Ross 128
Ross 128[1] (FI Virgo, lotincha: Ross 128) — Sunbula yulduz turkumidagi yakka yulduz. U Quyoshdan taxminan 11 yorugʻlik yili uzoqlikda joylashgan. 2017-yil 26-oktabr[2] yulduzdan 0,05 a.b. masofada taxminan 9,9 kunlik orbital davri bilan aylanadigan Ross 128 b ekzosayyorasi kashf etilganini eʼlon qildi[3].
Xususiyatlari[tahrir | manbasini tahrirlash]
Yulduz eng yaqin yulduzlar roʻyxatida ketma-ket oʻn uchinchi oʻrinda turadi. Bu massasi 0,15 quyosh massasi boʻlgan juda xira qizil mitti yulduz. Ross 128 ga tegishli boʻlgan chaqnash yulduzlari vaqti-vaqti bilan kuchli chaqnashlar hosil qilganligi sababli, hayot Yer kabi uning atrofida aylanib yuradigan faraziy sayyoralardan paydo boʻla olmaydi. Chaqnoq nurlanishi hayot uchun halokatli boʻlar edi. Shuning uchun tadqiqotchilar odatda bunday turdagi tizimlarni yerdan tashqari tsivilizatsiyalarni qidirishga kiritmaydilar.
Nomaʼlum kelib chiquvchi radio signallarini aniqlash[tahrir | manbasini tahrirlash]
2017-yil may oyida Ross 128 yulduzi yaqinida Aresibo astronomik observatoriyasining radio teleskopi II turdagi quyosh chaqnashlari signallariga oʻxshash juda kuchli dispersiyaga ega boʻlgan keng polosali kvazdavriy qutblanmagan impulslarning oʻziga xos signallarini qayd etdi[4]. 2017-yil 17-iyulda signallar Aresibo radioteleskopi, Grin Benk radio teleskopi va Allen panjara antennasi (Allen Telescope Array) tomonidan tasdiqlandi[5].
2017-yil 21-iyulda maʼlumotlarni qayta tekshirgandan soʻng, Puerto-Riko universiteti olimlari sirli signal yerdan kelib chiqishi ehtimoli yuqori ekanligini eʼlon qilishdi — u sunʼiy yoʻldosh yoki bir nechta sunʼiy yoʻldoshlar tomonidan geostatsionar orbitada chiqariladi[6][7].
Sayyora tizimi[tahrir | manbasini tahrirlash]
| Sayyora | Ogʻirligi | Aylanma davri (kunlar) |
Asosiy oʻq orbitalar (a. b. ) |
Eksantriklik orbitalar |
|---|---|---|---|---|
| b | ≥ 1.35±0.2 | 9.8596±0.0056 | 0.0493±0.0017 | 0.036±0.092 |
Ross 128 b sayyorasi 2017-yilning iyul oyida Chilidagi La Silla rasadxonasida HARPS asbobining Doppler usulida kashf etilgan. Ross 128 b kashfiyotchilari uni massasi, harorati va oʻrtacha faol ota-yulduz atrofida joylashishi tufayli „hozirda maʼlum boʻlgan eng moʻ’tadil sayyora“ deb hisoblashadi. Taxminlarga koʻra, bu sayyora yuzasidagi harorat uning nomaʼlum albedo qiymatiga qarab 213 K (-60 °C) dan 269 K (-4 °C) gacha oʻzgarib turadi[2].
Bu Kentavr proksimasi b[8] dan keyin Quyosh tizimidan maʼlum boʻlgan ikkinchi eng uzoq yerdagi ekzosayyoradir.
Yulduzning eng yaqin muhiti[tahrir | manbasini tahrirlash]
Quyidagi yulduz tizimlari Ross 128 dan 10 yorugʻlik yili masofasida joylashgan:
| Yulduz | Spektral sinf | Masofa, yorugʻlik yillar |
| Boʻri 359 | M5.8V | 3.8 |
| Wolf 424 AB | M5.5 Ve/M5.5 Ve | 4.0 |
| LP 731-58 | M6.5V | 5.7 |
| Laland 21185 | M2 V | 6.5 |
| AD Asad | M3 Ve | 8.4 |
| EE Asad | M4 Ve | 8.4 |
| DENIS 1048-39 | M9V? | 9 |
| LTT 12352 | M2V | 10.0 |
Fantastikada[tahrir | manbasini tahrirlash]
- „Bobil 5“ teleserialida Ross 128 tizimida „Leoniya“ deb nomlangan inson koloniyasi mavjud.
- Frontier: Elite 2 kompyuter oʻyinida Ross 128 ning ichki sayyoralaridan birida mahbuslar koloniyasi mavjud.
Yana qarang[tahrir | manbasini tahrirlash]
Manbalar[tahrir | manbasini tahrirlash]
- ↑ SIMBAD Astronomical Database
- ↑ 2,0 2,1 „A temperate exo-Earth around a quiet M dwarf at 3.4 parsecs“. 2017-yil 16-noyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2017-yil 15-noyabr.
- ↑ „Ross 128 b – ближайшая к нам экзопланета с земным климатом“ (ru). in-space.ru (2017-yil 15-noyabr). 2017-yil 15-noyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2017-yil 15-noyabr.
- ↑ Обсерватория Аресибо зафиксировала странный сигнал от красного карлика Ross 128 , 14 июля 2017 года
- ↑ «Инопланетные сигналы» посылали околоземные спутники (Wayback Machine saytida 2020-11-25 sanasida arxivlangan) , 24 июля 2017
- ↑ The Weird! Signal (Wayback Machine saytida 2017-07-21 sanasida arxivlangan) , Jul 21, 2017
- ↑ „Найден источник последнего инопланетного сигнала“. 2017-yil 23-iyulda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2017-yil 23-iyul.
- ↑ Koren, Marina „An Earth-Sized Exoplanet in Our Cosmic Neighborhood“. The Atlantic. The Atlantic Monthly Group.. 2017-yil 15-noyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2017-yil 15-noyabr.
Havolalar[tahrir | manbasini tahrirlash]
- Звезда Росс 128 ведёт себя странно // Популярная механика, 14 июля 2017
- Астрономическая база данных SIMBAD(ingl.)
- Solstation (Ross 128)(ingl.)