Shveysariya milliy kuni
| Shveysariya milliy kuni | |
|---|---|
 |
|
| Shveysariya bayrog'i | |
| Rasmiy nomi | nemischa: Bundesfeiertag fransuzcha: Fête nationale italyancha: Festa nazionale |
| Boshqa nomlari | 1-avgust |
| Nishonlovchilar | Shveysariya |
| Turi | |
| Ahamiyati | 1291-yilgi Federal nizomi yubileyi |
| Sana | 1-avgust |
Shveysariya milliy kuni (nemischa: Schweizer Bundesfeiertag; fransuzcha: Fête nationale suisse; italyancha: Festa nazionale svizzera; Romansh: Festa naziunala svizra) Shveysariyaning milliy bayrami boʻlib, 1-avgust kunida nishonlanadi. Birinchi marta 1891-yildan 1899-yilgacha Shveysariya Konfederatsiyasining tashkil topishi munosabati bilan nishonlangan va 1994-yildan buyon rasmiy bayram sifatida nishonlanadi[1].
Tarixi[tahrir | manbasini tahrirlash]
Sana 1291-yilgi „Pakte du Rütli“ Federal Xartiyasi sanasiga mos ravishda „avgust oyining boshlarida“[2] „uchta Alp togʻlari kantonlari konfederatsiyaga qasamyod qilgan“ (Schwyz, Uri va Unterwald) sanasiga belgilangan. Ushbu uchlik keyinchalik Shveysariyaning asoschisi sifatida qabul qilindi."[3] Hujjat 13-asr oʻrtalaridan 14-asr oʻrtalariga qadar Shveysariya hududi uchun tasdiqlangan bir necha oʻnlab paktlardan biridir. Qadimgi Shveysariya Konfederatsiyasining asosi asosan 1315-yildagi Brunnen Bund yoki Aegidius Tschudi tomonidan 1307-yilda tuzilgan Rütlischwur bilan bogʻliq edi. 1291-yilgi Federal Xartiya birinchi marta 1889-yil 21-noyabrdagi Federal Ichki Ishlar Departamentining hisobotida oʻz ahamiyatini bildirib oʻtadi, 1891-yilda Bernda shaharning 700 yilligini Konfederatsiyaning 600 yilligi bilan birlashtiradigan bayramni taklif qildi. Federal Xartiya sanasi 20-asrda, xususan, 1941-yildagi 650 yilligini nishonlashdan keyin mashhur boʻlgan Ryutlischwur 1307-yil 8-noyabr sanasi oʻrniga keldi.[4][5]
1993-yilda federal xalq tashabbusi qabul qilingandan soʻng, 1994-yildan beri rasmiy bayram hisoblanadi.
1-avgust har yili qogʻoz chiroqlar paradlari, gulxanlar, Shveysariya bayroqlarining osilgan holatda mushakbozlik bilan nishonlanadi.[6]
Shaharlarga xos bayramlar[tahrir | manbasini tahrirlash]
Mustaqillik kuni odatda mahalliy munitsipalitet darajasida nishonlanadi, ammo baʼzi holatlarda butun mamlakat darajada muhimlik kasb etadi. 19-asrning oʻrtalaridan boshlab Shaffhausen yaqin atrofdagi 25 metr balandlikdagi Reyn sharsharasini maxsus tadbirlar uchun yoritildi. 1920-yildan boshlab sharshara muntazam ravishda milliy bayram uchun yoqila boshlandi va 1966-yildan beri faqat ushbu bayram uchun yoqiladi.[7] Lucerne koʻli ustidagi Rütli oʻtloqining tarixiy hududda boʻlib oʻtgan afsonaviy ittifoq garovi Rütlischwur boʻlib oʻtgan joyda bayram tadbirlari oʻtkaziladi. Har yili Bazelda 31-iyul oqshomida Reyn daryosida mushakbozlik boʻladi.[8]
Dunyo boʻylab nishonlanishi[tahrir | manbasini tahrirlash]
2013-yilgacha AQShda Shveysariya milliy kuni munosabati bilan eng yirik tadbir Nyu-Yorkdagi Shveysariya xayrixohlar jamiyati tomonidan har yili tashkil etilgan va oʻtkazilgan. Odatda Manxettenda oʻtkaziladigan tadbir Nyu-York, Nyu-Jersi, Konnektikut va Pensilvaniyadan minglab shveysariyaliklar, shveysariyalik amerikaliklar va Shveytsar maʼdaniyatiga qiziquvchilarini jalb qiladi. Tadbir 1970-yillarda Nyu-Yorkning Kisko togʻidagi guruhning sobiq hospisida nishonlangan.
