Thiru Aadanoor ma'badi

Vikipediya, ochiq ensiklopediya

Andalakkum Aiyan Perumal ibodatxonasi - Hindistonning Tamilnadu shtatidagi Thanjavur tumanidagi Aadanoor shahrida joylashgan Vishnuga bagʻishlangan hind ibodatxonasidir. Dravid meʼmorchiligi uslubida qurilgan maʼbad eramizning VI -XI asrlarida Ajvar avliyolarining ilk oʻrta asr Tamil kanoni boʻlgan Divya Prabandhada ulugʻlangan. U Vishnuga bagʻishlangan 108 Divya Desamlaridan biri hisoblanadi[1][2]. Vishnuga Andalakkum Aiyan, uning turmush oʻrtogʻi esa Bhargavi sifatida ularga ishonchli odamlar sigʻinib kelishar ekan.

Maʼbadda Vimanam va 3-darajali raja gopuram bilan kichik ziyoratgoh mavjud boʻlib, maʼbad Aditya Chola tomonidan qurilgan. Maʼbad Olaipadida, kichik bir qishloqdan 7 km uzoqlikda joylashgan, Kumbakonam va Swamimalay shahrida esa 2 km uzoqlikdagi hududda joylashgan. Maʼbad tanki maʼbadning shimolida joylashgan. Bu xudolar bosh xudo Vishnu bilan Srirangamdagi Shri Ranganathasvami ibodatxonasiga oʻxshash boʻlib, yarim uxlab yotgan koʻrinishi holatida.

Andalakkum Aiyarn Rangantani qutqarmoqchi boʻlgan badavlat dindor uchun paydo boʻlgan deb ishoniladi. Maʼbadda har kuni soat 7:30 dan oltita kunlik marosimlar mavjud 20:00 gacha davomi etadi, uning taqvimida toʻrt yillik festivallari ham nishonlanib kelinadi. Maʼbadning asosiy bayrami hisoblanib, Brahmotsavam Tamil oyining Vaykasida (may — iyun) nishonlanadi.

Afsonasi[tahrir | manbasini tahrirlash]

Maʼbadning vimanasi

Afsonaga koʻra, bir badavlat dindor bor edi, u ham Ranganathaga xizmat qilish uchun diniy ishlarda qatnashishni xohlardi. Uning qoʻl ostida ishlaganlarning baʼzilari uning bhaktidan oʻz manfaatlari yoʻlida foydalangan va barcha pullarini aldab, uni pulsiz qilib qoʻygan. Oʻzining sadoqatidan mamnun boʻlgan Vishnu tushida paydo boʻldi va unga vaziyatdan chiqishga yordam berishga vaʼda berdi. U dindorga marakkal va uni aldagan ishchilarini Kollidam qirgʻogʻiga olib kelishni buyurdi va u yerda ishchilarga haqlarini toʻlashni vaʼda qildi. Xudovand, keksa odam qiyofasida, ularning har biriga Kollidam qirgʻogʻidan qilgan ishlariga koʻra bir oʻlchov qum berdi. Ularni hayratda qoldirgani shundaki, u mehnat qilganlar uchun qimmatbaho toshlarga aylandi, ishdan qochganlar uchun esa oʻzgarishsiz qoldi. Hech narsa olmagan ishchilar jahli chiqib, cholni quvib ketishdi. Bu pallada Rabbiy oʻzining asl qiyofasida paydo boʻldi va ishchilarni xatolarini tushunishga majbur qildi[3]. Shuningdek, raislik qiluvchi xudo muqaddas sigir Kamadhenu va VIII asrning avliyo shoiri Tirumangai Ajvar uchun paydo boʻlgan deb ishoniladi[4].

Boshqa bir afsonaga koʻra, bu joyda samoviy xudolar Indra va Agni Vishnuga sigʻinishgan. Indra bir paytlar Bhrigu, unga taqdim etilgan ilohiy gulchambarni Airavata nomli filni ustiga qoʻyganida haqorat qildi. Bhrigu uni barcha kuchlarini yoʻqotish uchun laʼnatladi. Indra oʻz kuchlarini qaytarib olish uchun qattiq tavba qildi. Olov xudosi Agni, Shiva tomonidan topshirilgan Brahma boshini yoqib yuborganligi sababli laʼnatlangan Brahmahatha Dosha bilan taʼsirlangan. Bu maʼbadda sajda qilish orqali u laʼnatidan xalos boʻldi, ddeya afsonada aytilgan ekan[5].

Arxitektura[tahrir | manbasini tahrirlash]

Adanur ibodatxonasi Adanorda 8 km (5.0 mi)uzoqlikda, yaʼni Janubiy Hindistonning Tamil Nadu shtatidagi Thanjavur tumanidagi Kumbakonamdan uzoqda joylashgan. U Swamimalay yaqinida joylashgan. Maʼbadda uch pogʻonali raja gopuram bor, maʼbad minorasi va barcha ziyoratgohlar toʻrtburchaklar panjara bilan oʻralgan. Muqaddasgoh sanalgan bu joy gopuramga eksenel joylashgan boʻlib, qurbongoh va maʼbad ustuni orqali yaqinlashadi. Kamadhenu, ilohiy sigir va uning qizi Nandini haykallari bor. Maʼbad Srirangam Ranganathasvami maʼbadiga oʻxshaydi, deb ishoniladi, uning barcha koʻrinishida yettita muhofazasi bor, ammo vaqt oʻtishi bilan vayron qilingan. Vimana, muqaddas joy ustidagi ziyoratgoh Pranava Vimana deb ataladi, bu yerda Vishnu tasviri tizzagacha koʻrinadi. Srirangam ibodatxonasidagi afsonaga koʻra, tasvirning oyoqlari paydo boʻlganda, dunyo vayron boʻladi, deb ishoniladi. Maymun xudosi Xanuman Shri-Lankaga ketayotganda maʼbadga tashrif buyurdi. Rama Hanumanning tashrifi haqida eshitgan joyga tashrif buyurgan deb ishoniladi va oyoq izlari afsonani koʻrsatish uchun haykalga solingan. Bu joydagi Hanuman obrazi Virasudarshana Anjaneya nomi bilan tanilganManba xatosi: The opening <ref> tag is malformed or has a bad name.

