Saudiya-Ozarbayjon munosabatlari

Vikipediya, ochiq ensiklopediya
{{{1}}} munosabatlari
Fayl:Size=
Andoza:Bayroqikon/ Andoza:Bayroqikon/

Saudiya-Ozarbayjon munosabatlari ikkala tomonlarning diplomatik, madaniy, iqtisodiy va boshqa sohalardagi munosabatlarini o'z ichiga oladi[1].

Har ikki davlat BMT, Islom hamkorlik tashkiloti a'zolaridir .

Diplomatik munosabatlar[tahrir | manbasini tahrirlash]

Ozarbayjon va Saudiya Arabistoni Podshohligi oʻrtasidagi diplomatik aloqalar ilk bor 1992-yil 24-fevralda oʻrnatilgan bo'lib, Qirollik 1991-yil 30-dekabrda Ozarbayjon mustaqilligini birinchilardan bo‘lib tan olgan[2].

Ozarbayjonning Ar-Riyoddagi elchixonasi 1994-yilning aprel oyidan buyon o'z faoliyatini yuritib kelmoqda.

Saudiya Arabistonining Bokudagi elchixonasi 1999-yil iyun oyidan beri[3] faoliyat ko'rsatmoqda.

Saudiya Arabistonining Ozarbayjondagi elchisi Hamad bin Abdulloh bin Saud bin Xudayrdir[4]. Ozarbayjonning Saudiya Arabistonidagi elchisi esa Shohin Abdullayevdir[5].

Ozarbayjon Respublikasi Prezidenti Haydar Aliyevning 1994-yilda Saudiya Arabistoniga rasmiy tashrifi 2 davlat oʻrtasida 2 taraflama munosabatlar oʻrnatilishining boshlanishiga ilk qadam boʻldi. Tashrif chogʻida iqtisodiyot, savdo, sarmoya, texnologiya va madaniyat boʻyicha Bosh kelishuv imzolandi[6].

Huquqiy baza[tahrir | manbasini tahrirlash]

Ozarbayjon Respublikasi va Saudiya Arabistoni oʻrtasidagi hamkorlikning shartnomaviy-huquqiy asosi 20 ta hujjatni oʻz ichiga oladi[7].

  • Iqtisodiyot, savdo, investitsiyalar, texnologiya va madaniyat bo'yicha Bosh kelishuv (1994)
  • Ozarbayjon Hisob palatasi va Saudiya Arabistoni Bosh audit byurosi oʻrtasida moliyaviy audit va nazorat sohasida hamkorlik toʻgʻrisida Memorandum (06.05.2022)[8]

Iqtisodiy hamkorlik[tahrir | manbasini tahrirlash]

Ozarbayjonda Saudiya Arabistonining to'rtta kompaniyasi o'z faoliyatini yuritadi. 2015-yilda Ozarbayjon Respublikasi Davlat neft kompaniyasi va Soroof International o‘rtasida energetika loyihasi yo'lga qo'yildi.

Ikki mamlakatda davomiy ravishda biznes-forumlar o‘tkazib kelinmoqda. 2015-yil 15-may kuni Haydar Aliyev markazida Iqtisodiyot va sanoat vazirligi hamda Ozarbayjon eksport va investitsiyalarni qo‘llab-quvvatlash jamg‘armasi moliyaviy yordami bilan ikkinchi biznes-forum tashkil etildi. Forumda ikki davlatdan 300 dan ortiq ishbilarmonlar ishtirok etdi. Qishloq xoʻjaligi, sanoat, qurilish, moliya, AKT, logistika, turizm, konsalting, neft-kimyo va sogʻliqni saqlash sohalari bo'yicha masalalar muhokama qilinib ko'rib chiqildi[9].

10-iyul kuni Ozarbayjon Respublikasi Hukumati bilan Saudiya Arabistoni Podshohligi Hukumati oʻrtasida iqtisodiyot, savdo, sarmoya, texnologiya, madaniyat, sport va yoshlar sohalarida hamkorlik toʻgʻrisidagi Bosh kelishuvning VII moddasiga muvofiq o'laroq, 1994-yil, Jidda shahrida Ozarbayjon va Saudiya Arabistoni oʻrtasidagi hamkorlik boʻyicha qoʻshma komissiyaning bir necha majlislari uyushtirilib muvaffiqqiyatli bo'lib o'tdi.Arabiston (ikkinchi yigʻilish 2004-yil 14-15-fevral (Riyod) va beshinchi yigʻilish 2019-yil 3-mart Boku)[10][11].

Ozarbayjon va Saudiya Arabistoni mamlakatlari oʻrtasida iqtisodiy munosabatlarni yanada rivojlantirish masalasi boʻyicha 14 taga yaqin bitimlar imzolandi. Unda siyosiy, iqtisodiy va madaniy sohalarda 8 ta yangi shartnomalar imzolanishi kutilmoqda.

