Yurak qopqog'i kasalligi

Vikipediya, ochiq ensiklopediya

Yurak klapan kasalligi – yurakning toʻrtta klapanlaridan biri yoki bir nechtasi (yurakning chap tomonidagi aortal va mitral qopqoqlar, yurakning oʻng tomonidagi oʻpka va trikuspidal klapanlari) bilan bogʻliq har qanday yurak-qon tomir kasalliklarihisoblanadi. Bu holatlar asosan yosh oʻtishi natijasida yuzaga keladi[1], lekin tugʻma anomaliyalar yoki oʻziga xos kasallik yoki fiziologik jarayonlar, shu jumladan revmatik yurak kasalligi va homiladorlik natijasi boʻlishi mumkin[2].

Anatomik jihatdan, klapanlar yurak skeleti deb nomlanuvchi yurakning zich biriktiruvchi toʻqimasining bir qismidir va yurak va katta magistral tomirlar orqali qon oqimini tartibga solish uchun javobgardir. Klapanyetishmovchiligi yoki disfunktsiyasi yurak faoliyatining pasayishiga olib kelishi mumkin, ammo oqibati klapan kasalligining turi va ogʻirligiga bogʻliq. Shikastlangan klapanlarni davolash faqat dori-darmonlarni oʻz ichiga olishi mumkin, lekin koʻpincha klapanni jarrohlik yoʻli bilan tuzatish yoki klapanni transplantatsiyasini oʻz ichiga oladi.

Tasnifi[tahrir | manbasini tahrirlash]

Ushbu diagrammada yurak klapanlari koʻrsatilgan. Chap yurakda aorta va mitral klapanlar, oʻng yurakda esa trikuspid va oʻpka klapanlari koʻrsatilgan.

Stenoz va yetishmovchilik/regurgitatsiya yurak klapan kasalliklari bilan bogʻliq boʻlgan asosiy funktsional va anatomik kasallik hisoblanadi. Kasallik jarayonidan qatʼi nazar, ushbu shartlarning birini yoki kombinatsiyasini keltirib chiqaradigan klapanning oʻzgarishi sodir boʻladi. Yetishmovchilik va regurgitatsiya sinonimik atamalar boʻlib, klapanning qonning teskari oqishini oldini olish qobiliyatini tavsiflaydi, chunki klapan varaqalari toʻgʻri yopilmaydi. Stenoz klapan teshigining torayishi bilan tavsiflanadi, bu qonning etarli darajada chiqishiga toʻsqinlik qiladi. Annulus yoki varaqlarning qalinlashishi barglarninklapanlarning notoʻgʻri yopilishiga olib keladigan boʻlsa, stenoz ham yetishmovchilikka olib kelishi mumkin.[3]

Vana ishtirok etdi Stenotik kasallik Yetishmovchilik/regürjitatsiya kasalligi
Aorta qopqogʻi Aorta qopqogʻining stenozi Aorta etishmovchiligi / regurgitatsiya
Mitral qopqoq Mitral qopqoq stenozi Mitral etishmovchilik / regurgitatsiya
Trikuspid qopqogʻi Trikuspid qopqogʻining stenozi Trikuspid etishmovchiligi / regürjitatsiya
Oʻpka qopqogʻi Oʻpka qopqogʻining stenozi Oʻpka etishmovchiligi / regurgitatsiya

Belgilari va simptomlari[tahrir | manbasini tahrirlash]

Aortal stenozning belgilari yurak etishmovchiligi belgilarini oʻz ichiga olishi mumkin, masalan, jismoniy mashqlar paytida nafas qisilishi (eng tez-tez uchraydigan alomat[4]), ortopnea va paroksizmal tungi nafas qisilishiangina pektorisi[5], va hushidan ketish, odatda jismoniy mashqlar[5].

Aorta stenozining tibbiy belgilariga pulsus parvus et tardus, yaʼni uyqu pulsining susayishi va kechikishi[5][4], toʻrtinchi yurak tovushi[5], A <sub id="mwrA">2</sub> tovushining pasayishi[4],doimiy choʻqqi urishi[5], prekordial hayajon kiradi [5]. Auskultatsiya 2-oʻng qovurgʻalararo boʻshliqda[4] eshitiladigan va uyqu arteriyalariga tarqaladigan qattiq kresendo-dekressendo tipidagi sistolik shovqinni aniqlashi mumkin.[5]

Sabablari[tahrir | manbasini tahrirlash]

Displaziya[tahrir | manbasini tahrirlash]

Yurak klapani displaziya – yurak klapanlarining har qanday rivojlanishidagi nuqson va odamlarda, hayvonlarda tugʻma yurak nuqsonlarining keng tarqalgan. Sababi; Falloda tetralogiyasi – toʻrtta anomaliyaga ega boʻlgan tugʻma yurak nuqsoni, ulardan biri oʻpka klapanining stenozi. Ebshteyn anomaliyasi trikuspid klapanining anomaliyasi boʻlib, uning mavjudligi triküspid klapanining regürjitatsiyasiga olib kelishi mumkin[5][6] Ikki burchakli aorta qopqogʻi

