HPV ning oldini olish rivojlanayotgan mamlakatlarda bachadon boʻyni skriningidan koʻra kasallik yukini kamaytirishning samarali usuli boʻlishi mumkin. Evropa Ginekologik Onkologiya Jamiyati rivojlanayotgan dunyoni HPVga qarshi emlashdan eng koʻp foyda koʻradi deb hisoblaydi. [51] [52]

Rivojlangan mamlakatlarda, Amerika Qoʻshma Shtatlari yoki Evropaning bir qismidagi kambagʻallar yoki ozchiliklar kabi tegishli tibbiy yordamga ega boʻlmagan aholi ham bachadon boʻyni skriningi va tegishli davolanishdan kamroq foydalanish imkoniyatiga ega va shunga oʻxshash foyda olish ehtimoli koʻproq. [26] 2009-yilda HPV vaktsinalari boʻyicha tadqiqotchi doktor Diane Xarper, Pap smear skriningi keng tarqalgan mamlakatlarda vaksinaning foydalari uning xavflaridan ustun turadimi, degan savolga javob berdi. [53] [54]

CDC maʻlumotlariga koʻra, 2012-yilda HPV vaktsinasidan foydalanish amerikalik oʻsmirlarda HPV-6, -11, -16 va -18 infektsiyasini ikki baravarga (11,5% dan 4,3% gacha) va Amerikada uchdan biriga kamaytirdi. yigirma yoshli ayollar (18,5% dan 12,1% gacha). [55]

Yon effektlar

HPV vaktsinasi odatda xavfsizdir va jiddiy salbiy taʻsirlar xavfini oshirmaydi. [20] HPV vaktsinalari 100 dan ortiq mamlakatlarda, 100 dan ortiq mamlakatlarda foydalanish uchun tasdiqlangan million doza butun dunyo boʻylab tarqatildi. Keng klinik sinovlar va marketingdan keyingi xavfsizlik nazorati maʻlumotlari Gardasil va Servarix yaxshi muhosaba qilingan va xavfsiz ekanligini koʻrsatadi. [20] [56]

Gardasil - bu 3 dozali (inʻektsiya) vaktsina. 8-sentyabr, 2013-yil(2013-09-08) holatiga koʻra,57 dan ortiq edi Qoʻshma Shtatlarda million doza tarqatilgan, ammo qancha dozasi nomaʻlum. [57] Emlashdan keyin 22 000 ta vaktsinaning salbiy hodisalari haqida hisobot berish tizimi (VAERS) hisobotlari mavjud. [58] 92 foizi jiddiy boʻlmagan holatlar (masalan, hushidan ketish, inʻektsiya joyida (qoʻl) ogʻriq va shishish), bosh ogʻrigʻi, koʻngil aynishi va isitma), qolganlari esa jiddiy (oʻlim, doimiy nogironlik) haqida xabar berilgan., hayot uchun xavfli kasallik va kasalxonaga yotqizish). Biroq, VAERS hisobotlari tasodifiy yoki sababchi taʻsirlarni oʻz ichiga oladi. Vaktsina bilan bogʻliq noxush hodisalarning tezligi bilan bogʻliq xavotirlarga javoban CDC shunday dedi: "VAERS maʻlumotlarini baholashda shuni taʻkidlash kerakki.[58]


8-sentyabr, 2013-yil(2013-09-08) holatiga koʻra, the CDC continued to recommend Gardasil vaccination for the prevention of four types of HPV.[58] Gardasil ishlab chiqaruvchisi vaktsina xavfsizligini baholash boʻyicha doimiy tadqiqotlar olib borish majburiyatini oldi.[59]

Kasalliklarni nazorat qilish va oldini olish markazlari (CDC) va FDA maʻlumotlariga koʻra, xavfsizlikni koʻrib chiqishda Gardasil immunizatsiyasi bilan bogʻliq salbiy nojoʻya taʻsirlar darajasi vaktsina tasdiqlanishidan oldin oʻtkazilgan xavfsizlik tadqiqotlarida koʻrilganlarga mos keldi va boshqa vaktsinalarda kuzatilganlarga oʻxshash. Biroq, Gardasilni qabul qilganda, hushidan ketish (hushidan ketish) boshqa vaktsinalar bilan solishtirganda koʻproq kuzatilgan. FDA va CDC sogʻliqni saqlash xodimlariga yiqilish va jarohatlarning oldini olish uchun barcha vaktsina oluvchilar oʻtirishlari yoki yotishlari va emlashdan keyin 15 daqiqa davomida diqqat bilan kuzatilishi kerakligini eslatdi. [25]

Qoʻllash mumkin boʻlmagan holatlar

HPV vaktsinalaridan foydalanish bachadon boʻyni saratonidan oʻlimni dunyo boʻylab uchdan ikki qismga kamaytirishga yordam berishi mumkin boʻlsa-da, [60] hamma ham emlash uchun mos emas. Odamlarni HPV vaktsinalarini olishdan chetlatgan baʻzi omillar mavjud. Bu omillarga quyidagilar kiradi: [61]

  • Vaktsinaning tarkibiy qismlariga darhol yuqori sezuvchanlik tarixi boʻlgan odamlar. Xamirturushga yuqori sezuvchanligi boʻlgan bemorlar Gardasilni qabul qilmasliklari kerak, chunki uni ishlab chiqarishda xamirturush ishlatiladi.
  • Oʻrtacha yoki ogʻir oʻtkir kasalliklarga chalingan odamlar. Bu bemorlarni emlashdan butunlay chiqarib tashlamaydi, ammo emlash vaqtini kasallik yaxshilanmaguncha kechiktiradi. [62]

Homiladorlik

Gardasil klinik sinovlarida 1115 homilador ayol HPV vaktsinasini oldi. Umuman olganda, salbiy oqibatlarga olib keladigan homiladorlik nisbati Gardasilni qabul qilgan va platsebo olgan subʻektlarda taqqoslangan. [63] [64] Biroq, klinik sinovlar nisbatan kichik namuna hajmiga ega edi.Emlash homilador ayollar uchun tavsiya etilmaydi. [20] [63] [65] [66]

FDA HPV vaktsinasini homiladorlikning B toifasi deb tasnifladi, yaʻni hayvonlarni oʻrganishda homila uchun aniq zarar yoʻq. HPV vaktsinalari homiladorlikning salbiy oqibatlari yoki homilaga salbiy taʻsir koʻrsatishi bilan sababiy bogʻliq emas. Biroq, homiladorlik davrida emlash boʻyicha maʻlumotlar juda cheklangan va homiladorlik davrida emlash qoʻshimcha maʻlumot mavjud boʻlgunga qadar kechiktirilishi kerak. Agar ayolning uch dozali emlash davrida homiladorligi aniqlansa, homiladorlik tugagunga qadar seriyani kechiktirish kerak. Homiladorlik davrida qoʻllaniladigan vaktsina dozalariga aralashish uchun hech qanday koʻrsatma mavjud boʻlmasa-da, bemorlar va tibbiyot xodimlariga vaktsinalarning tegishli HPV vaktsinalarining homiladorlik reestriga xabar berishlari tavsiya etiladi. [61] [62] [67]

Harakat mexanizmi

HPV vaktsinalari HPV qoplamasining rekombinant oqsillaridan yigʻilgan ichi boʻsh virusga oʻxshash zarrachalarga (VLP) asoslangan. Tabiiy virus kapsidi L1 va L2 ikkita oqsildan iborat, ammo vaktsinalar faqat L1 ni oʻz ichiga oladi.

Gardasil tarkibida HPV ning toʻrt xil shtammlarining faol boʻlmagan L1 oqsillari mavjud: 6, 11, 16 va 18, Saccharomyces cerevisiae xamirturushida sintezlanadi. Har bir vaktsina dozasi 225 ni oʻz ichiga oladi mkg alyuminiy, 9,56 mg natriy xlorid, 0,78 mg L-histidin, 50 mkg polisorbat 80, 35 mkg natriy borat va suv. Ingredientlarning kombinatsiyasi 0,5 ni tashkil qiladi ml. [68] HPV 16 va 18 turlari barcha bachadon boʻyni saratonining taxminan 70% ni keltirib chiqaradi. [69] [70]

Gardasil va Cervarix vaktsinada koʻrsatilgan HPV turlari bilan dastlabki infektsiyani oldini oluvchi virusni zararsizlantiradigan antikor reaktsiyalarini yaratish uchun moʻljallangan. Vaktsinalar bachadon boʻyni saratoni va genital siğillarning vaktsinadagi HPV turlaridan kelib chiqqan holda rivojlanishidan 100 foiz himoya qiladi, nojoʻya taʻsirlar kam yoki umuman yoʻq.

Bachadon boʻyni saratoni rivojlanishi uchun oʻrganish muddati etarli boʻlmagan boʻlsa-da, bachadon boʻyni saratonidan oldingi lezyonlarning (yoki displaziyalarning ) oldini olish, bu saratonning oldini olishga olib keladi, deb ishoniladi. [71]

Tarix

Vaktsina birinchi boʻlib Avstraliyaning Kvinslend universiteti tomonidan ishlab chiqilgan va yakuniy shakli Kvinslend universiteti, Jorjtaun universiteti tibbiyot markazi, Rochester universiteti va AQSh Milliy saraton instituti tadqiqotchilari tomonidan yaratilgan. [72] Kvinslend universiteti tadqiqotchilari Ian Freyzer va Jian Chjouga HPV vaktsinasining asosi VLP ixtirosi boʻyicha AQSh patent qonuniga binoan ustuvorlik berilgan. 2006-yilda FDA Merck & Co. tomonidan Gardasil savdo nomi ostida sotilgan birinchi HPV profilaktik vaktsinasini tasdiqladi. Merck press-reliziga koʻra, [73] 2007-yilning ikkinchi choragida u 80 ta mamlakatda maʻqullangan, ularning koʻpchiligi tezkor yoki tezkor tekshiruv ostida. 2007-yilning boshida GlaxoSmithKline Amerika Qoʻshma Shtatlarida Cervarix deb nomlanuvchi HPV ga oʻxshash profilaktik vaktsinani tasdiqlash uchun ariza berdi. 2007-yil iyun oyida ushbu vaktsina Avstraliyada litsenziyalangan va u 2007-yil sentyabr oyida Yevropa Ittifoqida tasdiqlangan. [74] [75]

Genital HPV infektsiyasi bachadon boʻyni saratoniga olib kelishi mumkinligiga shubha qilgan va keyinchalik isbotlashga yordam bergan nemis tadqiqotchisi Xarald zur Xauzenga 1,4 dollarning yarmi berildi.2008 -yilda tibbiyot boʻyicha millionlab Nobel mukofotiga sazovor boʻlgan . Bachadon boʻyni saratoni yuqumli agent tomonidan qoʻzgʻatilganligini tekshirish boshqa bir qator guruhlarni bachadon boʻyni saratonining koʻp holatlarini keltirib chiqaradigan HPV shtammlariga qarshi vaktsinalarni ishlab chiqishga olib keldi. [76]

Xarald zur Xauzen hukmron dogmaga shubha bilan qaradi va onkogen inson papilloma virusi (HPV) bachadon boʻyni saratoniga sabab boʻlgan deb taxmin qildi. [25] U HPV-DNK oʻsimtalarda faol boʻlmagan holatda boʻlishi mumkinligini va uni virusli DNK uchun maxsus qidiruvlar orqali aniqlash kerakligini tushundi. [76] U va Paster instituti ishchilari HPVni heterojen viruslar oilasi deb topdilar.

