Ssintilatsiya hisoblagichi

Sxematik ko'rinishdagi yuqori energiyali fotonning porlash kristaliga tegib, past energiyali fotonlarning chiqishini qo'zg'atadi, ular keyinchalik fotoelektronlarga aylanadi va fotomultiplikatorda ko'paytiriladi.

Ushbu maqola Vikita`lim loyihasi doirasida O`zMU Fizikas talabasi Fatxullayeva Bahora tomonidan ingiliz tilidan tarjima qilindi.

Sintilatsiya hisoblagichi - bu ionlashtiruvchi nurlanishni sintillovchi materialga tushgan nurlanishning qo'zg'atuvchi ta'siridan foydalangan holda o'lchash va natijada yorug'lik impulslarini aniqlash uchun asbob.

U tushayotgan nurlanishga javoban chaqnash orqali fotonlar hosil qiluvchi sintillyatordan, sezgir fotodetektordan (odatda fotoko'paytiruvchi naycha (PMT), zaryad bilan bog'langan qurilma (CCD) kamerasi yoki fotodiod )dan iborat bo'lib, yorug'likni elektr signaliga aylantiradi va bu signalni qayta ishlash va kuchaytirish uchun qurilma.

Sintillyatsiya hisoblagichlari radiatsiyadan himoya qilish, radioaktiv materiallarni tahlil qilish va fizik tadqiqotlarida keng qo'llaniladi. Chunki ular arzon, ammo yaxshi kvant samaradorligi bilan amalga oshirilishi mumkin va tushayotgan nurlanishning intensivligini va energiyasini o'lchashi mumkin.

Yorqin kristall, fotoko'paytiruvchi va ma'lumotlarni yig'ish komponentlari bo'lgan apparat.

fotoko'paytiruvchi trubkadan foydalangan holda radiatsiya sintillyatsiyasi hisoblagichining animatsiyasi.

Ionlashtiruvchi zarracha sintilator materialiga kelib tushganda, atomlar yo'l bo'ylab qo'zg'aladi. Zaryadlangan zarralar uchun yo'l zarrachaning o'zi yo'lidir. Gamma nurlari (zaryadsiz) uchun ularning energiyasi fotoelektrik effekt, Komptonning tarqalishi yoki juft ishlab chiqarish orqali energetik elektronga aylanadi.

Sintilatordagi atom qo'zg'alishi odatda ko'rinadigan spektrning ko'k uchiga yaqin bo'lgan ko'plab kam energiyali fotonlarni hosil qiladi. Miqdori ionlashtiruvchi zarracha tomonidan to'plangan energiyaga mutanosib bo`ladi. Ular fotoelektrik effekt tufayli har bir kelgan foton uchun ko'pi bilan bitta elektron chiqaradigan fotoko'paytiruvchi trubaning fotokatodiga yo'naltirilishi mumkin. Bu birlamchi elektronlar guruhi elektrostatik ravishda tezlashtirilgan va elektr potentsiali tomonidan fokuslangan bo'lib, ular fotokatoddan chiqib quvurning birinchi dinodiga uriladi. Yagona elektronning dinodga ta'sirida bir qancha ikkilamchi elektronlar ajralib chiqadi, ular o'z navbatida ikkinchi dinodga urilish uchun tezlashadi. Har bir keyingi dinod zarbasi qo'shimcha elektronlarni chiqaradi va shuning uchun har bir dinod bosqichida joriy kuchaytiruvchi effekt mavjud. Har bir dinod bosqichlari tezlashuv maydonini ta'minlash uchun avvalgisidan yuqori potentsialga ega.

Aniqlash materiallari

Sintilator shaffof kristalldan, odatda fosfor, plastmassadan (odatda antrasenni o'z ichiga oladi) yoki organik suyuqlikdan iborat bo'lib, u ionlashtiruvchi nurlanish ta'sirida lyuminestsentlar hosil qiladi.

Seziy yodid (CsI) kristall shaklda protonlar va alfa zarralarini aniqlash uchun sintilator materiali sifatida ishlatiladi. Tarkibida oz miqdorda talliy boʻlgan natriy yodid (NaI) gamma toʻlqinlarini aniqlash uchun sintillyator sifatida, sink sulfid (ZnS) esa alfa zarrachalarining detektori sifatida keng qoʻllaniladi. Sink sulfid - bu Ruterford o'zining sochilish tajribasini o'tkazish uchun foydalangan materialdir. Litiy yodid (LiI) neytron detektorlarida ishlatiladi.

Sintillyatsion hisoblagich yordamida gamma-nurlar spektrini o'lchash. Yuqori kuchlanish hisoblagichni boshqaradi, u signallarni ko'p kanalli analizator (MCA) va kompyuterga beradi.

Foydalanilgan adabiyotlar

Curran, Samuel C. (1949). Counting tubes, theory and applications. Academic Press (New York). p. 235. OL 17868379M.
Oxford Dictionary of National Biography
Joerges, Bernward (2001). Instrumentation Between Science, State and Industry (Sociology of the Sciences Yearbook, 22). Kluwer Academic Publishers. p. 270. ISBN 978-1402002427
"Automatic Radiation Detection and Monitoring System". Archived from the original on 2014-08-14.
"Automatic Radiation Detection Vehicles". Archived from the original on 2014-08-14.
Portable MicroR Survey Meters Archived 2009-12-07 at the Wayback Machine
"Selection, use and maintenance of portable monitoring instruments" (PDF). Health & Safety Executive. 2001. Archived from the original on 6 October 2012. Retrieved 6 October 2012.
Glenn F Knoll. Radiation Detection and Measurement, third edition 2000. John Wiley and sons, ISBN 0-471-07338-5