Bayramlar va diniy marosimlar[tahrir | manbasini tahrirlash]

Maʼbadning vimanasi

Maʼbad Pancharatra Agamaga ergashadi va ibodat amaliyotlari irsiy ruhoniylar tomonidan amalga oshiriladi. Maʼbad ruhoniylari bayramlarda va har kuni puja (marosimlar) oʻtkazadilar. Tamilnadudagi boshqa Vishnu ibodatxonalarida boʻlgani kabi, ruhoniylar Brahmin sub-kastasi boʻlgan Vaishnavaite jamoasiga tegishli. Maʼbad marosimlari kuniga olti marta amalga oshiriladi: Ushathkalam ertalab 7 da, Kalasanthi erta tongdan 8: 00da Uchikalam, tushki soat 12:00 va kechgi soat17:00 da Sayarakshay , Irandamkalam kechgi soat 18:00 va Ardha Jamam 7:30 da Har bir marosim uch bosqichdan iborat: alangaram (bezatish), neivethanam (oziq-ovqat qurbonligi) va Andalakkum Aiyarn va Bhargavi Thayar uchun deepa aratai (chiroqlarni silkitish)kabilar bilan oʻtkaziladi. Ibodatning oxirgi bosqichida nagasvaram (quvur asbobi) va tavil (urma cholgʻu) chalinadi, ruhoniylar Vedalardagi diniy koʻrsatmalarni (muqaddas matn) oʻqiydilar va ibodat qiluvchilar maʼbad ustuni oldida sajda qilishar ekan. Maʼbadda haftalik, oylik va ikki haftalik marosimlar oʻtkaziladi. Maʼbadning asosiy bayrami Brahmotsavam Tamil oyining Vaykasida (may — iyun) nishonlanadi. Tamil oyining Margaji (dekabr-yanvar) paytida nishonlanadigan Vaikunta ekadasi maʼbadda nishonlanadigan boshqa yirik bayramdir[6].

Diniy ahamiyatga ega[tahrir | manbasini tahrirlash]

"ஒருக்காலே நெடுமாலே உன்னை செருக்கால் மறந்தாலும்

இருக்காலே ஏத்தி இறைஞ்ச இயலாது இருந்தாலும்
முறுக்காலே மோதிய முன்வினை மோகத்தாலும் மறப்பாயே நீ

மரக்கால் கொண்டு ஆண்டு அளக்கும் ஆதனூர் ஐயனே"

Maʼbad Nalayira Divya Prabandhamda, VII -IX asr Vaishnava kanonida, Kulasekhara Alvar tomonidan bitta madhiyada hurmatga sazovor. Maʼbad kitobda eslatib oʻtilgan 108 Vishnu ibodatxonalaridan biri boʻlgan Divyadesam sifatida tasniflanadi. Tirumangai Alvar 3815 raqami boʻlgan bitta Pasuram bilan birga ushbu maʼbadda perumalni madh qilib kuylagan. Bir vaqtlar maʼbad er ostiga koʻmilgan deb ishoniladi. Shu bilan birga, kashmirlik malika sehrgarning sehri tufayli azob chekdi. Vishnu shohning tushida paydo boʻldi va undan suv ostida qolgan maʼbadni taʼmirlashni soʻradi. Qirol buyruqlarni bajargan, natijada malika iltifotga uchragan deb ishoniladi. Shunday qilib, maʼbaddagi ibodat sehrgarlikdan aziyat chekkan odamlarga tasalli beradi deya ishonib kelishgan[7].

Manbalar[tahrir | manbasini tahrirlash]

  1. „An NGO does its bit for god - and humanity“. New Delhi, India: Hindustan Times (29-aprel 2007-yil). 14-aprel 2018-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 13-aprel 2018-yil.
  2. Hindu Pilgrimage: A Journey Through the Holy Places of Hindus All Over India. Sunita Pant Bansal.
  3. „In a state of neglect“. The Hindu (26-iyul 2012-yil). Qaraldi: 10-noyabr 2013-yil.
  4. Ayyar, P. V. Jagadisa. South Indian Shrines: Illustrated. New Delhi: Asian Educational Services, 1982 — 533 bet. ISBN 9788120601512. 
  5. R., Dr. Vijayalakshmy. An introduction to religion and Philosophy - Tévarám and Tivviyappirapantam, 1st, Chennai: International Institute of Tamil Studies, 2001 — 444–6 bet. 
  6. „Sri Andalakkum Aiyan temple“. Dinamalar. Qaraldi: 2-noyabr 2019-yil.
  7. R., Dr. Vijayalakshmy. An introduction to religion and Philosophy - Tévarám and Tivviyappirapantam, 1st, Chennai: International Institute of Tamil Studies, 2001 — 444–6 bet. R., Dr. Vijayalakshmy (2001). An introduction to religion and Philosophy — Tévarám and Tivviyappirapantam (1st ed.). Chennai: International Institute of Tamil Studies. pp. 444-6.