Xarald zur Xauzen oʻz tadqiqotini oʻn yildan koʻproq vaqt davomida HPVning turli turlarini izlash bilan davom ettirdi.[3] Bu tadqiqot qiyin kechdi, chunki virus DNKsining faqat bir qismi xost genomiga integratsiya qilingan. U bachadon boʻyni saratoni biopsiyalarida yangi HPV-DNKni topdi va shu tariqa 1983-yilda yangi, oʻsimtani keltirib chiqaradigan HPV16 turini topdi. 1984 yilda u bachadon boʻyni saratoni bilan ogʻrigan bemorlardan HPV16 va 18 ni klonladi. [76] HPV 16 va 18 turlari butun dunyo boʻylab bachadon boʻyni saratoni biopsiyalarining taxminan 70 foizida doimiy ravishda topilgan. [25]

Uning inson malignitesida HPV onkogen potentsialini kuzatish tadqiqot hamjamiyatida HPV infektsiyasining tabiiy tarixini tavsiflash va HPV bilan bogʻliq kanserogenez mexanizmlarini yaxshiroq tushunishga turtki boʻldi. [25]

2014-yil dekabr oyida Amerika Qoʻshma Shtatlarining Oziq-ovqat va farmatsevtika idorasi (FDA) 9 yoshdan 26 yoshgacha boʻlgan ayollarni va 9 yoshdan 15 yoshgacha boʻlgan erkaklarni HPVning toʻqqizta shtammidan himoya qilish uchun Gardasil 9 deb nomlangan vaktsinani tasdiqladi. [77]

Jamiyat va madaniyat

Narxi

Sogʻliqni saqlash nuqtai nazaridan, erkaklar va ayollarni emlash populyatsiyadagi viruslar koʻlamini kamaytiradi, ammo ayollar populyatsiyasi juda past boʻlsa, erkaklarni emlash tejamkor boʻladi. [78] Qoʻshma Shtatlarda sifatga moslashtirilgan hayot yili uchun harajat erkaklar populyatsiyasini emlash uchun 100 000 AQSh dollaridan oshadi, ayollar populyatsiyasini emlash uchun esa 50 000 AQSh dollaridan kamroq. [78] Bu 75% emlash darajasini nazarda tutadi.

2013-yil boshida eng keng tarqalgan vaktsinalarni sotuvchi ikki kompaniya narxi kambagʻal mamlakatlar uchun har bir doza uchun 5 AQSh dollaridan pastroqqa tushirilishini eʻlon qildi, ammo AQShda bir doza uchun 130 AQSh dollaridan farqli oʻlaroq [79]

Vaktsinani amalga oshirish

Rivojlangan mamlakatlarda bachadon boʻyni " Pap smear " skrining dasturlarini keng qoʻllash invaziv bachadon boʻyni saratoni bilan kasallanishni 50% yoki undan koʻproqqa qisqartirdi. Profilaktik vaktsinalar bachadon boʻyni saratoni bilan kasallanish ehtimolini kamaytiradi, ammo yoʻq qilmaydi. Shu sababli, mutaxassislar ayollarga emlashdan keyin ham muntazam ravishda Pap smear tekshiruvidan oʻtish orqali ikkala dasturning afzalliklarini birlashtirishni tavsiya qiladi. [80] Maktabga kirish uchun emlash talablari HPV vaktsinasidan foydalanishni koʻpaytirishi aniqlandi. [81] [82]

COVID-19 pandemiyasi (2019–2021) tufayli HPVga qarshi emlash dasturlari Qoʻshma Shtatlar, daromadi past va oʻrtadan past boʻlgan mamlakatlarda sezilarli darajada taʼsir qildi. [83] [84] [85] 2021-yil 30-avgustda Amerika saraton institutlari assotsiatsiyasi (AACI), barcha Milliy saraton instituti (NCI) tomonidan tayinlangan saraton markazlari, Amerika saraton jamiyati, Amerika klinik onkologiya jamiyati, Amerika Saraton tadqiqotlari assotsiatsiyasi va Sent-Jud bolalar tadqiqot kasalxonasi qoʻshma bayonot chiqarib, AQSh sogʻliqni saqlash tizimlarini, shifokorlarni, ota-onalarni, bolalar va yoshlarni HPV ga qarshi emlash va boshqa tavsiya etilgan emlashlarni Milliy Emlash boʻyicha xabardorlik davrida qayta tiklashga chaqirdi. Oy. [85] [86]

Afrika

GAVI alyansi koʻmagida Afrikaning bir qator kam taʻminlangan mamlakatlari HPV vaktsinasini ishlab chiqarishni boshladilar, boshqalari ham unga ergashishadi. 2013-yilda Gana, Keniya, Madagaskar, Malavi, Niger, Syerra-Leone va Tanzaniya Birlashgan Respublikasi vaksinani joriy qilishni boshladilar. 2014-yilda Ruanda butun mamlakat boʻylab tarqatishni boshlaydi va Mozambik va Zimbabveda namoyish dasturlari boʻlib oʻtadi. [87]

Avstraliya

2007-yil aprel oyida Avstraliya Avstriyadan keyin ikkinchi davlat boʻldi - yosh ayollarni saraton va kasalliklarga olib kelishi mumkin boʻlgan HPV infektsiyalaridan himoya qilish uchun hukumat tomonidan moliyalashtirilgan Inson papillomavirusiga (HPV) qarshi Milliy emlash dasturini joriy qildi. [88] Milliy HPVga qarshi emlash dasturi Milliy emlash dasturi (NIP) taqvimiga kiritilgan va Avstraliyani immunizatsiya qilish dasturi doirasida moliyalashtiriladi.

Ayollarni HPVga qarshi emlash milliy dasturi ikki komponentdan iborat edi: 12 va 13 yoshli qizlar uchun maktabda davom etayotgan dastur; va 2009-yil 31-dekabrda toʻxtatilgan maktablar, umumiy amaliyotlar va jamoat emlash xizmatlari orqali amalga oshiriladigan vaqt cheklangan (14-26 yoshdagi ayollar) quvib chiqarish dasturi.

2007–2009 yillarda 12–17 yoshdagi ayollarning taxminan 83 foizi HPV vaktsinasining kamida bitta dozasini olgan va 70 foizi HPVga qarshi 3 dozali emlash kursini tamomlagan. [88] 2017-yilga kelib, Immunize Australia veb-saytidagi HPV qamrovi boʻyicha maʻlumotlar shuni koʻrsatadiki, 15 yoshga kelib, avstraliyalik ayollarning 82% dan ortigʻi uchta dozani ham olgan. [89]

Milliy HPV ga qarshi emlash dasturi 2007 yilda boshlanganidan beri yosh ayollarda HPV bilan bogʻliq infektsiyalar kamaygan. 2012-yil oktyabr oyida The Journal of Infectious Diseases jurnalida chop etilgan tadqiqot shuni koʻrsatdiki, 18-24 yoshdagi ayollarning Papanikolau testi natijalarida emlash bilan oldini olish mumkin boʻlgan HPV turlari (6, 11, 16 va 18) tarqalishi 28,7% dan 6,7% gacha sezilarli darajada kamaydi. Milliy HPVga qarshi emlash dasturi kiritilganidan toʻrt yil oʻtgach. [88] 2011-yilda chop etilgan hisobotda yosh ayollar va erkaklarda genital siğil tashxisi (HPV 6 va 11 turlari sabab boʻlgan) ham kamayganligi aniqlangan.

2010-yil oktyabr oyida Avstraliyaning Terapevtik mahsulotlar maʻmuriyati toʻrt valentli vaktsina (Gardasil) ni roʻyxatdan oʻtkazishni 9 yoshdan 26 yoshgacha boʻlgan erkaklarda tashqi jinsiy aʻzolar lezyonlari va 6 turdagi HPV infektsiyasining oldini olish uchun foydalanishni oʻz ichiga olgan holda uzaytirdi., 11, 16 va 18.

2011-yil noyabr oyida Farmatsevtika imtiyozlari boʻyicha maslahat qoʻmitasi (PBAC) HPV ga qarshi emlash boʻyicha Milliy dasturni erkaklarga ham kiritishni tavsiya qildi. PBAC, anal va jinsiy olatni saratoni va HPV bilan bogʻliq boshqa kasalliklarning kamayishi kabi erishish mumkin boʻlgan profilaktik sogʻliq uchun foydali boʻlgan tavsiyalar berdi. Erkaklar uchun toʻgʻridan-toʻgʻri foydadan tashqari, oʻsmir erkaklarni muntazam ravishda HPV vaktsinasi poda immuniteti orqali ayollarda HPV tipidagi vaktsina infektsiyasi va unga bogʻliq kasalliklarni kamaytirishga yordam beradi, deb taxmin qilingan. [90]

2012-yilda Avstraliya hukumati Milliy immunizatsiya dasturi taqvimi orqali HPVga qarshi emlash milliy dasturini erkaklarni ham qamrab olishi haqida eʻlon qildi. [91]

Yangilangan natijalar 2014-yilda xabar qilingan [92]

2013-yil fevral oyidan boshlab HPVga qarshi bepul emlash maktab dasturlari orqali:

  • 12-13 yoshdagi erkaklar va ayollar (davom etayotgan dastur); va
  • 14 yoshdan 15 yoshgacha boʻlgan erkaklar - 2014 yil oʻquv yilining oxirigacha (taʻqib qilish dasturi).

Kanada

2006-yil iyul oyida Kanadada 9 yoshdan 26-yoshgacha boʻlgan ayollar uchun HPVning toʻrt turiga qarshi inson papillomavirusiga qarshi vaktsinaga ruxsat berildi. [93] 2010-yil fevral oyida 9 yoshdan 26-yoshgacha boʻlgan erkaklarda genital siğillarning oldini olish uchun foydalanishga ruxsat berildi. [94]

Kanada Gardasildan foydalanishni maʻqulladi. [95] Bepul emlash dasturlarini boshlash va moliyalashtirish alohida viloyat/hudud hukumatlariga yuklangan. Barcha viloyat/hududiy hukumatlar 4-sinfda (Kvebek [96] ), 6-sinfda (Britaniya Kolumbiyasi, [97] Alberta, [98] Saskachevan, [99] Manitoba, [100] 5] jinsidan qatʼi nazar, maktab yoshidagi bolalar uchun bepul emlashni taklif qiladi. [101] Nyufaundlend va Labrador, [102] Shahzoda Eduard oroli, [103] Yukon, [104] Shimoli-gʻarbiy hududlar [105] va Nunavut [106] ) yoki 7-sinf (Ontario, [107] Yangi Shotlandiya [108] va Nyu-Brunsvik [109] ) darajasi.