2014-yildan boshlab tadbir formati Ildizlarga qaytish shiori bilan oʻzgardi. Bu tadbirda oilaviy ishtirok etgan holda shveytsar kolbasalardan tortib Raclette, Shveysariya vinosi, guruhlar, DJ va bolalar burchagigacha boʻlgan hamma narsadan bahramand boʻlish mumkin. 2014-yildan buyon tadbir Nyu-York Shveysariya jamiyati, Nyu-York Shveysariya xayrixohlar jamiyati va Shveysariyaning Nyu-Yorkdagi Bosh konsulligi tomonidan tashkillashtirilib kelinmoqda.
Bayramlar dunyoning turli burchaklarida : Vashingtonda, Kolumbiya okrugidagi Shveysariya klubi tomonidan Shveysariya elchixonasi hududida, Kaliforniyaning Monterey okrugida Shveysariya miltiqlari klubida, San-Fransisko koʻrfazi hududidagi Nyuark Shveysariya bogʻida va Los-Anjelesda oʻtkaziladi. Shveysariya Parkidagi Whittier chekkasi. Swiss Park bayramida Shveysariya madaniy tadbirlari va oʻyinlari, shu jumladan krossovka musobaqasi mavjud.
Aynan ushbu sanada Britaniyada Yorkshire grafligi Yorkshire kuni nishonlaydi. 1919-yilda shveysariyalik novvoy tomonidan asos solingan Xarrogeytdagi Betti va Teylorlar kompaniyasi tomonidan bu kunlarni Yorkshir boʻylab 6 ta choyxonada nishonlashadi. Milliy bayram uchun festival odatda har yili 1-avgustdan ikki shanba kuni oʻtkaziladi, bu esa Buyuk Britaniyada joylashgan shveysariyalik oilalarga uzoq avgust yozgi taʼtildan oldin qatnashish imkoniyatini beradi. Odatda Shveysariya Milliy kuni London qoʻmitasi, mustaqil koʻngillilar guruhi, Shveysariya elchixonasi London va boshqa Shveysariya klublari, masalan City Swiss Club, New Helvetic Society va Unione Ticinese koʻmagida London Universitet kollejida oʻtkaziladi.
Mont Sutton Kvebek Shveysariyadan tashqarida eng katta Shveysariya Milliy kuni bayramlaridan biriga mezbonlik qiladi. Har yili u kantondan oziq-ovqat va mahsulotlar bilan bitta kantonni namoyish etadi.[9]
Manbalar[tahrir | manbasini tahrirlash]
- ↑ „1891: Der 1. August wird zum Bundesfeiertag erklärt“ (German). Swiss Pro Patria Foundation. Qaraldi: 31-iyul 2017-yil.
- ↑ „The Federal Charter of 1291“. The Federal Authorities of the Swiss Confederation. 11-fevral 2015-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 27-aprel 2014-yil.
- ↑ „National Day“. swissworld.org. Federal Department of Foreign Affairs. 11-fevral 2015-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 17-aprel 2014-yil.
- ↑ The Federal Charter of 1291 and the Founding of the Swiss State
- ↑ Flashback 125 NL — The first Swiss National Day
- ↑ „National Day“. swissworld.org. Federal Department of Foreign Affairs. 11-fevral 2015-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 17-aprel 2014-yil.
- ↑ „Rhine Falls big fireworks display: "Fire on the rocks!"“. RhineFall.ch. 22-dekabr 2017-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 3-avgust 2022-yil.
- ↑ „Swiss National Day on the Rhine 2016“. Kanton Basel-Stadt. Qaraldi: 31-iyul 2017-yil.
- ↑ „Swiss National Holiday Celebration“. Federation of Swiss Societies in Eastern Canada. 4-avgust 2017-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 3-avgust 2022-yil.