Somali pasporti
Somali pasporti Somali fuqarolariga xalqaro sayohat uchun beriladigan pasport. Ilgari yashil pasportlardan foydalanilgan, keyinchalik haqiqiyligini taʼminlash uchun biometrik pasportlar bilan almashtirilgan. Pasportlar Somali federal hukumati tomonidan tartibga solinadi.
Umumiy koʻrinish[tahrir | manbasini tahrirlash]
Somalining sobiq sotsialistik hukumati dastlab biometrik boʻlmagan Yashil pasportni chiqargan. Ushbu sayohat hujjati sobiq prezident Siad Barre rejimi qulaganidan keyin ham foydalanilgan.
Keyinchalik qora bozorni toʻldirgan keng tarqalgan qalbaki Somali pasportlariga javoban, Oʻtish davri milliy hukumati 2000-yillarda davlat tomonidan tasdiqlangan rasmiy pasportlarni berish uchun yangi ofis ochdi. Oʻsha paytdagi tashqi ishlar vaziri Muhammad Mahmud Shiilning soʻzlariga koʻra, hukumat soxtalashtirish yoki takrorlashning oldini olish uchun eski Somali pasportlarini yangi quruq muhr bilan berishni davom ettiradi, muomalada boʻlgan pasportlarda esa yangi muhr bosilgan muhr bosiladi[1]. Hukumat 2006-yilda haqiqiyligini yanada taʼminlash uchun mashinada oʻqiladigan yangi hujjat chiqarishini eʼlon qildi[2].
2007-yildan beri Somalining Oʻtish Federal hukumati (TFG) qatʼiy xalqaro qoidalarga rioya qilish uchun elektron pasport chiqardi[3]. 2010-yil noyabr oyida TFG mamlakat poytaxti Mogadishuda yangi pasport ishlab chiqarish muassasasini ochdi[4]. Sayohat hujjatlarini chop etish avvalroq Birlashgan Arab Amirliklarida[5] olib borilgan, bu esa pasport berishda orqada qolishga olib kelgani xabar qilingandi. Repatriatsiya qilingan bosmaxonalar pasportni yetkazib berish jarayonini yanada qulayroq qilishiga ishoniladi. Rasmiy ravishda Somali Immigratsiya Departamenti tomonidan chiqarilgan pasportlar endi boshqa mamlakatlar bilan taqqoslanadigan ichki xavfsizlik xususiyatlariga ega[6].
2011-yil sentabr oyida Oʻtish davri federal hukumati Somalining eski Yashil pasportidan foydalanishni rasman taqiqladi. Somali immigratsiya xizmati xodimi general Abdulaahi Gaafov Muhammadning soʻzlariga koʻra, oy oxirigacha shaxsni tasdiqlovchi hujjat ish safari yoki sayohat uchun qabul qilinmaydi. Uning qoʻshimcha qilishicha, „Yashil pasport“ oʻrniga soxtalashtirish ayniqsa qiyin boʻlgan yangi koʻk rangli elektron pasportlar olinadi[7].
2013-yil dekabr oyida Somali immigratsiya va fuqarolikni rasmiylashtirish boʻyicha Bosh direktor oʻrinbosari Abdulloh Hagi Bashir Ismoil Federal hukumat Somalining yangi elektron pasportini rasman ishga tushirganini eʼlon qildi. Xavfsizlikni kuchaytirish boʻyicha kengroq tashabbusning bir qismi boʻlgan pasport Ichki ishlar vazirligining Immigratsiya departamenti tomonidan beriladi. Fuqarolar davlat tomonidan berilgan shaxsni tasdiqlovchi hujjatlar va tugʻilganlik toʻgʻrisidagi guvohnomalarni taqdim etgan holda elektron pasport olish huquqiga ega[8].
Somali pasporti Kanada tomonidan haqiqiy sayohat hujjati hisoblanmaydi. Kanada Somali tomonidan berilgan har qanday pasportni ishonchsiz hujjat deb biladi[9].
Viza talablari[tahrir | manbasini tahrirlash]
2017-yil 1-yanvar holatiga koʻra, Somali fuqarolari 30 mamlakat va hududga kelganlarida vizasiz yoki vizasiz boʻlishlari mumkin boʻlib, Somali pasporti Henley viza cheklovlari indeksiga koʻra sayohat erkinligi boʻyicha 100-oʻrinni egalladi[10].
Manbalar[tahrir | manbasini tahrirlash]
- ↑ „Passport office opened“. IRIN (4-sentabr 2002-yil). Qaraldi: 30-oktabr 2016-yil.
- ↑ „Somalia's new passport sparks row“. BBC News (9-noyabr 2006-yil). Qaraldi: 30-oktabr 2016-yil.[sayt ishlamaydi]
- ↑ „Somalia introduces new e-passport“. People's Daily (9-fevral 2007-yil). Qaraldi: 14-may 2010-yil.
- ↑ „Somali Immigration Department Established New Passport Making Facility in Mogadishu“. Somaliweyn.org (22-noyabr 2010-yil). 19-aprel 2013-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 5-avgust 2022-yil.
- ↑ „Somali govt starts issuing new e-passports“. Afrol News (28-mart 2013-yil). Qaraldi: 30-oktabr 2016-yil.
- ↑ „Somalia Introduces New Secure National ID and E-Passport with HID Global and Their Partners“. HID Global (21-aprel 2014-yil). 15-avgust 2020-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 5-avgust 2022-yil.
- ↑ Deperani. „TFG Bans Use of Old Somali Passport“. Somalia Report (17-sentabr 2011-yil). Qaraldi: 30-oktabr 2016-yil.
- ↑ „New epassport will help secure somalias borders“. Midnimo (23-dekabr 2013-yil). 23-aprel 2019-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 25-dekabr 2013-yil.
- ↑ Immigration. „Valid passports and other travel documents needed to come to Canada“. aem (2020-yil 30-yanvar).
- ↑ „Global Ranking - Visa Restriction Index 2017“. Henley & Partners. 13-noyabr 2017-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 14-mart 2017-yil.