Tosh yadro

Tosh toʻp oʻqlari tosh otuvchilardan^[1], keyinroq esa bombardimonlardan va boshqa dastlabki turdagi porox artilleriya qismlaridanoʻq otish uchun ishlatiladigan artilleriya oʻq-dorilarining dastlabki turi (toʻp oʻqlari). Tosh yadrolari porox artilleriyasida 15-asrning oxirigacha keng qoʻllanilgan, oʻshanda quyma temirdan foydalanishning keng tarqalishi tufayli ular asta-sekin metall bilan almashtirila boshlandi^[2].

Rus tosh yadrolari (XV — XVI asrlar.) Pereslavl muzey-qoʻriqxonasida namoyish etilgan

Tosh yadrolari sharsimon snaryadlar^[2] boʻlib, ular toshdan yasalgan qattiq jinslardan oʻyilgan va baʼzan ikkita temir halqa bilan koʻndalang bogʻlangan. Bombalarning kalibrlari va keyinchalik gaubitsalari uzoq vaqt davomida tosh ogʻirligi uchun nomlangan; Bu anʼana Germaniyada eng uzoq davom etdi, u yerda bunday belgi 19-asrning oʻrtalariga qadar amal qilgan^[2].

Usmonli imperiyasida oz sonli eskirgan tosh toʻplar 1868 yildayoq Dardanel qirgʻoq batareyalari bilan xizmat qilgan^[2]. 1915-yilda Dardanel operatsiyasi paytida sodir boʻlgan tosh yadrodan jangovar foydalanishning soʻnggi hujjatlashtirilgan holati ham xuddi shu batareyalar bilan bogʻliq boʻlib, Britaniyaning HMS Agamemnon jangovar kemasiga bir marta oʻq uzilgan boʻlib, oʻsha kungacha saqlanib qolgan eski turk toʻpidan oʻq uzilgan. oʻsha daqiqa va nihoyat oʻzining jangovar qiymatini yoʻqotdi; tosh shar kemaga hech qanday zarar etkazmasdan zirh boʻylab sirgʻalib ketdi.

Qiziq faktlar[tahrir | manbasini tahrirlash]

Shox-toʻp otar (klassik bombardimon) ogʻirligi 800 kg boʻlgan tosh oʻqlarni otish uchun moʻljallangan.^[3]

Eslatmalar[tahrir | manbasini tahrirlash]

↑ Акопян А. М. „Каменные ядра из Арташата“,. Проблемы античной культуры, {{[[Andoza:{{{1}}}|{{{1}}}]]}}.
↑ ^2,0 ^2,1 ^2,2 ^2,3 „Каменные ядра“,Энциклопедия военных и морских наук, Andoza:СПб.
↑ Александр Широкорад. „Царь-пушка – вовсе не пушка: что же стоит в Кремле“ (ruscha). Популярная механика (2005-yil 1-mart). 2012-yil 27-oktyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 17-yanvar 2012-yil.

Adabiyotlar[tahrir | manbasini tahrirlash]

Энциклопедия военных и морских наук, Andoza:СПб.
Kamennoe yadro // Ensiklopedicheskiy slovar Brokgauza i Yefrona : v 86 t. (82 t. i 4 dop.). — SPb., 1890—1907.

[1] Акопян А. М. „Каменные ядра из Арташата“,. Проблемы античной культуры, {{[[Andoza:{{{1}}}|{{{1}}}]]}}.

[Леер-2] 2,0 ^2,1 ^2,2 ^2,3 „Каменные ядра“,Энциклопедия военных и морских наук, Andoza:СПб.

[popm-3] Александр Широкорад. „Царь-пушка – вовсе не пушка: что же стоит в Кремле“ (ruscha). Популярная механика (2005-yil 1-mart). 2012-yil 27-oktyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 17-yanvar 2012-yil.

[1]

[2]

[3]