Yogʻoch boyoʻgʻlisi

Vikipediya, ochiq ensiklopediya

Yogʻoch boyoʻgʻlisi (lotincha: Strix ocellata) Hindistonda uchraydigan yirik boyoʻgʻli turiga kiradigan qushdir. Ular bogʻlarda va quruq tikanli oʻrmonlar yoki qishloq xoʻjaligi yerlariga ulashgan ingichka bargli oʻrmonlarda uchraydi. Ular tong va shom paytida oʻziga xos qaltirash va qoʻrqinchli qoʻngʻiroqlari yaʼni shu tarzdagi ovozlari orqali sayrashadi yoki tovush chiqarishi bilan osongina aniqlash mumkin. Xarakterli qoʻngʻiroq erkak va urgʻochi dueti boʻlib, boshqa notalarda esa past ovoz va qichqiriq mavjud. Ularning katta oʻlchamlari, "quloq" tuplari yoʻqligi va yuzidagi konsentrik toʻsiq ularni bir-biridan ajratib, aniqlashni osonlashtirib beradi[1].

Tasnifi[tahrir | manbasini tahrirlash]

Bu katta boyqushning quloq tutamlari yoʻq va qizil jigarrang va oq rangda boʻladi. Yuz diski nozik konsentrik qora va oq toʻsiq bilan belgilangan. Jinslar oʻxshash, iyagi oq rangda. Koʻz qovogʻi toʻq sariq rangda, iris esa toʻq jigarrang. Quyruq jigarrang va qora rangda tor toʻsiqli koʻrinishda. Yuzdagi konsentrik toʻsiq va lekeli toj uni Hindiston janubidagi jigarrang yogʻoch boyqushdan esa ajratib turadi. Tanlangan uchta kichik tur mavjud va ularning taqsimlanishida keskin chegaralar mavjud emas ekan[2].

Tarqalishi va yashash joylari[tahrir | manbasini tahrirlash]

Bu turdagi qushlar tekisliklarda bogʻlarda va yengil oʻrmonli hudud boʻlgan yashash joylarida joylashgan. Ular kun davomida daraxtlarda oʻtirib, zich barglari boʻlgan novdani ham tanlaydilar. Lahordan eski namuna qayd etilgan, ammo Pokistondan soʻnggi paytlarda bu haqida hech qanday yozuv yoʻq. Tarqatish sharqdan Gʻarbiy Bengalgacha choʻziladi[3].

Ularning dueti[tahrir | manbasini tahrirlash]

Bu boyqushlar kunduzi, odatda, juft boʻlishadi. Bezovta boʻlganda, ular yorqin quyoshda uzoqroqqa uchib ketishlari mumkin, garchi ular zich daraxtzor ichida boshpana qilishni afzal koʻrsalar ham. Ular ikkinchi notada quaver bilan dahshatli chuhua-aa qoʻngʻirogʻini chiqaradilar. Bu qoʻngʻiroq erkak va ayolning antifonal duetidir. Erkak bir yoki ikki marta chaqiradi, undan keyin ayolning qisqaroq va kamroq titroq versiyasi eshtiladi[4].

Koʻpayishi[tahrir | manbasini tahrirlash]

Noyabr oyida ular koʻpayish boshlanganda tez-tez chaqiriladi. Koʻpchilik uyalar fevraldan aprelgacha topiladi. Ular, shuningdek, boyoʻgʻlidan farqli oʻlaroq, bitta nota va chirqiriq chiqaradilar. Uya ikki-uch oq tuxum qoʻyiladi daraxt boʻshligʻidagi iniga. Ular xurmo olmaxonlari, sichqonlar va boshqa mayda sutemizuvchilar bilan oziqlanadi[5].

Manbalar[tahrir | manbasini tahrirlash]