Xitoy

GlaxoSmithKline China 2016-yilda Cervarix (HPV vaktsinasi 16 va 18) Xitoy oziq-ovqat va farmatsevtika idorasi (CFDA) tomonidan tasdiqlanganligini eʻlon qildi. [110] Cervarix Xitoyda 9 yoshdan 45 yoshgacha boʻlgan qizlar uchun roʻyxatga olingan, 6 oy ichida 3 dozali dasturni qabul qiladi. [111] Cervarix 2017-yilda Xitoyda ishlab chiqarilgan va bu Xitoyda tasdiqlangan birinchi HPV vaktsinasi edi. [112]

Kolumbiya

Vaktsina 2012-yilda joriy etilgan boʻlib, 9 yoshli qizlar uchun tasdiqlangan [113] [114] HPV vaktsinasi dastlab 9 va undan katta yoshdagi va maktabning toʻrtinchi sinfida oʻqiydigan qizlarga taklif qilingan. 2013-yildan boshlab qamrov yoshi maktabda 4-sinfdan (9 yoshga toʻlgan) oʻn birinchi sinfgacha (yoshidan qatʻiy nazar) oʻqiyotgan qizlar uchun kengaytirildi; va 9-17 yosh 11 oy va 29 kunlik maktabda oʻqimaydi. [115]

Kosta-Rika

2019-yil iyun oyidan boshlab vaksina davlat tomonidan majburiy ravishda, o‘n yoshga to‘lgan qizlarga bepul kiritiladi. [116] [117]

Yevropa

Country Date of introduction Gender(s) Target age group Financed by Policy
Austria 2006 M/F 10–12 Fully financed by national health authorities[118]
Belgium 2007 F 10–13 Fully financed by national health authorities Mandatory; part of the national immunization schedule
Croatia 20 May 2016 M/F 12 Fully financed by national health authorities Voluntary immunization for women not yet sexually active
Denmark[119] 1 January 2009 M/F 12 Fully financed by national health authorities Part of the Danish Childhood Vaccination program
Finland[120] 21 November 2013 for female, 20 May 2020 for male[121] M/F 11–12 Fully financed by national health authorities Part of the Finnish National Vaccination program
France[122] 11 July 2007 F 14–23 Financed 65% by national health authorities Voluntary immunization for women not yet sexually active
Germany[123][124] 26 March 2007 M/F 9–14 Fully financed by mandatory health insurance Voluntary immunization
Greece[125][126] 12 February 2007 F 12–26 Fully financed by national health authorities Mandatory for all girls entering 7th grade
Hungary[127] 2014 F 12 Fully financed by national health authorities. In addition subsidised by local councils for 13- and 14-year-olds.
Iceland 2011 12 Fully financed by national health authorities
Ireland[128] 2009 M/F 12–13 Fully financed by national health authorities Offered to males and female in first year of secondary school. Non-mandatory. HPV vaccination introduced to national immunisation scheme for males in 2019.
Italy[123] 26 March 2007 M/F 12 Fully financed by national health authorities initially for girls only. Offered to boys from 2017.
Latvia 2009 12 Fully financed by national health authorities
Luxembourg 2008 12 Fully financed by national health authorities
Netherlands 2009 F 12–13 Fully financed by national health authorities
North Macedonia 2009 F 12 Fully financed by national health authorities Mandatory; part of the national immunization schedule
Norway 2009 F 12–13 Part of the national immunization program
Portugal 2007 F 13 Fully financed by national health authorities Part of the national immunization program for both boys and girls
Romania November 2008 F 10-18 Fully financed by national health authorities Part of the national immunization program, but not mandatory for 10–14 years old girls until August 2021, up to 18 years old as of 3 September 2021
Slovenia 2009 11–12 Fully financed by national health authorities
Spain 2007 11–14 Fully financed by national health authorities
Sweden[129] 1 January 2010 F 10–12
Switzerland 2008 11–14 Fully financed by national health authorities
UK September 2008 M/F M: 9–45

F: 9–45

Fully financed by national health authorities initially for girls only. Offered to boys aged 12 and 13 years from September 2019.[130] The HPV vaccine is available for free on the NHS up until a personʻs 25th birthday if they were eligible and missed the HPV vaccine offered in Year 8 at school,:[131]
  • girls born after 1 September 1991
  • boys born after 1 September 2006

Also fully financed by national health authorities since 2018 for men aged up to and including 45 years of age who have sex with other men (MSM) when they visit sexual health clinics and HIV clinics in England. Trans women (people who were assigned male at birth) are eligible in the same way as MSM if their risk of getting HPV is similar to the risk of MSM who are eligible for the HPV vaccine. Trans men (people who were assigned female at birth) are eligible if they have sex with other men and are aged 45 or under.[131]

Offered to males and female in second year of secondary school, as well as at sexual health and HIV clinics in England. Non-mandatory.

Gonkong

HPV vaktsinalari Gonkongda foydalanish uchun tasdiqlangan. Gonkongdagi bolalarni emlash dasturining bir qismi sifatida HPV ga qarshi emlashlar 2019/2020 o‘quv yilida o‘quvchilar uchun majburiy bo‘lib qoldi, faqat boshlang‘ich 5 va 6-bosqichdagi ayollar uchun. [132]

Hindiston

HPV ga qarshi emlash Immunizatsiya boʻyicha Milliy texnik maslahat guruhi tomonidan tavsiya etilgan, biroq Hindistonda 2018 yildan boshlab amalga oshirilmagan [133]

Irlandiya

Irlandiyada HPV ga qarshi emlash dasturi ayollarni bachadon boʻyni saratonidan himoya qilish milliy strategiyasining bir qismidir. 2009 yildan beri Sogʻliqni saqlash xizmati rahbari birinchi yildan boshlab (12-13 yosh) barcha qizlarga HPV vaktsinasini bepul taklif qilmoqda. Umumta’lim maktablari 2010-yil sentabr oyidan boshlab har yili emlash dasturini amalga oshirishni boshladi. [134] Dastur 2019-yilda erkaklarni oʻz ichiga olgan holda kengaytirildi [135] Ikki HPV vaktsinasi Irlandiyada foydalanish uchun litsenziyalangan: Cervarix va Gardasil . Yuqori qabul qilinishini taʻminlash uchun vaktsina 12-13 yoshli oʻsmirlarga oʻrta maktabning birinchi yilida qoʻllaniladi, birinchi doza sentyabr-oktyabr oylari orasida va oxirgi dozasi keyingi yilning aprelida kiritiladi. [135] [136] Anʻanaviy maktab sharoitidan (uy maktabi va h.k.) tashqarida boʻlgan 12-13 yoshdagi erkaklar va ayollar emlash uchun Sogʻliqni saqlash xizmati ijroiya klinikalariga taklif qilinadi. Irlandiyada HPVga qarshi emlash majburiy emas va emlashdan oldin rozilik olinadi. [128] [135] 16 yoshdan kichik boʻlgan erkaklar va ayollar uchun rozilik, agar bola buni aniq rad etmasa, ota-ona yoki vasiy tomonidan beriladi. 16 va undan katta yoshdagi har qanday erkak yoki ayol emlashni xohlasa, oʻz roziligini berishi mumkin. [135] HIQA vaktsina, ayniqsa erkaklar bilan jinsiy aloqada boʻlgan erkaklarni qoʻshimcha himoya qilishini taʻkidladi. Vaktsina HPV saratonining 25 foizi erkaklarda paydo boʻlganligi haqidagi dalillardan keyin uzaytirildi. [137] Bundan tashqari, HIQA 4 ta asosiy HPV shtammlarini qamrab oluvchi joriy emlashni 9 shtamdan himoya qiluvchi yangilangan vaktsina bilan almashtirishni maqsad qilgan. "Gender-neytral toʻqqiz isteʻdod" vaktsinasining ortiqcha narxi taxminan 11,66 evroga baholanmoqda. keyingi besh yil ichida million. [128]

Isroil

2012 yilda taqdim etilgan. Maqsadli yosh guruhi 13-14. Faqat ushbu yosh guruhi uchun milliy sogʻliqni saqlash organlari tomonidan toʻliq moliyalashtiriladi. 2013–2014-yillarda sakkizinchi sinf o‘quvchilari vaksinani faqat maktabda bepul olishlari mumkin, Sog‘liqni saqlash vazirligi idoralari yoki klinikalarida emas. Toʻqqizinchi sinf oʻquvchilari vaktsinani maktab yoki poliklinikalarda emas, faqat Sogʻliqni saqlash vazirligi idoralarida bepul olishlari mumkin. Diniy va konservativ guruhlar emlashdan bosh tortishi kutilmoqda. [138]

Yaponiya

2010-yilda taqdim etilgan, faqat 2013-yil aprelidan boshlab keng tarqalgan. 11 yoshdan 16 yoshgacha boʻlgan ayollar uchun milliy sogʻliqni saqlash organlari tomonidan toʻliq moliyalashtiriladi. Biroq, 2013 yil iyun oyida Yaponiyaning Vaktsinalarning salbiy reaktsiyalarini koʻrib chiqish qoʻmitasi (VARRC) salbiy hodisalardan qoʻrqib, vaktsinani tavsiya qilishni toʻxtatdi. Ushbu koʻrsatma Tokio universiteti tadqiqotchilari tomonidan boshqaruvdagi muvaffaqiyatsizlik sifatida tanqid qilindi, chunki qaror tegishli ilmiy dalillar taqdim etilmasdan qabul qilingan. [139] Oʻshanda vazirlik vakili "qaror vaksinaning oʻzi xavfsizlik nuqtai nazaridan muammoli degani emas", balki ular yuzaga kelishi mumkin boʻlgan salbiy taʻsirlar boʻyicha tahlillar oʻtkazish, "odamlarga his-tuygʻularni uygʻotishi mumkin boʻlgan maʻlumotlarni taqdim etish uchun vaqt talab qilishlarini" taʻkidladilar. koʻproq qulay". [140] Biroq, vazirlikning tasdiqlanishini toʻxtatib turish hali 2019 yil fevral oyidan boshlab mavjud edi, shu vaqtga qadar yosh ayollar orasida HPVga qarshi emlash darajasi 2013 yildagi taxminan 70% dan 1% yoki undan kamroqqa tushdi. [141] Bir-biriga mos keladigan vaqt oraligʻida (2009–2019) bachadon boʻyni saratonidan yoshga qarab oʻlim darajasi 9,6% ga oshdi. [141] Yaponiya 2022 yil aprel oyida HPVga qarshi emlashni faol targʻib qilishni davom ettiradi. [142] [143] 2021-yil dekabr oyida Sog‘liqni saqlash, mehnat va farovonlik vazirligi sakkiz yillik tanaffusdan so‘ng 1997-2005-moliyaviy yil oralig‘ida tug‘ilgan ayollarga bepul vaksinalar olishga ruxsat berishga qaror qildi. [144] Yaponiya Sogʻliqni saqlash, mehnat va farovonlik vazirligining hayʻati ayollarga (1997-moliyaviy va 2005-moliyaviy yillar oraligʻida tugʻilgan), agar ular mamlakatning bepul emlash dasturini oʻtkazib yuborsa, ularni bepul emlashga rozi boʻldi. [145]

Keniya

Servarix ham, Gardasil ham Keniyada dorixona va zaharlar kengashi tomonidan foydalanish uchun tasdiqlangan. Biroq, 20,000 Keniya shillingiga teng, bu bir oilaning oʻrtacha yillik daromadidan koʻp, Sogʻliqni saqlash vazirligining sogʻliqni saqlash boʻyicha direktori Nikolas Muraguri koʻplab keniyaliklar vaktsinani sotib olishga qodir emasligini taʻkidlaydi. [52]

Laos

2013 yilda Laos Gavi alyansi koʻmagida HPV ga qarshi vaktsinani joriy qilishni boshladi. [87]

