Turkiston suvaragi

Vikipediya, ochiq ensiklopediya

Turkiston tarakani[1] zanglagan qizil tarakan, yoki oddiygina zanglagan qizil, qizil yuguruvchi yoki lat sifatida ham tanilgan. Shimoliy Afrikadan Markaziy Osiyogacha bo'lgan hududda yashaydigan, asosan, ochiq havoda yashaydigan tarakan. Voyaga etgan erkaklar jigarrang to'q sariq yoki qizil rangga ega, nozik va uzun, sarg'ish qanotlari bor, ular urg'ochilarni jalb qilish va sirpanish imkonini beradiVoyaga etgan urg'ochilar to'q jigarrangdan qora ranggacha, qanot qalqonda krem rangli belgilar va qanotlarida krem rangli chiziq bor, ular erkaklarnikidan kengroq va kalta qanotlari bor.

Yashash joyi[tahrir | manbasini tahrirlash]

Turkiston suvaragi, birinchi navbatda, ochiq havoda yashaydigan hasharot bo'lib, nemis va jigarrang tarakan kabi ba'zi tarakan turlaridan farqli o'laroq[2][3] tajovuzkor yopiq zararkunanda sifatida tanilgan emas, u boshpana topish mumkin bo'lgan turar-joylar atrofida yashaydi[4]. Biroq, ma'lum joylarda yoki tropik joylarda u muhim yopiq zararkunandaga aylanishi mumkin[3]. Arabistonda u nam bo'shliqlarda, cho'l fermalarida va vodiylarda toshlar ostida yashaydi va asosan kechalari oziqlanadi[5].

Tarqalish[tahrir | manbasini tahrirlash]

Turni Markaziy Osiyo, Kavkaz tog'lari va shimoli-sharqiy Afrikada uchraydi. Buni Afg'oniston, Ozarbayjon, Misr, Hindiston, Eron, Iroq, Isroil, Iordaniya, Kashmir, Liviya, Falastin, Pokiston, Saudiya Arabistoni, Sudan, Birlashgan Arab Amirliklari va Amerika Qo'shma Shtatlarida ham topish mumkin[6][7].

AQShda paydo bo'lishi[tahrir | manbasini tahrirlash]

Turkiston tarakanini birinchi marta 1978-yilda AQShda, Kaliforniyadagi sobiq Sharp armiyasi ombori atrofida payqashgan, ko'p o'tmay Texasdagi Fort Blissda va boshqa bir qancha harbiy bazalarda paydo bo'lgan[8].Tadqiqotchilarning fikricha, tur Markaziy Osiyodan, ehtimol Afg'onistondan qaytgan harbiy texnikada kelgan[8][9].

Foydalanish[tahrir | manbasini tahrirlash]

Uy hayvonlari uchun oziq-ovqat[tahrir | manbasini tahrirlash]

AQSHda Turkiston tarakanlari baʼzan uy hayvonlari sudralib yuruvchilar va boshqa hasharotxoʻr hayvonlarga boqish uchun saqlanadi, ular qisman silliq yuzalarga chiqa olmagani va kovlay olmasligi sababli tanlanadi[8][10]. Turkiston suvaragining ovozi, hidi, qisqa umr ko'rish muddati va xarajatlari kamligi tufayli o'nlab yillar davomida eng mashhur oziqlantiruvchi hasharotlar o'rnini egallab kelmoqda[11]. Turkiston suvaragi turlarining mashhur tanlovi bo'lib, ular Internet orqali sotilishi mumkin, bu ularning yangi yashash joylariga tarqalishini tezlashtirishi mumkin[8].

Hasharotxoʻrlarning oziq-ovqatga boʻlgan talablari toʻgʻrisida ishonchli maʼlumotlar kam boʻlsa-da, Turkiston suvaragi kriketlarga oʻxshash yuqori proteinli, kam yogʻli ozuqa tarkibini taʼminlaydi, bu esa oʻt qurtlariga qaraganda koʻproqdir[12].


Turkiston suvaraklari B12 vitaminiga boy[13].

Qo'shimcha rasmlar[tahrir | manbasini tahrirlash]

  • Juda sog'lom bo'lmagan ochiq rangli katta yoshli urg'ochi suvarak
    Juda sog'lom bo'lmagan ochiq rangli katta yoshli urg'ochi suvarak
  • Voyaga etgan erkak suvaraklar
    Voyaga etgan erkak suvaraklar
  • Ootheca
    Ootheca
  • Voyaga yetmagan erkak Turkiston suvaragi
    Voyaga yetmagan erkak Turkiston suvaragi
  • Turkiston suvaragining urgʻochi nimfalari. Rang va naqshlarning xilma-xilligiga e'tibor bering.
    Turkiston suvaragining urgʻochi nimfalari. Rang va naqshlarning xilma-xilligiga e'tibor bering.
  • Nimfa
    Nimfa
  • Yaqinda tug'ilgan nimfa
    Yaqinda tug'ilgan nimfa

