Xabarchi kabutarlar
.png)
Xabarchi kabutarlar – Qadimda odamlar xabarlarni yuborish uchun kabutarlardan foydalanishgan. Kabutarlarning oʻz uy-joyiga qaytib borish qobiliyati tufayli xabarchilar sifatida samarali foydalanishgan. Kabutarlar qafaslarda manzilga olib boriladi, u yerda xabarlar bilan biriktiriladi, keyin ular tabiiy ravishda oʻz uyiga qaytadi, u yerda qabul qiluvchi xabarni oʻqiydi. Ular dunyoning koʻplab joylarida qoʻllanilgan. Kabutarlar harbiy vaziyatlarda ham katta xizmat qilishgan va bu holda ular urush kabutarlari deb atalgan.[1]
Tarixi[tahrir | manbasini tahrirlash]
Muloqot usuli sifatida, qushlarni oʻrgatish sanʼati forslar kabi qadimgi hisoblanadi. Rimliklar 2 ming yil oldin oʻz harbiylariga yordam berish uchun kaptar xabarchilaridan foydalanishgan. Frontinusning aytishicha, Yuliy Tsezar Galliyani zabt etishda kaptarlardan xabarchi sifatida foydalangan.[2] Yunonlar Olimpiya o'yinlarida gʻolib boʻlganlarning nomlarini shu yoʻl bilan oʻzlarining turli shaharlariga yetkazishgan.[3]
Genri Teonge (taxminan 1620–1690) oʻz kundaligida Levantdagi Iskenderun va Halab oʻrtasidagi savdogarlar tomonidan foydalaniladigan oddiy kabutar pochta xizmatini tasvirlaydi.[4] Moʻgʻullar xabarchi kabutarlardan ham foydalanganlar.
Telegrafdan oldin bu aloqa usuli birja brokerlari va moliyachilar tomonidan keng qoʻllanilgan. Gollandiya hukumati XIX asrning boshlarida Yava va Sumatrada fuqarolik va harbiy tizimni oʻrnatdi. 1851-yilda Germaniyada tugʻilgan Pol Julius Reuter London shahrida ofis ochdi va u London va Parij oʻrtasida birja kotirovkalarini yangi Kaledan Doverga kabel orqali uzatdi. Avvalroq kabutarlardan Axen va Bryussel oʻrtasida birja narxlarini aytish uchun foydalanishgan, bu xizmat telegraf aloqasidagi boʻshliq yopilgunga qadar bir yil davomida ishlagan.[5]
Manbalar[tahrir | manbasini tahrirlash]
- ↑ Clarke, Carter W. (1933). "Signal Corps Pigeons". The Military Engineer (Society of American Military Engineers) 25 (140): 133–138. ISSN 0026-3982.
- ↑ Levi, Wendell. The Pigeon. Sumter, South Carolina: Levi Publishing Co, Inc, 1977. ISBN 0-85390-013-2.
- ↑ Blechman, Andrew. Pigeons-The fascinating saga of the world's most revered and reviled bird.. St Lucia, Queensland: University of Queensland Press, 2007. ISBN 978-0-7022-3641-9. (Wayback Machine saytida 2009-05-20 sanasida arxivlangan)
- ↑ The Diary of Henry Teonge Chaplain on Board HM’s Ships Assistance, Bristol and Royal Oak 1675–1679. The Broadway Travellers. Edited by Sir E. Denison Ross and Eileen Power. London: Routledge, 1927. Entries for October 27, November 29, and December 6, 1675.
- ↑ „Chronology: Reuters, from pigeons to multimedia merger“. Reuters (2008-yil 19-fevral). Qaraldi: 2008-yil 21-fevral.