Meksika

Vaktsina 2008 yilda aholining 5 foiziga kiritilgan. Aholining bu ulushi eng past rivojlanish indeksiga ega boʻlib, bu bachadon boʻyni saratoni bilan kasallanishning eng yuqori darajasi bilan bogʻliq. [146] HPV vaktsinasi 12-16 yoshli qizlarga 0-2-6 dozalash jadvaliga muvofiq etkaziladi. 2009 yilga kelib, Meksika 9-12 yoshdagi qizlarga vaktsinani qoʻllashni kengaytirdi, bu guruhdagi dozalash jadvali boshqacha edi, birinchi va ikkinchi doza oʻrtasidagi vaqt olti oyni va uchinchi dozani 60 oydan keyin oʻtkazdi. [147] 2011 yilda Meksika 9 yoshli qizlarni emlashni oʻz ichiga olgan HPV ga qarshi emlash dasturini umummilliy qoʻllashni tasdiqladi. [147]

Yangi Zelandiya

2017 yildan boshlab emlash 9 yoshdan 26 yoshgacha boʻlgan erkaklar va ayollar uchun bepul. [148]

Davlat tomonidan moliyalashtirish 2008 yil 1 sentyabrda boshlangan. Vaktsina dastlab faqat qizlarga, odatda 8-sinfda (taxminan 12 yosh) maktab dasturi orqali, shuningdek, umumiy amaliyotlar va ayrim oilani rejalashtirish klinikalari orqali taklif qilingan. 200 000 dan ortiq yangi zelandiyalik qizlar va yosh ayollar HPV immunizatsiyasini oldilar. [148]

Panama

Vaktsina 2008 yilda milliy emlash dasturiga 10 yoshli qizlarni nishonga olish uchun kiritilgan. [146]

Janubiy Afrika

Bachadon boʻyni saratoni OIV tarqalishining yuqoriligi sababli Janubiy Afrikadagi ayollar orasida saraton bilan bogʻliq oʻlimning eng koʻp uchraydigan sababidir - yiliga 3000 dan ortiq oʻlim, bu vaktsinani joriy etishni juda istaydi. [149] Bachadon boʻyni saratoni uchun skriningga yordam berish uchun 2000 yilda Papanicolaou test dasturi tashkil etilgan, ammo bu dastur keng miqyosda amalga oshirilmaganligi sababli, emlash profilaktikaning yanada samarali shaklini taklif qiladi. [150] 2013 yil may oyida Janubiy Afrika sogʻliqni saqlash vaziri Aaron Motsoaledi hukumat 2014 yil fevral oyidan boshlab maktablarning eng kambagʻal 80 foizidagi 9 va 10 yoshli qizlar uchun HPV vaktsinalarini bepul berishini eʻlon qildi va keyinroq beshinchi kvintil. [151] Janubiy Afrika odamlarni HPV infektsiyasidan himoya qilish uchun vaktsinalarni oʻz ichiga olgan emlash taqvimiga ega boʻlgan birinchi Afrika davlati boʻladi, ammo keyinchalik OIV bilan kasallangan ayollarda vaktsinalarning samaradorligi hali toʻliq tushunilmaganligi sababli, uning narxini baholash qiyin. -vaktsina samarali boʻladi. Hozirda muzokaralar olib borilmoqda  arzonroq HPV vaktsinalarini olish ishlari olib borilmoqda, chunki ular immunizatsiya taqvimiga kiritilgan boshqalarga qaraganda 10 baravar qimmatroq. [149] [151]

Janubiy Koreya

2007 yil 27 iyulda Janubiy Koreya hukumati Gardasil preparatini 9 yoshdan 26 yoshgacha bo‘lgan qizlar va ayollar hamda 9 yoshdan 15 yoshgacha bo‘lgan o‘g‘il bolalarda qo‘llash uchun ruxsat berdi [152] Oʻgʻil bolalarda foydalanish uchun ruxsat xavfsizlik va immunogenlikka asoslangan, ammo samaradorlik emas.

2016 yildan boshlab HPVga qarshi emlash Janubiy Koreyadagi 12 yoshgacha boʻlgan barcha bolalarga bepul taqdim etiladigan Milliy emlash dasturining bir qismi boʻlib, xarajatlar Koreya hukumati tomonidan toʻliq qoplanadi. [153]

Faqat 2016 yil uchun 2003-yil 1-yanvardan 2004-yil 31-dekabrgacha tug‘ilgan koreys qizlari ham cheklangan vaqt taklifi sifatida bepul emlashni olishlari mumkin edi. 2017 yildan boshlab bepul vaksinalar faqat 12 yoshgacha boʻlganlar uchun mavjud. [154]

State Proposal Status
Alabama HB 42 would allow parents the option of immunizing female students entering the sixth grade, and requires the Department of Health and Senior Services to directly mail age appropriate information to parents or guardians to those students regarding the connection between HPV and cervical cancer and the availability of the immunization. Passed
Alaska Voluntary vaccination program Passed
District of Columbia Required vaccination program starting with 2014/2015 school year for sixth grade. Passed. D.C. Municipal Regulations 22-B §146
Florida SB 1116 Would require the Department of Health to adopt a rule adding HPV/cervical cancer to the list of communicable diseases for which immunizations are recommended; requires that schools provide the parents or guardians of certain public school students information regarding the disease and the availability of a vaccine; requires the department to prescribe the required information. Not passed
Georgia HB 736 Would require public Schools to provide parents or guardians of sixth grade female students information concerning the infection and the immunization against the human papillomavirus.
Hawaii Mandatory vaccination program starting with 2020/2021 school year for seventh grade. Passed.[155] Hawaii Administrative Rule Andoza:Not a typo.
Iowa SSB 3097 Would create a study bill for a HPV public awareness program and make appropriations for the public awareness program, provision of vaccinations, and cervical cancer screenings. In committee
Kansas HR 6019 Resolution would urge the FDA to use caution in approving new vaccines such as Gardasil which has had a number of health problems including some deaths associated with the use of this vaccine. In committee
Kentucky HR 80 Would urge females ages 9 to 26 and males ages 11 to 26 to obtain the Human papillomavirus (HPV) vaccination and all citizens to become more knowledgeable about the benefits of HPV vaccination. Passed
Maryland HB 411 Would require the Statewide Advisory Commission on Immunizations to study the safety of the human papillomavirus (HPV) vaccine; requires the commission to include specified components in the study, make recommendations, and report the results of its study. Passed
Minnesota HF 1758 Would require the commissioner of health to prepare informational materials on vaccines including the HPV vaccines and encourages public and private schools with students in grades 6–12 to provide this information to parents in a cost-effective and programmatically effective manner. (Introduced 3/16/09)
Michigan SB 1062 and SB 1063 Each would require health insurers to provide coverage for human papillomavirus screenings for cervical cancer. In committee
Mississippi HB 1512 Would require health benefit plans to cover HPV screenings. Not Passed
Missouri HB 1935 Would require health insurers to provide coverage for human papillomavirus screenings for cervical cancer. In committee
New Jersey S 1163 Would require health insurers and State Health Benefits Program and SEHBP to provide coverage for screening for cervical cancer, including testing for HPV. (Sent to Committee 1/23/12)

A 2185 Would require insurers and State health care coverage programs to cover cost of HPV vaccine.

In committee
New York SB 98 (same as AB 2360) Would encourage voluntary, informed vaccination against human papillomavirus (HPV). (Amended in Senate Committee on Health 1/5/12)

AB 699 Would require immunization against HPV for children born after 1 January 1996. (Sent to Assembly Committee on Health 1/5/11) AB 1946 Would require insurance companies to provide coverage for the vaccine against human papilloma virus. (Sent to committee 1/12/11) AB 2360 Would encourage voluntary, informed vaccination against human papillomavirus (HPV) for school-aged children and their parents or guardians. (Sent to committee 1/18/11) SB 4708 Would require insurance companies to cover HPV vaccine.

In committee
Oregon HB 2794 Would require health benefit plans to provide coverage of human papillomavirus vaccine for female beneficiaries who are 11 years of age or older. Passed
Pennsylvania HB 524 Would require health insurance policies to provide coverage for vaccinations for human papilloma virus. In committee
Puerto Rico Required starting with 2018/2019 school year. Passed. Law 25
South Carolina HB 4497 Would enact the Cervical Cancer Prevention Act and allow the Department of Health and Environmental Control to offer the option of an HPV vaccine series to female students entering the seventh grade at the request of their parent or guardian pending state and federal funding. In committee
Texas HB 2220 Would allow the Executive Commissioner of the Health and Human Services Commission to require immunization against human papillomavirus or other immunizations for a personʻs admission to elementary or secondary school. In committee
Virginia Three doses of properly spaced HPV vaccines are required for females before entering the sixth grade.

HB 1419 would repeal the HPV vaccination requirement for female children. (Passed House 1/21/11, Indefinitely passed by the Senate Committee 2/17/11) HB 65 would repeal the requirement for children to receive the HPV vaccination for school attendance. (Left in committee 2/14/12) HB 824 would require that the Commonwealth shall assume liability for any injury resulting from administration of the human papillomavirus vaccine. HB 1112 would eliminate the requirement for vaccination against human papillomavirus for female children.

Passed House and sent to Senate
Source: National Conference of State Legislatures[156]

Etika

Baʻzi tadqiqotchilar oʻsmirlarni HPVga qarshi emlash zaruratini suvchechak, qizamiq va parotit kabi boshqa bolalar kasalliklari bilan solishtirishdi. Buning sababi shundaki, infektsiyadan oldin emlash saratonning bir qator shakllari xavfini kamaytiradi. [157] [158]

Jamoatchilik konsensusi odatda emlash zaruriyatiga mos keladi; vaktsinani tarqatish va tarqatish atrofidagi baʻzi tortishuvlar bilan. Mamlakatlar iqtisodiy va ijtimoiy iqlimga asoslangan turli yoʻllarni bosib oʻtdi, bu esa baʻzi hollarda majburiy emlash va aholi qatlamlarini marginallashtirish muammolariga olib keldi. [159]

Mamlakatning emlash dasturini ishlab chiqish HPV ga qarshi emlashni taʻminlash aktiga nisbatan koʻproq boʻlinadi. Koʻproq boy mamlakatlarda barcha oʻsmirlarni ixtiyoriy ravishda emlashga qaratilgan davlat tomonidan moliyalashtiriladigan dasturlar uchun dalillar keltirildi. Ushbu dalillar Jahon sogʻliqni saqlash tashkilotining (VOZ) HPV vaktsinasi bilan bachadon boʻyni saratonining oldini olish samaradorligini koʻrsatadigan soʻrovlari bilan qoʻllab-quvvatlanadi. [159]

Rivojlanayotgan mamlakatlarda vaktsina narxi, dozalash jadvali va boshqa omillar emlashning suboptimal darajalariga olib keldi. Kelajakdagi tadqiqotlar vaktsinani yanada qulayroq qilish uchun arzon narxlardagi generiklar va bir martalik emlashga qaratilgan. [160]

Tadqiqot

Mavjud vaktsinalar taʻsir qilmaydigan yuqori xavfli HPV turlari mavjud. [21] Davom etilayotgan tadqiqotlar HPV ga qarshi vaktsinalarni ishlab chiqishga qaratilgan boʻlib, ular HPV turlarining keng doirasiga qarshi himoya qiladi. Bunday usullardan biri HPV genotiplarida yuqori darajada saqlanib qolgan L2 kapsid oqsiliga asoslangan vaktsinadir. [161] Buning uchun saʻy-harakatlar turli xil onkogen HPV turlaridan L2 ning qisqa aminokislotalar ketma-ketligini bogʻlash yoki L2 peptidlarini koʻproq immunogen tashuvchida koʻrsatish orqali L2 ning immunogenligini oshirishni oʻz ichiga oladi. [162] [163] Oʻrnatilgan HPV infektsiyalari va HPV bilan qoʻzgʻatilgan saraton kasalliklariga qarshi immunitetni oshirishga intiladigan terapevtik vaktsinalarni ishlab chiqish boʻyicha ham katta ilmiy qiziqish mavjud. [164]