Aorta stenozi[tahrir | manbasini tahrirlash]

EKG chap qorincha gipertrofiyasini koʻrsatadi, bu topilmalar aorta stenozida mavjud boʻlishi mumkin.
Aorta stenozining diagnostik tasnifi [7]
Tasniflash Valf maydoni
Yengil aorta stenozi 1,5-2,0 sm 2
Oʻrtacha aorta stenozi 1,0-1,5 sm 2
Ogʻir aorta stenozi <1,0 sm 2

Maxsus populyatsiyalar[tahrir | manbasini tahrirlash]

  1. Semptomlar bilan yoki boʻlmagan ogʻir aorta stenozi
  2. NYHA funktsional sinf III-IV belgilari bilan aorta etishmovchiligi
  3. NYHA funktsional sinf II-IV belgilari bilan mitral stenoz
  4. NYHA funktsional sinf III-IV belgilari bilan mitral etishmovchilik
  5. Ogʻir oʻpka gipertenziyasiga olib keladigan aorta va / yoki mitral qopqoq kasalligi (oʻpka bosimi tizimli bosimning 75% dan yuqori)
  6. Ogʻir LV disfunktsiyasi bilan aorta va / yoki mitral qopqoq kasalligi (EF 0,40 dan kam)
  7. Antikoagulyatsiyani talab qiluvchi mexanik protez qopqoq
  8. Aorta etishmovchiligi bilan yoki boʻlmagan Marfan sindromi

Sunʼiy yurak klapan nuqsoni boʻlgan odamlarda vaqt oʻtishi bilan klapanning yomonlashishini va homiladorlik vaqtida qon ivishi xavfini va natijada homiladorlik paytida antikoagulyant koʻrinishdagi dori- darmonlarga boʻlgan ehtiyojni hisobga olish kerak. </link>

Manbalar[tahrir | manbasini tahrirlash]

  1. ↑ Burden of valvular heart diseases: a population-based study. Nkomo VT, Gardin JM, Skelton TN, Gottdiener JS, Scott CG, Enriquez-Sarano. Lancet. 2006 Sep;368(9540):1005-11.
  2. ↑ Pregnancy and contraception in congenital heart disease: what women are not told. Kovacs AH, Harrison JL, Colman JM, Sermer M, Siu SC, Silversides CK J Am Coll Cardiol. 2008;52(7):577.
  3. ↑ Goel, R; Sengupta, P; Mookadam, F; Chaliki, H; Khandheria, B; Tajik, A (2009). "Valvular regurgitation and stenosis: when is surgery required?". Heart Asia 1 (1): 20–25. doi:10.1136/ha.2008.000315 (inactive 1 August 2023) . PMID 27325921. PMC 4898488. //www.pubmedcentral.nih.gov/articlerender.fcgi?tool=pmcentrez&artid=4898488. 
  4. ↑ 4,0 4,1 4,2 4,3 VOC=VITIUM ORGANICUM CORDIS, a compendium of the Department of Cardiology at Uppsala Academic Hospital. By Per Kvidal September 1999, with revision by Erik Björklund May 2008
  5. ↑ 5,0 5,1 5,2 5,3 5,4 5,5 5,6 5,7 Chapter 1: Diseases of the Cardiovascular system > Section: Valvular Heart Disease in: Elizabeth D Agabegi. Step-Up to Medicine (Step-Up Series). Hagerstwon, MD: Lippincott Williams & Wilkins, 2008. ISBN 978-0-7817-7153-5. Elizabeth D Agabegi; Agabegi, Steven S. (2008). Step-Up to Medicine (Step-Up Series). Hagerstwon, MD: Lippincott Williams & Wilkins. ISBN 978-0-7817-7153-5.
  6. ↑ "ACC/AHA 2006 Guidelines for the Management of Patients with Valvular Heart Disease". Circulation 114 (5): e84–231. 2006. doi:10.1161/CIRCULATIONAHA.106.176857. PMID 16880336. 
  7. ↑ O'Gara, Patrick T. „Aortic Valve Disease“,. Harrison's principles of internal medicine, Jameson, J. Larry,, Kasper, Dennis L.,, Longo, Dan L. (Dan Louis), 1949-, Fauci, Anthony S., 1940-, Hauser, Stephen L.,, Loscalzo, Joseph, 20th, New York, 2018-08-13. ISBN 978-1-259-64403-0. OCLC 1029074059.  
"https://uz.wikipedia.org/w/index.php?title=Yurak_qopqog%27i_kasalligi&oldid=3889424" dan olindi