Kontent qismiga oʻtish

Young John Allen

Vikipediya, ochiq ensiklopediya
Young John Allen
Tavalludi 1836-yil 23-yanvar
Burke County
Vafoti 1907-yil 30-may
Shanghai (China)
Fuqaroligi AQSh

Young John Allen (1836-yil 3-yanvar – 1907-yil 30-may) amerikalik metodist missioner[1]. Xitoyda oʻzining mahalliy nomi bilan mashhur Lin Lezhi. Allenning eng taʼsirli ishi taʼlim sohasida boʻlgan. Shanxayda Angliya-Xitoy kollejini tashkil etishdan oldin hukumat maktabida ishlagan[2]. Uning say-harakatlari qizlar uchun McTyeire maktabini yaratishga yordam bergan[3][4].

Erta hayoti[tahrir | manbasini tahrirlash]

Allen AQShning Jorjiya shtati, Burke shahrida tugʻilgan. Endrew Young Jon Allen va Jene Wooten Allenning oʻgʻli. Uning otasi tugʻilishidan oldin noyabr oyida vafot etgan. Onasi esa tugʻilgandan 12 kun oʻtgach vafot etgan. Otasi unga Uilyam Norsvorti tomonidan yaxshi uyni meros qoldirgan. Onasining oʻlimidan keyin uning singlisi Nency (xonim Uili Xatchins) qaramogʻiga topshirilgan[5]. Asrab oluvchi ota-onasi bilan Meriveter okrugiga koʻchib oʻtgan. 1842-yildan 1850-yilgacha eski maktabning qisqa yillik sessiyalarida qatnashgan.

Meri Xyuston Allen, 1912-yilgi nashrdan

Young Allen metodistlar taʼsiriga tushib qolgan. Allen 1853-yilda oʻz dinini qabul qilgan. Worren Akin Candler 1853-yil sentabrda Jorjiya shtati Starsvill shahridagi Looney maktabida oʻqigan[6][7]. Young Allen 1854-yilning kuzida Emory kollejiga oʻqishga kirgan. 1858-yil 21-iyulda imtiyozli diplom bilan tugatgan. Allen Mery Xyustonga uylangan. Mery 1858-yil 14-iyulda Makondagi Uesliyan kollejini tamomlagan[8].

Xitoydagi ish faoliyati[tahrir | manbasini tahrirlash]

1859-yil 18-dekabrda Young va Mery Allenning qizi Melli Nyu-Yorkdan tugʻilgan. Young oilasi bilan 1860-yil 13-iyulda Shanxayga yetib kelgan. 1861-yildan 1866-yilgacha Amerika fuqarolar urushi tufayli cherkovidan uzilib qolgan. Xitoy klassikasini oʻrgangan. „Jiao Hui Xin Bao“ diniy haftaligini nashr etgan. 1881-yil 18-mayda oʻzining toʻla vaqtli ish vaqtini bagʻishlash maqsadida „bu yerda Shanxaydagi hukumat muassasasining oʻquv, tahririyat va tarjimonlik boʻlimlari bilan bogʻliq deyarli oʻn sakkiz yillik xizmatdan“ soʻng oʻzini tark etganini eʼlon qilgan. Allen 1878-yil may oyida Atlantadagi Bosh konferentsiyada Shimoliy Jorjiya yillik konferentsiyasida qatnashgan. 15-may kuni „Xitoydagi ish“ mavzusidagi Bosh konferentsiyada nutq soʻzlagan. 17-iyul kuni Emory kollejida huquq fanlari doktori ilmiy darajasiga erishgan. U 1888-yil, 1893-yil, 1898-yil, 1906-yillarda AQShga yana tashrif buyurgan. 1883-yilda Angliya-Xitoy kolleji uchun yer sotib olgan. 1885-yildan 1895-yildagacha sogʻligʻi yomonlashgani sababli isteʼfoga chiqgunga qadar prezident boʻlib ishlagan. U 1892-yilda eski doʻsti Miss Laura Xeygud va McTyeire bilan birgalikda maktabini ochgan[9]. Suzhou shahridagi Dongwu universitetini (hozirgi Suzhou universiteti) tashkil etgan. Dongwuda oʻqituvchilar va talabalar yetishmasligi sababli Angliya-Xitoy kollejiga qoʻshishgan. Shanxaydagi Xristianlik va umumiy bilimlarni tarqatish metodist jamiyati (SDCK) homiyligida nashr etilgan. Shanxayda Allen 1860-1861-yillarda Xitoyning uch haftalik "North China Herald" jurnalini tahrir qilgan. U 1868-yildan 1907-yilgacha boʻlgan oylik Wan Guo Gong Bao yoki Review of the Times gazetasiga asos solgan va tahrir qilgan. Sharh 39 yillik faoliyati davomida keng va nufuzli xitoylik oʻquvchilarni jalb qilgan[10]. 1894-189-yillardagi Birinchi Xitoy-Yaponiya urushi davrida insho sarlavhalari quyidagilardan iborat edi: „Konfutsiy avlodi tomonidan xalqaro aloqalar“, „Xalqni qanday boyitish kerak, doktor Jozef Edkins“, „Xristianlikning asosiy afzalliklari“, muallif ruhoniy Timoti Richard " va „Shubhalarni bostirish va Masihni qabul qilish toʻgʻrisida, Sung Yuh-Kvey tomonidan“. Allen va uning hissadorlari bozor iqtisodiyoti va xalqaro huquq kabi tushunchalar bilan teng darajada tasvirlashni maqsad qilgan. Qing islohotchisi Kang Yuvey nashriyot haqida shunday degan edi: „Men oʻzgarganim uchun asosan ikki missioner, ruhoniy Timoti Richard va ruhoniy doktor Young J. Allenning yozuvlarini isloh qilish uchun qarzdorman“. Ruhoniy Richard Allenning hamkasbi va "Review" jurnalining muallifi boʻlgan. Sharhni nashr etish 1907-yilda Shanxayda Allen vafotidan koʻp oʻtmay toʻxtatilgan[11].