Terapevtik vaktsinalar

Gardasil va Cervarix kabi profilaktik vaktsinalarga qoʻshimcha ravishda, laboratoriya tadqiqotlari va insoniy bir nechta klinik sinovlar terapevtik HPV vaktsinalarini ishlab chiqishga qaratilgan. Umuman olganda, bu vaktsinalar HPV ning asosiy onkogenlariga, E6 va E7ga qaratilgan. E6 va E7 ekspressiyasi bachadon boʻyni saratoni hujayralari (va siğil ichidagi hujayralar) oʻsishini ragʻbatlantirish uchun zarur boʻlganligi sababli, ikkita onkogenga qarshi immun reaktsiyalar oʻrnatilgan oʻsmalarni yoʻq qilishi mumkin degan umiddamiz. [165]

Ishlayotgan terapevtik HPV vaktsinasi mavjud. U uchta klinik sinovdan oʻtdi. Vaktsina rasmiy ravishda MEL-1 vaktsinasi deb ataladi, lekin MVA-E2 vaktsinasi sifatida ham tanilgan. Tadqiqotda, butun dunyo boʻylab aylanib yuruvchi barcha yuqori xavfli HPV shtammlariga qarshi samarali boʻlishi mumkin boʻlgan epitoplarni oʻz ichiga olgan immunogen peptid hovuzi va 16 ta yuqori toʻrtta erta proteindan (E1, E2, E6 va E7) 14 ta konservatsiyalangan immunogen peptid fragmentlari taklif qilindi. - CD8+ javoblarini taʻminlovchi HPV turlari. [166] [167] [168] [169]

pGX3001 va pGX3002 plazmidlaridan tashkil topgan terapevtik DNK vaktsinasi VGX-3100 HPV 16 va 18 turlaridan kelib chiqqan bachadon boʻyni skuamoz intraepitelial lezyonlarini bolalarda davolash uchun Yevropa Tibbiyot Agentligi tomonidan ruxsat etilgan [170] 2015 yil 16 sentyabrda The Lancet jurnalida chop etilgan maqolaga koʻra, VGX-3100 ning xavfsizligi, samaradorligi va immunogenligi HPV-16 va HPV-18 E6 va E7 oqsillariga qaratilgan ikki marta koʻr-koʻrona, randomizatsiyalangan nazorat ostida sinovda (faza 2b) koʻrib chiqildi. bachadon boʻyni intraepitelial neoplaziyasi 2/3 uchun bu HPV-16 va HPV-18 bilan bogʻliq boʻlgan CIN 2/3 ga qarshi samaradorlikni koʻrsatadigan birinchi terapevtik vaktsinadir. [171] 2017 yil iyun oyida VGX-3100 HPV sabab boʻlgan yuqori darajadagi skuamoz intraepitelial lezyonlarni davolash uchun REVEAL-1 deb nomlangan III bosqich klinik sinoviga kirdi. [172] Birlamchi klinik yakuniy nuqta maʼlumotlarini yigʻishning taxminiy yakunlash vaqti 2019-yil avgusti [173]

2020-yil oktabr holatiga ko‘ra, turli vaktsina platformalariga (oqsilga asoslangan, virusli vektor, bakterial vektor, lipid bilan qoplangan mRNK) asoslangan faol ishlab chiqilayotgan va klinik sinovlarda ko‘plab terapevtik HPV vaktsinalari mavjud. [174]

Mukofotlar

2009 yilda Q150 bayrami doirasida bachadon boʻyni saratoniga qarshi emlash "innovatsiyalar va ixtirolar"dagi roli uchun Kvinslendning Q150 piktogrammalaridan biri sifatida eʻlon qilindi. [175]

2017-yilda Milliy saraton instituti olimlari Duglas R. Loui va Jon T. Shiller HPVga qarshi vaktsinalarni ishlab chiqishga qo‘shgan hissalari uchun Lasker-DeBakey Klinik tibbiy tadqiqotlar mukofotini oldilar. [176]

