Sut tish
Sut tishlar doimiy tishlar shakliga oʻxshash, lekin kichik va ildizi birmuncha kaltaroq boʻlgan tishlardir[1]. Sut tishlar emizikli yoshda yorib chiqadi va doimiy tishlar bilan almashguncha, yaʼni 12-13 yoshga qadar turadi.
Funksiyasi[tahrir | manbasini tahrirlash]
Insonning og'zini rivojlantirishda asosiy tishlar muhim ahamiyatga ega[2]. Sut tishlar cho'g'idagi "archa" uzunligini saqlab qoladi, suyak va doimiy tishlarni almashtirish asosiy tishlar kabi bir xil tish bakteriyalaridan rivojlanadi. Birinchi tishlar doimiy tishlarning erupsiya yo'lini ko'rsatadi. Shuningdek, tuxum mushaklar va tuxum suyaklari hosil bo'lishi doimiy tishlar uchun to'g'ri masofa saqlab qolish uchun asosiy tishlarga bog'liq. Birinchi tishlarning ildizlari doimiy tishlarning tushib ketishiga yo'l ochadi. Bolalarning nutq tarmog'i, tabassumlari uchun asosiy tishlar muhim ahamiyatga ega va oziq-ovqatni imo-ishora orqali tushuntirish mumkun, garchi asosiy tishlarini olib tashlagan (odatda tishlarning karisasi yoki tish shikastlanishi natijasida) bolalar hali ham muayyan darajada ovqatlanish va imo-ishora orqali ko'rsatish mumkun.
Formasi[tahrir | manbasini tahrirlash]
Inson hayotining embrion davrida asosiy tishlar paydo bo'ladi. Birinchi tishlarning rivojlanishi tish himoya ko'rinishida tishning rivojlanishining oltinchi haftasidan boshlanadi. Bu jarayon o'rta chiziqdan boshlanadi va keyin orqaga tarqaladi. Embriyon sakkiz haftada bo'lganida, yuqori va pastki kemada o'n ta sut tishlar chiqqan bo'ladi, bu esa oxir-oqibat asosiy (barg) tishlash bo'ladi. Bu tishlar og'izda paydo bo'lguncha o'sib turadi. Birlamchi tishlarda ya'ni sut tishlar jami 20ta mavjud: har bir kvadrat uchun besh va har bir archa uchun o'nta tish bo'ladi. Ushbu tishlarning "tishlash" avvalo olti oylikda boshlanadi va asosiy tishlash davrida 25-33 oylik bo'lgangacha davom etadi[3]. Odatda og'izdagi birinchi tishlar mandibulyar markazli kesish qismidir va oxirgilari maxilyar ikkinchi mollar. Birinchi tishlar markazdagi kesish, yon kesish, itlar, birinchi molarlar va ikkinchi mollar iborat; har bir kvadratda bitta bor, bu har bir tishning jami to'rtta qismini tashkil etadi. Ularning barchasi asta-sekin birinchi va ikkinchi molarlardan tashqari, o'xshash nomli doimiy tengdoshlari bilan almashtiriladi, ular premolyarlar bilan almashtiriladi[4].
Manbalar[tahrir | manbasini tahrirlash]
- ↑ Dental Embryology, Histology, and Anatomy, Bath-Balogh and Fehrenbach, Elsevier, 2011-yil, 255-bet.
- ↑ „Primary teeth“. American Dental Association. 2013-yil 8-noyabrda asl nusxadan arxivlangan.
- ↑ "Tooth eruption". The Journal of the American Dental Association 136 (11): 1619. November 23, 2005. doi:10.14219/jada.archive.2005.0095. https://doi.org/10.14219/jada.archive.2005.0095.
- ↑ "Tooth eruption". The Journal of the American Dental Association 136 (11): 1619. November 23, 2005. doi:10.14219/jada.archive.2005.0095. https://doi.org/10.14219/jada.archive.2005.0095.
Adabiyotlar[tahrir | manbasini tahrirlash]
- OʻzME. Birinchi jild. Toshkent, 2000-yil.
 |