Oilasi[tahrir | manbasini tahrirlash]

Young va Maryning 9 farzandi bor boʻlgan.

Yodgorliklari[tahrir | manbasini tahrirlash]

Angliya-Xitoy kolleji Suzhouga koʻchirilgandan keyin kollejning qolgan joyi Dongwu universiteti ikkinchi oʻrta maktabi sifatida qayta tashkil etilgan. Maktab kampusdagi cherkovlardan birini ingliz tilidagi Y. J. Allen memorial cherkovi deb oʻzgartirgan[12]. 1907-yilda Jing Lin Tang, hàngāngāng (adabiy tarjima: Admire Lin cherkovi) xitoycha nomi bilan ishlatilgan. 1923-yilda Y. J. Allen memorial cherkovi maktab joylashgan koʻchada qayta qurilgan. TV Soong loyihaning eng katta donori boʻlgan va loyihani loyihalash va qurish jarayonida faol ishtirok etgan. 1960-yillardagi Madaniy inqilob davrida cherkovda diniy faoliyat toʻxtatilgan. 1980-yillarda qayta boshlagan va oʻz nomini Jing Ling Tang, homonimiga oʻzgartirgan[13].

Manbalar[tahrir | manbasini tahrirlash]

  1. ↑ Biographical Dictionary of Chinese Christianity Online website, Young John Allen
  2. ↑ China Culture website, Anglo-Chinese College of Shanghai
  3. ↑ Ray Castles Uttenhove, „Young J. Allen and Education for China, 1860–1907,“ Master’s thesis, Georgia State University, 1972.
  4. ↑ Adrian Arthur Bennett, Missionary Journalist in China: Young J. Allen and his Magazines, 1860–1883, Athens, GA: University of Georgia Press: 1982.
  5. ↑ Georgia Encyclopedia website, Young John Allen
  6. ↑ Warren Akin Candler, Young J. Allen, the man who seeded China
  7. ↑ The South in history and literature: a hand-book of southern authors, Mildred Lewis Rutherford, p. 775
  8. ↑ Sofia Mirkopoulos, „Uncovering Mary Houston: An Investigation of her Relationship with her Husband Young J. Allen and the World Around Her“ Emory Endeavors in World History: China in World History (2008).
  9. ↑ Oxford Historical Society website, Young John Allen
  10. ↑ Lu, Mingyu (2013). "US-American Protestant Missionaries and Translation in China, 1894-1911". CLCWeb: Comparative Literature and Culture 15 (2): 6. doi:10.7771/1481-4374.2217. https://docs.lib.purdue.edu/clcweb/vol15/iss2/7/. Qaraldi: 4 July 2016. Young John Allen]]
  11. ↑ Manuscript, Archives, and Rare Book Library of Emory University, Atlanta, GA, USA
  12. ↑ „Archived copy“. 2011-yil 7-iyulda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2008-yil 21-iyul.
  13. ↑ „Image: s2752672.jpg, (294 × 450 px)“. otho.douban.com. Qaraldi: 2015-yil 5-sentyabr.[sayt ishlamaydi] 
"https://uz.wikipedia.org/w/index.php?title=Young_John_Allen&oldid=4441812" dan olindi