Manbalar

  1. 1,00 1,01 1,02 1,03 1,04 1,05 1,06 1,07 1,08 1,09 1,10 1,11 1,12 1,13 1,14 1,15 1,16 "Human papillomavirus vaccines: WHO position paper, May 2017". Relevé Épidémiologique Hebdomadaire 92 (19): 241–268. May 2017. PMID 28530369.  Manba xatosi: Invalid <ref> tag; name "WHO2017" defined multiple times with different content
  2. "Safety and Efficacy Data on Vaccines and Immunization to Human Papillomavirus". Journal of Clinical Medicine 4 (4): 614–633. April 2015. doi:10.3390/jcm4040614. PMID 26239350. PMC 4470159. //www.pubmedcentral.nih.gov/articlerender.fcgi?tool=pmcentrez&artid=4470159. 
  3. "Prevalence and type distribution of human papillomavirus in carcinoma and intraepithelial neoplasia of the vulva, vagina and anus: a meta-analysis". International Journal of Cancer 124 (7): 1626–1636. April 2009. doi:10.1002/ijc.24116. PMID 19115209. 
  4. "HPV vaccination to prevent oropharyngeal carcinoma: What can be learned from anogenital vaccination programs?". Oral Oncology 51 (12): 1057–1060. December 2015. doi:10.1016/j.oraloncology.2015.10.011. PMID 26520047. 
  5. "Cervical cancer prevention: immunization and screening 2015". The Medical Clinics of North America 99 (3): 469–477. May 2015. doi:10.1016/j.mcna.2015.01.003. PMID 25841595. 
  6. Oropharyngeal Squamous Cell Carcinoma“,Definitions, Updated, Treasure Island (FL): StatPearls Publishing, 4 December 2020. DOI:10.32388/G6TG1L. Bookshelf ID: NBK563268. 
  7. "Cervical cancer prevention in Australia: Planning for the future". Cancer Cytopathology 124 (4): 235–240. April 2016. doi:10.1002/cncy.21643. PMID 26619381. 
  8. The immunological basis for immunization series: module 19: human papillomavirus infection. World Health Organization, May 2011. ISBN 9789241501590. 
  9. . World Health Organization model list of essential medicines: 21st list 2019. Geneva: World Health Organization, 2019. WHO/MVP/EMP/IAU/2019.06. License: CC BY-NC-SA 3.0 IGO. 
  10. "Whole Inactivated Virus and Protein-Based COVID-19 Vaccines". Annual Review of Medicine 73 (1): 55–64. January 2022. doi:10.1146/annurev-med-042420-113212. PMID 34637324. 
  11. "Cost-effectiveness of human papillomavirus vaccination in low and middle income countries: a systematic review". Vaccine 31 (37): 3786–3804. August 2013. doi:10.1016/j.vaccine.2013.06.060. PMID 23830973. 
  12. „What's New with VISs“. Centers for Disease Control and Prevention (CDC) (2019-yil 5-aprel). 2019-yil 15-oktyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2019-yil 14-oktyabr.
  13. „The HPV Vaccine: Access and Use in the U.S.“. The Henry J. Kaiser Family Foundation (2018-yil 9-oktyabr). 2019-yil 15-oktyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2019-yil 14-oktyabr.
  14. "Population-level impact and herd effects following the introduction of human papillomavirus vaccination programmes: updated systematic review and meta-analysis". Lancet 394 (10197): 497–509. August 2019. doi:10.1016/S0140-6736(19)30298-3. PMID 31255301. PMC 7316527. //www.pubmedcentral.nih.gov/articlerender.fcgi?tool=pmcentrez&artid=7316527. 
  15. 15,0 15,1 (2018-yil 5-oktyabr). „FDA approves expanded use of Gardasil 9 to include individuals 27 through 45 years old“. Press-reliz. 14-oktyabr 2019-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 2018-yil 14-oktyabr. Manba xatosi: Invalid <ref> tag; name "FDA 27-45" defined multiple times with different content
  16. 16,0 16,1 16,2 16,3 "Human Papillomavirus Vaccination for Adults: Updated Recommendations of the Advisory Committee on Immunization Practices". MMWR. Morbidity and Mortality Weekly Report 68 (32): 698–702. August 2019. doi:10.15585/mmwr.mm6832a3. PMID 31415491. PMC 6818701. Archived from the original on 13 October 2019. https://web.archive.org/web/20191013044039/https://www.cdc.gov/mmwr/volumes/68/wr/pdfs/mm6832a3-H.pdf. Qaraldi: 15 October 2019. HPV vaccine]] Manba xatosi: Invalid <ref> tag; name "pmid31415491" defined multiple times with different content
  17. 17,0 17,1 „Human Papillomavirus (HPV) Vaccines: Q & A“. Fact Sheets: Risk Factors and Possible Causes. National Cancer Institute (NCI) (2009-yil 22-oktyabr). 2008-yil 21-iyunda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2008-yil 18-iyul. Manba xatosi: Invalid <ref> tag; name "National Cancer Institute HPV Q&A" defined multiple times with different content
  18. „Cervical Cancer: Screening“. United States Preventive Services Task Force (USPSTF) (2018-yil avgust). 2018-yil 7-noyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2018-yil 7-noyabr.
  19. "Primary HPV testing versus cytology-based cervical screening in women in Australia vaccinated for HPV and unvaccinated: effectiveness and economic assessment for the National Cervical Screening Program". The Lancet. Public Health 2 (2): e96–e107. February 2017. doi:10.1016/S2468-2667(17)30007-5. PMID 29253402. 
  20. 20,0 20,1 20,2 20,3 "Prophylactic vaccination against human papillomaviruses to prevent cervical cancer and its precursors". The Cochrane Database of Systematic Reviews 5 (3): CD009069. May 2018. doi:10.1002/14651858.CD009069.pub3. CD009069. PMID 29740819. PMC 4176676. //www.pubmedcentral.nih.gov/articlerender.fcgi?tool=pmcentrez&artid=4176676.  Manba xatosi: Invalid <ref> tag; name "Arbyn2018" defined multiple times with different content
  21. 21,0 21,1 "Sustained efficacy up to 4.5 years of a bivalent L1 virus-like particle vaccine against human papillomavirus types 16 and 18: follow-up from a randomised control trial". Lancet 367 (9518): 1247–1255. April 2006. doi:10.1016/S0140-6736(06)68439-0. PMID 16631880.  Manba xatosi: Invalid <ref> tag; name "Lancet" defined multiple times with different content
  22. 22,0 22,1 "Long-term efficacy and safety of human papillomavirus vaccination". International Journal of Women's Health 6: 999–1010. 3 December 2014. doi:10.2147/IJWH.S50365. PMID 25587221. PMC 4262378. //www.pubmedcentral.nih.gov/articlerender.fcgi?tool=pmcentrez&artid=4262378. 
  23. "Committee opinion no. 467: human papillomavirus vaccination". Obstetrics and Gynecology 116 (3): 800–803. September 2010. doi:10.1097/AOG.0b013e3181f680c8. PMID 20733476. 
  24. "Quadrivalent Human Papillomavirus Vaccine: Recommendations of the Advisory Committee on Immunization Practices (ACIP)". MMWR. Recommendations and Reports 56 (RR-2): 1–24. March 2007. PMID 17380109. Archived from the original on 24 September 2015. https://web.archive.org/web/20150924044909/http://www.cdc.gov/mmwr/pdf/rr/rr5602.pdf. 
  25. 25,0 25,1 25,2 25,3 25,4 „HPV Vaccines“. Centers for Disease Control and Prevention (CDC) (2010-yil 15-oktyabr). 2015-yil 4-oktyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2011-yil 27-fevral. Manba xatosi: Invalid <ref> tag; name "CDC-HPV" defined multiple times with different content
  26. 26,0 26,1 26,2 26,3 |"Cervical cancer in the human papillomavirus vaccination era". Current Opinion in Obstetrics & Gynecology 24 (1): 3–7. February 2012. doi:10.1097/GCO.0b013e32834daed9. PMID 22123221.  Manba xatosi: Invalid <ref> tag; name "Tay" defined multiple times with different content
  27. "Comparison of two dose and three dose human papillomavirus vaccine schedules: cost effectiveness analysis based on transmission model". BMJ 350: g7584. January 2015. doi:10.1136/bmj.g7584. PMID 25567037. PMC 4285892. //www.pubmedcentral.nih.gov/articlerender.fcgi?tool=pmcentrez&artid=4285892. 
  28. „Meeting of the Advisory Committee on Immunization Practices (ACIP)“. Centers for Disease Control and Prevention (CDC) (2016-yil 14-oktyabr). 2016-yil 21-oktyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2016-yil 21-oktyabr.
  29. "A 9-valent HPV vaccine against infection and intraepithelial neoplasia in women". The New England Journal of Medicine 372 (8): 711–723. February 2015. doi:10.1056/NEJMoa1405044. PMID 25693011. 
  30. "HPV "coverage"". The New England Journal of Medicine 372 (8): 775–776. February 2015. doi:10.1056/NEJMe1415742. PMID 25693018. PMC 6009818. //www.pubmedcentral.nih.gov/articlerender.fcgi?tool=pmcentrez&artid=6009818. 
  31. „FDA approves expanded use of Gardasil 9 to include individuals 27 through 45 years old“. U.S. Food and Drug Administration. 2019-yil 14-oktyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2019-yil 9-noyabr.
  32. „Human Papillomavirus (HPV) Prevention and HPV Vaccines: Questions and Answers“. Public Health Agency of Canada (2007-yil 18-iyun). 2019-yil 26-sentyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2019-yil 9-noyabr.
  33. 33,0 33,1 33,2 U.S. Food and Drug Administration (FDA). „FDA Approves New Indication for Gardasil to Prevent Genital Warts in Men and Boys“. Press-reliz. 24-oktyabr 2009-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 2009-yil 30-oktyabr. Manba xatosi: Invalid <ref> tag; name "FDA-male-aprove" defined multiple times with different content
  34. 34,0 34,1 Centers for Disease Control Prevention (CDC) (May 2010). "FDA licensure of quadrivalent human papillomavirus vaccine (HPV4, Gardasil) for use in males and guidance from the Advisory Committee on Immunization Practices (ACIP)". MMWR. Morbidity and Mortality Weekly Report 59 (20): 630–632. PMID 20508594. Archived from the original on 24 September 2015. https://web.archive.org/web/20150924044945/http://www.cdc.gov/mmwr/pdf/wk/mm5920.pdf.  Manba xatosi: Invalid <ref> tag; name "pmid_20508594" defined multiple times with different content
  35. „Vaccine Information Statement“. Centers for Disease Control and Prevention (CDC). 2015-yil 21-noyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2015-yil 20-noyabr.
  36. „Drug Makers' Push Leads to Cancer Vaccines' Fast Rise“. The New York Times (2008-yil 19-avgust). 2009-yil 9-aprelda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2008-yil 20-avgust. „Said Dr. Raffle, the British cervical cancer specialist: 'Oh, dear. If we give it to boys, then all pretense of scientific worth and cost analysis goes out the window.'“.
  37. „Gay men seeking HPV vaccine“. Cancer Research UK (2007-yil 23-fevral). 2010-yil 24-martda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2009-yil 30-oktyabr.
  38. Karen Canfell: The road to cervical cancer elimination (inglizcha), 17 December 2021da asl nusxadan arxivlandi, qaraldi: 2022-04-14
  39. „Explainer: The HPV vaccine is free for boys from next month - here's why that's important“ (en). thejournal.ie (2019-yil 11-avgust). 2021-yil 5-yanvarda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2021-yil 6-yanvar.
  40. „What is the HPV vaccine for boys and are there any side effects?“ (en). Evening Standard (2019-yil 2-sentyabr). 2020-yil 7-noyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2021-yil 6-yanvar.
  41. „Vacinas: Meningite B e HPV para rapazes passam a ser gratuitas em 2020 - DN“ (pt). www.dn.pt. 2020-yil 30-yanvarda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2020-yil 30-yanvar.
  42. "Should HPV vaccine be given to men?". BMJ 339 (7726): b4127. October 2009. doi:10.1136/bmj.b4127. PMID 19815585. 
  43. U.S. Food and Drug Administration (FDA). „FDA: Gardasil approved to prevent anal cancer“. Press-reliz. 18-dekabr 2014-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 2015-yil 15-yanvar.
  44. „Gardasil“. U.S. Food and Drug Administration (FDA) (2019-yil 25-aprel). 2019-yil 15-oktyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2019-yil 15-oktyabr.
  45. „Gardasil 9“. U.S. Food and Drug Administration (FDA) (2019-yil 25-aprel). 2019-yil 15-oktyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2019-yil 15-oktyabr.
  46. „Boys Should Get HPV Vaccine Too, CDC Says“. LiveScience (2011-yil 25-oktyabr). 2012-yil 3-iyulda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2011-yil 11-noyabr.
  47. „CDC panel recommends HPV vaccine for boys, too“ (2011-yil 26-oktyabr). 2012-yil 5-sentyabrda asl nusxadan arxivlangan.
  48. Gi guttene jentevaksine (no). Dagens Næringsliv (2011-yil 17-dekabr), s. 32. „Zur Haussen, som fikk Nobelprisen i 2009 for sin HPV-forskning, har lenge argumentert for vaksinasjon av gutter, både som egen beskyttelse og beskyttelse av kvinner.“.
  49. „Summary Basis for Regulatory Action“ (PDF). U.S. Food and Drug Administration (FDA) (2018-yil 5-oktyabr). 2019-yil 14-dekabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2019-yil 7-avgust.
  50. "Cervical cancer prevention and the Millennium Development Goals". Bulletin of the World Health Organization 86 (6): 488–490. June 2008. doi:10.2471/BLT.07.050450. PMID 18568279. PMC 2647477. //www.pubmedcentral.nih.gov/articlerender.fcgi?tool=pmcentrez&artid=2647477. 
  51. „ESGO Statement on Cervical Cancer Vaccination“. ESGO (2007). 2011-yil 26-iyulda asl nusxadan arxivlangan.
  52. 52,0 52,1 „Cervarix Marketing in Kenya“. Medical News Today. 2009-yil 3-yanvarda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2010-yil 17-sentyabr. Manba xatosi: Invalid <ref> tag; name "Cervarix Marketing in Kenya" defined multiple times with different content