Saudiya Arabistoni kompaniyalari Ozarbayjonga 370 million AQSh dollari miqdorida sarmoya kiritdi.Shu bilan birga 2 davlat oʻrtasida Saudiya Arabistonining 26 taga yaqin kompaniyasi operatsiyalarni o'tqazadi. Saudiya taraqqiyot jamg‘armasi mahalliy infratuzilma, jumladan, yo‘llar, maktablar, suv ta’minoti va kanalizatsiya tizimlarini qurishda faol ishtirok etdi[12].

2016-yildan boshlab Saudiya Arabistoni fuqarolari uchun viza olish tartibi soddalashtirildi.

Ozarbayjonga Saudiya Arabistonidan kelgan sayyohlar soni[13]

2016 yil 2017 yil 2018
7,5 ming 33,3 ming 73 ming

2019-yil boshlarida Ozarbayjon Iqtisodiyot vazirligi huzuridagi Kichik va Oʻrta biznesni rivojlantirish agentligi va Saudiya Arabistoni investitsiya boshqarmasi (SAGIA) oʻrtasida keyingi investitsiya imkoniyatlarini topishga qaratilgan shartnoma muvaffaqqiyatli imzolandi. Ozarbayjon Davlat bojxona qoʻmitasining maʼlumotlariga koʻra, 2018 yilda mamlakatlar oʻrtasidagi umumiy tovar ayirboshlash hajmi 30,9 million manatni tashkil etgan. Ozarbayjon tomoni ushbu operatsiyalarda asosan joriy hisob-kitob taqchilligiga ega bo'lgan bo'lib, chunki umumiy savdo aylanmasining taxminan 24,3 millioni Ozarbayjon importi hisobiga to'g'ri keladi deb ma'lumot beriladi. Saudiya Arabistoni uchun ustuvor yoʻnalish Ozarbayjonning energetika sektoriga, qishloq xoʻjaligi, turizm, transport[14][15][16][17] kabi sohalarga oid investitsiyalardir.

Tovar aylanmasi (ming. Qo'g'irchoq)[tahrir | manbasini tahrirlash]

Yil Eksport



</br>

Ozarbayjon

Import



</br>

Ozarbayjon

so'm



</br>

savdo

2020[18] 1789,35 11 707,82 13,497,17
2021[19] 12 467,69 14,546,48 27,014,17

Madaniyat sohasida[tahrir | manbasini tahrirlash]

Ozarbayjonning dindor shaxslari har yili Saudiya Arabistonida joylashgan muqaddas manzilgohlarni ziyorat qiladilar, asosiy ziyorat marosimi - hajga boradilar. Madaniy aloqalarni yanada rivojlantirish yo'lida 2007 yil 10-17 noyabr kunlari Saudiya Arabistonining Ar-Riyod, Jidda va Dammam shaharlarida Ozarbayjon madaniyati kunlari boʻlib oʻtdi. Bundan tashqari, 2008-yil 17-21-iyun kunlari Bokuda Saudiya Arabistoni madaniyati kunlari boʻlib oʻtdi[20].

Saudiya Arabistoni 1994-1999 yillarda Ozarbayjonga Togʻli Qorabogʻ mojarosi natijasida qochqinlar oqimi inqirozini bartaraf etish uchun gumanitar yordamlar koʻrsatgan. Ushbu dasturni qirol Fahd boshqargan, uning maqsadi qochqinlar va ichki ko'chirilganlarga yordam berish, shuningdek, ularni asosiy ehtiyojlar: oziq-ovqat, dori-darmon va boshqalar bilan ta'minlash edi. Dastur doirasida 1999-yilda Tog‘li Qorabog‘dagi mojarodan qolgan nogiron va imkoniyati cheklanganlar Saudiya Arabistonida davolangan.

2002-yilda Saudiya Taraqqiyot jamg'armasi Ozarbayjon hukumatiga Boku shahrida umumta'lim maktablari qurilishi uchun 35,7 million rial miqdorida kredit ajratdi. Bundan tashqari, 2005 yilda Saudiya Arabistoni hukumati Ozarbayjon tomoniga mamlakatning ozod qilingan hududlarini mina bombalaridan tozalash va qayta tiklash uchun taxminan 50 ming dollar xayriya qilgan[21].

Harbiy-texnik hamkorlik[tahrir | manbasini tahrirlash]

2019-yilning aprel oyida Ozarbayjon Mudofaa vaziri o‘rinbosari Najmiddin Sadikov Ar-Riyodga rasman tashrif buyurdi. Saudiya Arabistoni Qurolli Kuchlari Bosh shtabi rahbari Fayyod bin Hamed Al Rovayli bilan muzokaralar paytida Ozarbayjon Respublikasi hukumati va Saudiya Arabistoni Podshohligi hukumati o‘rtasida harbiy sohada hamkorlik to‘g‘risida bitim imzolandi[22].

Boshqa sohalarda hamkorlik[tahrir | manbasini tahrirlash]

2008-yil iyun oyida mamlakatlar sud tizimi, fuqarolik va tijorat ishlari bo'yicha odil sudlov sohasida hamkorlik qilish to'g'risida hukumatlararo bitimni imzoladilar[23][5] .