Manba[tahrir | manbasini tahrirlash]

  1. ↑ http://eol.org/pages/1076305/names?all=1
  2. ↑ Floyd G. Werner. Insects of the Southwest. Fisher Books, 1994 — 5–6 bet. ISBN 978-1-55561-060-9. 2013-yil 13-dekabrda qaraldi. Floyd G. Werner; Carl E. Olson (1994).
  3. ↑ 3,0 3,1 Xavier Bonnefoy. Public Health Significance of Urban Pests. World Health Organization, 2008 — 35 bet. ISBN 978-92-890-7188-8. 2013-yil 13-dekabrda qaraldi. 
  4. ↑ Kim, Tina; Rust, Michael K. (December 2013). "Life History and Biology of the Invasive Turkestan Cockroach (Dictyoptera: Blattidae)". Journal of Economic Entomology (Entomological Society of America) 106 (6): 2428–2432. doi:10.1603/ec13052. PMID 24498744. https://archive.org/details/sim_journal-of-economic-entomology_2013-12_106_6/page/2428. Kim, Tina; Rust, Michael K. (December 2013).
  5. ↑ D. H. Walker. Insects of eastern Arabia. Macmillan, 1987 — 26 bet. 2013-yil 13-dekabrda qaraldi. 
  6. ↑ „Species Shelfordella lateralis (Walker, 1868): Blattodea Species File“. Species File. — „Asia (central); Caucasus Mountains; Azerbaijan; Afghanistan; Iran; Kashmir; Iraq; Africa (northeastern Africa); Canary Islands; Egypt; Palestine; Israel; United Arab Emirates; Saudi Arabia; Sudan; Libya; USA [adventive]“. Qaraldi: 2013-yil 13-dekabr.
  7. ↑ Atkinson, Thomas H; Koehler, Philip G.; Patterson, Richard S. (1991). "Catalog and atlas of the cockroaches (Dictyoptera) of North America north of Mexico". Miscellaneous Publications of the Entomological Society of America (Entomological Society of America) (78). ISSN 0071-0717. ""Distribution. Egypt, Libya, Sudan, Saudi Arabia, Israel, Jordan, Iraq, Iran, Pakistan, India, southern USSR. United States: Arizona: Maricopa, Pima; California: San Joaquin; Texas: El Paso." 
  8. ↑ 8,0 8,1 8,2 8,3 Mohan, Geoffrey. „Military, not the Internet, blamed for invasive cockroach“. Los Angeles Times (2013-yil 9-dekabr). Qaraldi: 2013-yil 13-dekabr.Mohan, Geoffrey (9 December 2013).
  9. ↑ Main, Douglas. „Look out, Southwest, there's a new cockroach in town“. LiveScience. Qaraldi: 2013-yil 13-dekabr.
  10. ↑ "Turkestan Cockroach – Blatta lateralis – Integrated Taxonomic Information System (ITIS) – Overview – Encyclopedia of Life". Encyclopedia of Life. http://eol.org/pages/1076305/hierarchy_entries/46355653/overview. Qaraldi: 13 December 2013. "Turkestan Cockroach – Blatta lateralis – Integrated Taxonomic Information System (ITIS) – Overview – Encyclopedia of Life".
  11. ↑ Jacobi, Michael. „The Perfect Roach — Blatta lateralis (The Turkestan roach or red-runner)“. Arachnoculture E-Zine. Michael Jacobi's Exotic Fauna. Qaraldi: 2013-yil 13-dekabr.
  12. ↑ Oonincx, D.G.A.B.; Dierenfeld, E.S. (2012). "An Investigation Into the Chemical Composition of Alternative Invertebrate Prey". Zoo Biology 31 (1): 40–54. doi:10.1002/zoo.20382. ISSN 0733-3188. PMID 21442652. http://www.caudata.org/forum/attachments/f1173-advanced-newt-salamander-topics/f11-food-live-frozen-freeze-dried-pellets-etc/16960d1309468386-new-paper-about-nutritional-value-alternative-feeder-insects-investigation-into-chemical.pdf. Oonincx, D.G.A.B.; Dierenfeld, E.S. (2012).
  13. ↑ Schmidt, Anatol; Call, Lisa; Macheiner, Lukas; Mayer, Helmut K. (2018). "Determination of vitamin B12 in four edible insect species by immunoaffinity and ultra-high performance liquid chromatography". Food Chemistry 281: 124–129. doi:10.1016/j.foodchem.2018.12.039. PMID 30658738.  
"https://uz.wikipedia.org/w/index.php?title=Turkiston_suvaragi&oldid=3353896" dan olindi