  53. „Gardasil Researcher Speaks Out“. CBS News (2009-yil 19-avgust). 2022-yil 3-martda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2022-yil 3-mart.
  54. „An Interview with Dr. Diane M. Harper, HPV Expert“. Huffington Post (2009-yil 28-dekabr). 2013-yil 13-avgustda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2013-yil 28-avgust.
  55. „HPV Infection Rates Plummet In Young Women Due To Vaccine“. Forbes (2016-yil 23-fevral). 2016-yil 26-fevralda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2016-yil 23-fevral.
  56. „Human papillomavirus (HPV) vaccines for Australians“. National Centre for Immunisation Research and Surveillance Factsheet (2013-yil mart). 2013-yil 20-aprelda asl nusxadan arxivlangan.
  57. „GARDASIL®, Merck's HPV Vaccine, Available to Developing Countries through UNICEF Tender“. BusinessWire (2013-yil 9-may). 2014-yil 18-dekabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2013-yil 8-sentyabr.
  58. 58,0 58,1 58,2 „Reports of Health Concerns Following HPV Vaccination“. Centers for Disease Control and Prevention (CDC) (2009-yil 5-noyabr). 2013-yil 17-sentyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2013-yil 8-sentyabr. Manba xatosi: Invalid <ref> tag; name "CDC VAERS - Vaccine Adverse Event Reporting System" defined multiple times with different content
  59. „Information from FDA and CDC on Gardasil and its Safety“. Centers for Disease Control and Prevention (CDC) (2008-yil 22-iyul). 2013-yil 2-sentyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2013-yil 8-sentyabr.
  60. „Human Papillomavirus (HPV) Vaccines“ (2018-yil 25-may). 2014-yil 4-iyulda asl nusxadan arxivlangan.
  61. 61,0 61,1 „HPV Vaccine Information for Clinicians – Fact Sheet“. CDC (2019-yil 11-yanvar). 2012-yil 1-mayda asl nusxadan arxivlangan. Manba xatosi: Invalid <ref> tag; name "fact sheet" defined multiple times with different content
  62. 62,0 62,1 „Human Papillomavirus (HPV) Vaccine Recommendations“. FDA. 2014-yil 7-martda asl nusxadan arxivlangan. Manba xatosi: Invalid <ref> tag; name "recommendations" defined multiple times with different content
  63. 63,0 63,1 „Gardasil Pregnancy Registry“. Merck & Co. (2012-yil 1-fevral). 2012-yil 1-martda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2007-yil 29-may.
  64. „Gardasil 9 Pregnancy Registry“. Merck & Co.. 2018-yil 28-avgustda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2019-yil 21-oktyabr.
  65. „Who Should NOT Get Vaccinated with these Vaccines?“. Centers for Disease Control and Prevention (CDC) (2010-yil 10-iyun). 2011-yil 11-mayda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2011-yil 27-fevral.
  66. "Final report on exposure during pregnancy from a pregnancy registry for quadrivalent human papillomavirus vaccine". Vaccine 33 (29): 3422–3428. June 2015. doi:10.1016/j.vaccine.2015.04.014. PMID 25869893. 
  67. „HPV Vaccine and Pregnancy“. eMedTV. 2012-yil 24-iyulda asl nusxadan arxivlangan.
  68. „leftside“. Ciitn.missouri.edu (2007-yil 22-yanvar). 2013-yil 2-oktyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2013-yil 29-dekabr.
  69. "Against which human papillomavirus types shall we vaccinate and screen? The international perspective". International Journal of Cancer 111 (2): 278–285. August 2004. doi:10.1002/ijc.20244. PMID 15197783. 
  70. "Prophylactic human papillomavirus vaccines". The Journal of Clinical Investigation 116 (5): 1167–1173. May 2006. doi:10.1172/JCI28607. PMID 16670757. PMC 1451224. //www.pubmedcentral.nih.gov/articlerender.fcgi?tool=pmcentrez&artid=1451224. 
  71. U.S. Food and Drug Administration (FDA) (2006-yil 8-iyun). „FDA Licenses New Vaccine for Prevention of Cervical Cancer and Other Diseases in Females Caused by Human Papillomavirus“. Press-reliz. 19-oktyabr 2009-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 2009-yil 13-noyabr.
  72. "Who invented the VLP cervical cancer vaccines?". Journal of the National Cancer Institute 98 (7): 433. April 2006. doi:10.1093/jnci/djj144. PMID 16595773. 
  73. „Merck Reports Double-Digit Earnings-Per-Share Growth for Second Quarter 2007“. Press-reliz. 12-oktyabr 2007-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 2019-yil 16-oktyabr.
  74. „Glaxo prepares to launch Cervarix after EU okay“. Reuters (2007-yil 24-sentyabr). 2008-yil 25-oktyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2008-yil 18-iyul.
  75. „16 October 2009 Approval Letter – Cervarix“. U.S. Food and Drug Administration (FDA) (2009-yil 16-oktyabr). 2009-yil 19-oktyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2009-yil 13-noyabr.
  76. 76,0 76,1 76,2 „The Genital HPV Infection Fact Sheet“. Centers for Disease Control and Prevention (CDC) (2009-yil 24-noyabr). 2013-yil 28-iyunda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2010-yil 13-fevral. Manba xatosi: Invalid <ref> tag; name "CDC-HPV-Fact" defined multiple times with different content
  77. U.S. Food and Drug Administration (FDA) (2014-yil 10-dekabr). „FDA approves Gardasil 9 for prevention of certain cancers caused by five additional types of HPV“. Press-reliz. 10-yanvar 2015-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 2015-yil 9-yanvar.
  78. 78,0 78,1 "Cost effectiveness analysis of including boys in a human papillomavirus vaccination programme in the United States". BMJ 339 (7726): b3884. October 2009. doi:10.1136/bmj.b3884. PMID 19815582. PMC 2759438. //www.pubmedcentral.nih.gov/articlerender.fcgi?tool=pmcentrez&artid=2759438. 
  79. „Cancer Vaccines Get a Price Cut in Poor Nations“. The New York Times (2013-yil 5-may). 2013-yil 23-noyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2013-yil 23-noyabr.
  80. "Human papillomavirus and HPV vaccines: a review". Bulletin of the World Health Organization 85 (9): 719–726. September 2007. doi:10.2471/BLT.06.038414. PMID 18026629. PMC 2636411. //www.pubmedcentral.nih.gov/articlerender.fcgi?tool=pmcentrez&artid=2636411. 
  81. "Association Between Human Papillomavirus Vaccination School-Entry Requirements and Vaccination Initiation". JAMA Pediatrics 174 (9): 861–867. September 2020. doi:10.1001/jamapediatrics.2020.1852. PMID 32597928. PMC 7325070. //www.pubmedcentral.nih.gov/articlerender.fcgi?tool=pmcentrez&artid=7325070. 
  82. "Rhode Island Human Papillomavirus Vaccine School Entry Requirement Using Provider-Verified Report". American Journal of Preventive Medicine 59 (2): 274–277. August 2020. doi:10.1016/j.amepre.2020.02.022. PMID 32430223. 
  83. "Human Papillomavirus Vaccination After COVID-19". JNCI Cancer Spectrum (Oxford University Press) 5 (2): pkab011. April 2021. doi:10.1093/jncics/pkab011. PMID 33748668. PMC 7962726. //www.pubmedcentral.nih.gov/articlerender.fcgi?tool=pmcentrez&artid=7962726. 
  84. "Impact of reduced human papillomavirus vaccination coverage rates due to COVID-19 in the United States: A model based analysis". Vaccine (Elsevier) 39 (20): 2731–2735. May 2021. doi:10.1016/j.vaccine.2021.04.003. PMID 33875269. PMC 8023201. //www.pubmedcentral.nih.gov/articlerender.fcgi?tool=pmcentrez&artid=8023201. 
  85. 85,0 85,1 „St. Jude and leading cancer centers urge vaccination to protect against HPV and other diseases“. www.stjude.org. St. Jude Children's Research Hospital (2021-yil 30-avgust). 2021-yil 15-noyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2021-yil 8-sentyabr.
  86. Manba xatosi: Invalid <ref> tag; no text was provided for refs named poz 2021
  87. 87,0 87,1 „Human papillomavirus vaccine – New and underused vaccines support – Types of support“. GAVI Alliance. 2014-yil 18-yanvarda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2013-yil 29-dekabr. Manba xatosi: Invalid <ref> tag; name "gavialliance.org" defined multiple times with different content
  88. 88,0 88,1 88,2 Tabrizi S. Brotherton J. Kaldor J et al.
  89. „Historical Human Papillomavirus (HPV) immunisation coverage rates“. Australian Government Department of Health (2019-yil 4-dekabr). 2021-yil 28-sentyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2021-yil 28-sentyabr.
  90. „Pharmaceutical Benefits Scheme (PBS) | Recommendations made by the PBAC - November 2011“. Australian Government Department of Health. 2013-yil 19-aprelda asl nusxadan arxivlangan.
  91. „Young men to be protected from cancers through HPV vaccine“. Australian Cancer Research Foundation (2012-yil 13-iyul). 2021-yil 28-sentyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2021-yil 28-sentyabr.
  92. "Assessment of herd immunity and cross-protection after a human papillomavirus vaccination programme in Australia: a repeat cross-sectional study". The Lancet. Infectious Diseases 14 (10): 958–966. October 2014. doi:10.1016/S1473-3099(14)70841-2. PMID 25107680. 
  93. „Summary Safety Review - Gardasil (Quadrivalent Human Papillomavirus [Types 6, 11, 16, 18 Recombinant Vaccine) - Assessing General Safety with a Focus on Autoimmune and Cardiovascular Diseases“]. Health Canada (2015-yil 9-dekabr). 2019-yil 26-sentyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2019-yil 21-oktyabr.
  94. "Update on Human Papillomavirus (HPV) Vaccines: An Advisory Committee Statement (ACS) National Advisory Committee on Immunization (NACI) ". Canada Communicable Disease Report 38 (ACS-1): 1–62. January 2012. doi:10.14745/ccdr.v38i00a01. PMID 31701955. PMC 6802461. Archived from the original on 21 October 2019. https://web.archive.org/web/20191021163126/https://www.canada.ca/en/public-health/services/reports-publications/canada-communicable-disease-report-ccdr/monthly-issue/2012-38/canada-communicable-disease-report.html. Qaraldi: 21 October 2019. HPV vaccine]]
  95. „Human Papillomavirus (HPV) Prevention and HPV Vaccine: Questions and Answers“. 2008-yil 18-iyulda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2019-yil 16-oktyabr.
  96. „Eligibility – Human Papillomavirus (HPV) Vaccination Program“. www.quebec.ca. 2020-yil 28-sentyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2020-yil 15-avgust.
  97. „HPV (Human Papillomavirus)“. Immunize BC (2011-yil 21-mart). 2020-yil 15-avgustda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2020-yil 15-avgust.
  98. „Human Papillomavirus (HPV-9) Vaccine“. myhealth.alberta.ca. 2020-yil 29-sentyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2020-yil 15-avgust.
  99. „Human Papillomavirus (HPV) Disease and Vaccines“. 2020-yil 27-martda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2020-yil 15-avgust.
  100. „Manitoba's Immunization Program: Vaccines Offered Free-of-Charge (Eligibility Criteria for Publicly-Funded Vaccines)“. Province of Manitoba - Health and Seniors Care. 2020-yil 20-iyulda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2020-yil 15-avgust.
  101. „Manitoba's Immunization Program: Vaccines Offered Free-of-Charge (Eligibility Criteria for Publicly-Funded Vaccines)“. Province of Manitoba - Health and Seniors Care. 2020-yil 20-iyulda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2020-yil 15-avgust.
  102. „Immunization Schedule Newfoundland and Labrador“. 2020-yil 20-iyulda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2020-yil 15-avgust.
  103. Web Experience Toolkit. „Childhood Immunizations“. www.princeedwardisland.ca (2016-yil 25-fevral). 2020-yil 5-avgustda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2020-yil 15-avgust.
  104. „Yukon to offer free HPV immunization to boys“. yukon.ca (2017-yil 24-aprel). 2017-yil 26-aprelda asl nusxadan arxivlangan.
  105. „NWT Immunization Schedule“. 2020-yil 27-oktyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2020-yil 15-avgust.
  106. „Immunization Programs | Government of Nunavut“. www.gov.nu.ca. 2020-yil 21-sentyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2020-yil 15-avgust.
  107. „Getting the HPV vaccine“. ontario.ca. 2021-yil 28-sentyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2021-yil 28-sentyabr.
  108. „Routine Immunization Schedules for Children, Youth & Adults“. 2020-yil 26-noyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2020-yil 15-avgust.
  109. „Immunization - Horizon Health Network“. en.horizonnb.ca. 2020-yil 13-avgustda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2020-yil 15-avgust.
  110. (2016-yil 18-iyul). „GSK announces Cervarix approved in China to help protect women from cervical cancer“. Press-reliz. 24-iyul 2016-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 2019-yil 20-oktyabr.
  111. (2018-yil 29-may). „Cervarix is approved for cervical cancer prevention in female population aged 9-45 years in mainland China“. Press-reliz. 31-mart 2019-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 2019-yil 20-oktyabr.
  112. (2017-yil 31-iyul). „Cervarix, first vaccine for cervical cancer prevention in mainland China, has officially launched“. Press-reliz. 4-sentyabr 2017-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 2019-yil 20-oktyabr.