Manbalar[tahrir | manbasini tahrirlash]

  1. ↑ „Азербайджан и Саудовская Аравия успешно сотрудничают в различных областях“ (ru). azertag.az. Qaraldi: 2019-yil 13-iyun.
  2. ↑ 1news. „Али Гасанов: Азербайджан и Саудовскую Аравию объединяют общие ценности и взаимовыгодные связи“. www.1news.az. Qaraldi: 2019-yil 13-iyun.
  3. ↑ „Embassy of Saudi Arabia in Baku, Azerbaijan“. www.embassypages.com. Qaraldi: 2019-yil 13-iyun.
  4. ↑ „Официальный сайт президента Азербайджанской Республики - НОВОСТИ » Приемы“ (ru). ru.president.az. Qaraldi: 2019-yil 13-iyun.
  5. ↑ 5,0 5,1 „Успешное сотрудничество с Саудовской Аравией“. www.supremecourt.gov.az. 2019-yil 13-iyunda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2019-yil 13-iyun.
  6. ↑ „Welcome to Heydar Aliyevs Heritage Research Center“. lib.aliyev-heritage.org. 2018-yil 16-dekabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2019-yil 13-iyun.
  7. ↑ „Саудовская Аравия постоянно поддерживает Азербайджан в вопросе Нагорного Карабаха“ (ru). SalamNews.org. Qaraldi: 2019-yil 13-iyun.
  8. ↑ „Азербайджан и Саудовская Аравия будут сотрудничать в сфере финансового аудита и контроля“ (ru). Day.Az (2022-yil 6-may). 2022-yil 15-mayda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2022-yil 15-may.
  9. ↑ „В Баку пройдет бизнес-форум Азербайджан-Саудовская Аравия“ (ru). http://vzglyad.az.+2020-yil 28-sentyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2019-yil 13-iyun.
  10. ↑ „Азербайджан и Саудовская Аравия на заседании МПК в Баку обсудят расширение экономсотрудничества“. interfax.az. 2019-yil 9-martda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2019-yil 13-iyun.
  11. ↑ „Baku to host 5th meeting of Azerbaijan-Saudi Arabia Joint Commission on Cooperation“ (en). AZƏRBAYCAN24 (2019-yil 1-mart). 2019-yil 29-mayda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2019-yil 13-iyun.
  12. ↑ „Azerbaijan, Saudi Arabia eye to expand cooperation“ (en). AzerNews.az (2019-yil 13-mart). 2019-yil 29-mayda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2019-yil 13-iyun.
  13. ↑ „Самир Шарифов: Азербайджан и Саудовская Аравия заинтересованы в расширении авиасообщения“ (ru). http://vzglyad.az.+2020-yil 28-sentyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2019-yil 13-iyun.
  14. ↑ „The Ministry of Energy of the Republic of Azerbaijan and the Ministry of Energy, Industry and Natural Resources of the Kingdom of Saudi Arabia discussed the opportunities for cooperation“ (en). www.minenergy.gov.az. 2019-yil 5-iyunda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2019-yil 13-iyun.
  15. ↑ „Saudi Arabia puts forward proposals for development of trade links with Azerbaijan“ (en). Report News Agency. 2019-yil 29-mayda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2019-yil 13-iyun.
  16. ↑ „Экономическое сотрудничество“. 2019-yil 29-mayda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2019-yil 13-iyun.
  17. ↑ „Azerbaijan, Saudi Arabia discuss co-op in economy and education“ (en). AzerNews.az (2019-yil 23-yanvar). 2019-yil 29-mayda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2019-yil 13-iyun.
  18. ↑ „Внешняя торговля Азербайджана 2020“ (az). Статистический Комитет АР Официальный сайт.
  19. ↑ „Внешняя торговля Азербайджана 2021“ (az). Статистический Комитет АР Официальный сайт.
  20. ↑ „Azerbaijan-Saudi relations“. riyadh.mfa.gov.az. 2019-yil 13-iyunda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2019-yil 13-iyun.
  21. ↑ „Azerbaijan’s president hails ties with Saudi Arabia“ (en). Arab News (2018-yil 30-dekabr). 2019-yil 21-iyunda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2019-yil 13-iyun.
  22. ↑ „Азербайджан и Саудовская Аравия подписали военное соглашение“. www.turan.az. 2019-yil 3-dekabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2019-yil 13-iyun.
  23. ↑ „АЗЕРБАЙДЖАН-САУДОВСКАЯ АРАВИЯ: РАСШИРЯЕТСЯ СОТРУДНИЧЕСТВО В ПРАВОВОЙ СФЕРЕ“ (ru). azertag.az. Qaraldi: 2019-yil 13-iyun. 
"https://uz.wikipedia.org/w/index.php?title=Saudiya-Ozarbayjon_munosabatlari&oldid=3762669" dan olindi