  113. Carvajal. „Girón ya está vacunando contra el papiloma humano“ (es). Vanguardia (2012-yil 4-sentyabr). 2016-yil 4-martda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2015-yil 29-iyul.
  114. „Vacuna contra el Papiloma Humano será gratuita“. Caracol Radio. Prisa Radio (2013-yil 3-may). Qaraldi: 2015-yil 29-iyul.
  115. „ABC VPH vaccine“. www.minsalud.gov.co. 2015-yil 4-avgustda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2015-yil 29-iyul.
  116. „Costa Rica to begin administering HPV vaccine“. The Tico Times Costa Rica (2019-yil 25-aprel). 2019-yil 15-iyunda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2019-yil 14-iyun.
  117. „Costa Rica begins nationwide HPV vaccination campaign“. The Tico Times Costa Rica (2019-yil 4-iyun). 2019-yil 12-iyunda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2019-yil 14-iyun.
  118. „Impfkalender für Schulkinder“. 2016-yil 24-sentyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2016-yil 6-sentyabr.
  119. „Childhood vaccination programme“ (en). en.ssi.dk. National Institute for Health Data and Disease Control. 2019-yil 28-noyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2019-yil 28-noyabr.
  120. „HPV vaccination: Coverage“. Ministry of Social Affairs and Health (2010-yil 18-fevral). 2017-yil 26-aprelda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2017-yil 25-aprel.
  121. „HPV vaccine will now also be offered to boys“. Lääketietokeskus (2020-yil 20-may). 2020-yil 9-avgustda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2020-yil 3-sentyabr.
  122. „Cancer of the cervix: reimbursement of Gardasil“ (fr) (2007-yil 17-iyul). 2014-yil 18-dekabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2013-yil 10-avgust.
  123. 123,0 123,1 „Gardasil, Merck HPV Vaccine, Gets German And Italian Approval For Girls“. Vaccine Rx (2007-yil 26-mart). 2007-yil 28-sentyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2013-yil 10-avgust.
  124. „HPV-Impfung jetzt auch für Jungen Kassenleistung“ (de). Kassenärztliche Vereinigung (2018-yil 6-dekabr). 2020-yil 1-dekabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2020-yil 18-noyabr.
  125. „Vaccination against HPV in Greece“ (el) (2008-yil 7-mart). 2013-yil 30-aprelda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2013-yil 10-avgust.
  126. „The vaccine against cervical cancer and Cervarix vs Gardasil“ (el) (2008-yil 12-fevral). 2013-yil 13-iyunda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2013-yil 10-avgust.
  127. „Méhnyakrák megelőzése, HPV“. www.antsz.hu. 2014-yil 3-sentyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2019-yil 16-oktyabr.
  128. 128,0 128,1 128,2 „HPV vaccine to be offered to boys from start of school year in 2019“. The Irish Times. 2019-yil 4-sentyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2019-yil 16-oktyabr. Manba xatosi: Invalid <ref> tag; name ":02" defined multiple times with different content
  129. „Information om det allmänna barnvaccinationsprogrammet“ (sv). Smittskyddsinstitutet. 2013-yil 17-mayda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2013-yil 10-avgust.
  130. „Boys aged 12 and 13 years to be offered HPV vaccine from September 2019, PHE announces“. Pharmaceutical Journal (2019-yil 9-iyul). Qaraldi: 2019-yil 25-avgust.
  131. 131,0 131,1 „HPV vaccine overview“ (en). nhs.uk (2019-yil 31-iyul). 2019-yil 1-yanvarda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2022-yil 5-fevral.
  132. „Centre for Health Protection, Department of Health - About human papillomavirus (HPV) vaccination“. www.chp.gov.hk. 2021-yil 8-martda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2020-yil 15-avgust.
  133. "Cervical cancer vaccine controversy in India". The Lancet. Oncology 19 (2): e84. February 2018. doi:10.1016/S1470-2045(18)30018-4. PMID 29413482. 
  134. „HSPC HPV vaccine uptake in Ireland“. 2019-yil 11-yanvarda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2019-yil 16-oktyabr.
  135. 135,0 135,1 135,2 135,3 „HSE Guidelines for staff HPV second level school vaccination campaign“. 2019-yil 11-yanvarda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2019-yil 16-oktyabr.
  136. „HPV“. HSE.ie. 2019-yil 12-yanvarda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2019-yil 11-yanvar.
  137. „Irish times- HPV vaccine to be offered to boys from start of school year in 2019“. The Irish Times. 2018-yil 8-dekabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2019-yil 11-yanvar.
  138. „Health Ministry decides to offer free HPV vaccine to 13-year-old girls | JPost | Israel News“. JPost. 2013-yil 2-dekabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2013-yil 29-dekabr.
  139. "HPV vaccination programme in Japan". Lancet 382 (9894): 768. August 2013. doi:10.1016/S0140-6736(13)61831-0. PMID 23993189. 
  140. „Japan Withdraws HPV Vaccine Recommendation for Girls“. Medscape (2013-yil 25-iyun). 2020-yil 23-aprelda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2020-yil 17-may.
  141. 141,0 141,1 "HPV vaccination in Japan: what is happening in Japan?". Expert Review of Vaccines 18 (4): 323–325. April 2019. doi:10.1080/14760584.2019.1584040. PMID 30768373. 
  142. „Japan to Resume Active Promotion of HPV Vaccinations in April“. Jiji Press News (2021-yil 26-noyabr). 2021-yil 28-noyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2021-yil 28-noyabr.
  143. „'Finally we can protect women': Japan's HPV vaccine battle“. AFP News (2022-yil 31-mart). 2022-yil 22-aprelda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2022-yil 2-aprel.
  144. „Japan to allow free HPV vaccines to women born FY1997-2005 after 8-year hiatus“. Mainichi Shimbun (2021-yil 24-dekabr). 2021-yil 28-dekabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2021-yil 28-dekabr.
  145. „Japan to Give Free HPV Vaccinations to Those Who Missed Them“. nippon.com (2021-yil 15-noyabr). 2021-yil 15-noyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2022-yil 4-fevral.
  146. 146,0 146,1 „New technologies for cervical cancer prevention: from scientific evidence to program planning.“. Pan American Health Organization. 2012-yil 9-mayda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2012-yil 18-aprel. Manba xatosi: Invalid <ref> tag; name "Pan American Health Organization" defined multiple times with different content
  147. 147,0 147,1 „Progress Toward Implementation of Human Papillomavirus Vaccination—the Americas, 2006–2010“. Center for Disease and Control Prevention. 2012-yil 9-mayda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2012-yil 18-aprel.
  148. 148,0 148,1 „Questions and answers about HPV immunisation“. Ministry of Health NZ (2021-yil 29-sentyabr). 2018-yil 26-fevralda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2021-yil 24-noyabr. Manba xatosi: Invalid <ref> tag; name "NZQA" defined multiple times with different content
  149. 149,0 149,1 „Life saving cancer vaccine will be difficult to implement“. Mail & Guardian (2013-yil 7-iyun). 2013-yil 17-iyulda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2013-yil 7-avgust.
  150. "Introducing human papillomavirus vaccines into the health system in South Africa". Vaccine 30 (Suppl 3): C28–C34. September 2012. doi:10.1016/j.vaccine.2012.03.032. PMID 22939017. 
  151. 151,0 151,1 SAPA. „Schoolgirls to get cancer vaccine“. ioL News (2013-yil 15-may). 2013-yil 12-avgustda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2013-yil 7-avgust.
  152. „가다실 제품 허가 공지“ (2007-yil 27-iyun). 2007-yil 29-sentyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2007-yil 6-avgust.
  153. „[기획] 어린이 자궁경부암 예방접종 무료…가다실 Vs 서바릭스 어떤 백신 도입될까“ (2016-yil 18-yanvar). 2016-yil 3-fevralda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2016-yil 27-yanvar.
  154. „[자궁경부'앎'은 힘이다! - 가다실 "자궁경부암 백신 무료접종으로 공중보건 질적 향상 기대" - 라포르시안“]. rapportian.com (2016-yil 5-aprel). 2021-yil 28-avgustda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2018-yil 7-may.
  155. „2020-2021 School Health Requirements“. Hawaii State Department of Health. 2020-yil 1-iyulda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2020-yil 30-iyun.
  156. „HPV Vaccine“. NCSL. 2009-yil 29-aprelda asl nusxadan arxivlangan.
  157. "HPV Vaccination: A Public Good and a Health Imperative". The Journal of Law, Medicine & Ethics 46 (2): 511–513. June 2018. doi:10.1177/1073110518782958. PMID 30147001. 
  158. "Prevalence of HPV infection among females in the United States". JAMA 297 (8): 813–819. February 2007. doi:10.1001/jama.297.8.813. PMID 17327523. 
  159. 159,0 159,1 "The ethics of implementing human papillomavirus vaccination in developed countries". Medicine, Health Care and Philosophy 14 (1): 19–27. February 2011. doi:10.1007/s11019-010-9285-9. PMID 20853152.  Manba xatosi: Invalid <ref> tag; name "pmid20853152" defined multiple times with different content
  160. "Making HPV vaccination available to girls everywhere". International Journal of Gynaecology and Obstetrics 143 (3): 267–276. December 2018. doi:10.1002/ijgo.12656. PMID 30144050. PMC 6221992. //www.pubmedcentral.nih.gov/articlerender.fcgi?tool=pmcentrez&artid=6221992. 
  161. "Current status of human papillomavirus vaccines". Journal of the Formosan Medical Association = Taiwan Yi Zhi 109 (7): 481–483. July 2010. doi:10.1016/S0929-6646(10)60081-2. PMID 20677402. PMC 2917202. //www.pubmedcentral.nih.gov/articlerender.fcgi?tool=pmcentrez&artid=2917202. 
  162. "Concatenated multitype L2 fusion proteins as candidate prophylactic pan-human papillomavirus vaccines". Journal of the National Cancer Institute 101 (11): 782–792. June 2009. doi:10.1093/jnci/djp106. PMID 19470949. PMC 2689872. //www.pubmedcentral.nih.gov/articlerender.fcgi?tool=pmcentrez&artid=2689872. 
  163. "VLPs displaying a single L2 epitope induce broadly cross-neutralizing antibodies against human papillomavirus". PLOS ONE 7 (11): e49751. 2012. doi:10.1371/journal.pone.0049751. PMID 23185426. PMC 3501453. //www.pubmedcentral.nih.gov/articlerender.fcgi?tool=pmcentrez&artid=3501453. 
  164. "The current status of therapeutic HPV vaccine". Annals of Medicine 28 (6): 471–477. December 1996. doi:10.3109/07853899608999110. PMID 9017105. 
  165. "Vaccination to prevent and treat cervical cancer". Human Pathology 35 (8): 971–982. August 2004. doi:10.1016/j.humpath.2004.04.007. PMID 15297964. 
  166. "MVA E2 recombinant vaccine in the treatment of human papillomavirus infection in men presenting intraurethral flat condyloma: a phase I/II study". BioDrugs 21 (1): 47–59. 2007. doi:10.2165/00063030-200721010-00006. PMID 17263589. 
  167. "Therapeutic vaccination with MVA E2 can eliminate precancerous lesions (CIN 1, CIN 2, and CIN 3) associated with infection by oncogenic human papillomavirus". Human Gene Therapy 15 (5): 421–431. May 2004. doi:10.1089/10430340460745757. PMID 15144573. 
  168. „Virolab, Inc. – FORM 8-K/A“. Getfilings.com (2011-yil 24-iyun). 2013-yil 3-dekabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2013-yil 29-dekabr.
  169. "Sequence-based approach for rapid identification of cross-clade CD8+ T-cell vaccine candidates from all high-risk HPV strains". 3 Biotech 6 (1): 39. June 2016. doi:10.1007/s13205-015-0352-z. PMID 28330110. PMC 4729761. //www.pubmedcentral.nih.gov/articlerender.fcgi?tool=pmcentrez&artid=4729761. 
  170. „European Medicines Agency decision P/0367/2016“. www.ema.europa.eu. European Medicines Agency. 2017-yil 2-noyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2017-yil 2-noyabr.
  171. "Safety, efficacy, and immunogenicity of VGX-3100, a therapeutic synthetic DNA vaccine targeting human papillomavirus 16 and 18 E6 and E7 proteins for cervical intraepithelial neoplasia 2/3: a randomised, double-blind, placebo-controlled phase 2b trial". Lancet 386 (10008): 2078–2088. November 2015. doi:10.1016/S0140-6736(15)00239-1. PMID 26386540. PMC 4888059. //www.pubmedcentral.nih.gov/articlerender.fcgi?tool=pmcentrez&artid=4888059. 
  172. „Inovio Begins Phase 3 Clinical Trial of VGX-3100 for the Treatment of HPV-Related Cervical Pre-Cancer“. www.inovio.com. Inovio Pharmaceuticals. 2017-yil 2-noyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2017-yil 2-noyabr.
  173. „REVEAL 1 (Evaluation of VGX-3100 and Electroporation for the Treatment of Cervical HSIL)“. clinicaltrials.gov. The National Library of Medicine. 2017-yil 2-noyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2017-yil 2-noyabr.
  174. "Therapeutic Vaccines for HPV-Associated Malignancies". ImmunoTargets and Therapy 9: 167–200. 7 October 2020. doi:10.2147/ITT.S273327. PMID 33117742. PMC 7549137. //www.pubmedcentral.nih.gov/articlerender.fcgi?tool=pmcentrez&artid=7549137. 
  175. Queensland Government (2009-yil 10-iyun). „Premier Unveils Queensland's 150 Icons“. Press-reliz. 24-may 2017-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 2017-yil 24-may.
  176. National Institutes of Health (NIH) (2017-yil 6-sentyabr). „NCI's Douglas R. Lowy and John T. Schiller to receive 2017 Lasker Award“. Press-reliz. 7-noyabr 2017-yilda asl nusxadan arxivlandi.