Robert Falcon Scott haykali, Christchurch

Vikipediya, ochiq ensiklopediya
Robert Falcon Scott haykali
Joylashuv Yangi Zelandiya Yangi Zelandiya Christchurch
Ochilish sanasi 1840-yil
Xarita
Koordinatalari 43°31′52.32″S 172°38′1.00″E / 43.5312000°S 172.6336111°E / -43.5312000; 172.6336111 G OKoordinatalari: 43°31′52.32″S 172°38′1.00″E / 43.5312000°S 172.6336111°E / -43.5312000; 172.6336111 G O

Robert Falcon Scott haykali Antarktika tadqiqotchisi Robert Falcon Scott xotirasiga bagʻishlangan haykal. U Yangi Zelandiyaning Kraystcherch markaziy shahridagi Oksford terrasi va Vuster koʻchasi chorrahasida joylashgan. Scottning bevasi Kathleen Scott tomonidan oʻyilgan haykal II toifadagi tarixiy joy sifatida roʻyxatga olingan. Haykal 2011-yil fevralida Kraystcherchda yuz bergan zilzila natijasida oʻz plintidan agʻdarilgan va 2 ga boʻlingan; u vaqtinchalik City Mall' daki Christchurch zilzila muzeyida namoyish etildi. Scott haykali 2017-yil oktyabr oyida tiklangan[1].

Tarif[tahrir | manbasini tahrirlash]

Robert Falcon Scott va uning rafiqasi Ketlin, 1910-yilda Lyttelton bandargohidagi Bedana orolida

Tadqiqotchi Scott 1901-1904-yillarda Britaniya milliy Antarktika ekspeditsiyasi hamda 1910-1913-yillarda Terra Nova ekspeditsiyasi uchun Yangi Zelandiyadagi baza sifatida Kristcherch hamda Litteltondan foydalangan. Oʻrtada Ernest Shakltonning Nimrod ekspeditsiyasi ham Litteltondan janubiy qutbga erishish uchun asos sifatida foydalangan, ammo ular u erga etib bora olmadilar. Terra Nova ekspeditsiyasining maqsadi. Geografik janubiy qutbga birinchi boʻlib etib borish edi. Scott va toʻrtta hamroh 1912-yil 17-yanvar qutbga etib kelishdi. Hamda Roald Amundsen boshchiligidagi Norvegiya jamoasi ulardan 33 kun oldin oʻtib ketganini aniqladi. Scottning butun jamoasi qutbdan qaytishda halok boʻldi[2][3]. Ularning oʻlimi Britaniya imperiyasi aholisi nazdi ularni qahramonga aylantirdi[4].

Qolgan ekipaj Yangi Zelandiyaga qaytib, Britaniya imperiyasining qirgʻoqqa yetib keldi. U erdan Britaniyadagi ekspeditsiya tashkilotchisiga kodli xabar yuborildi. Ekspeditsiya jamoasining taqdiri 1913-yil 11-fevralda maʼlum boʻldi. Xabar yetkazilgan port boshligʻining uyiga olib boruvchi koʻchaga yodgorlik sifatida eman daraxti ekildi. Keyingi yodgorlik Kvinstaunda oʻrnatildi. U erda 2 ta tosh lavha Kvinstaun bogʻlaridagi toshga yopishtirilgan. Bir necha oy oʻtgach, Port Chalmersda yodgorlik oʻrnatildi. Chunki bu Terra Nova Antarktidaga borishdan oldin tashrif buyurgan oxirgi port edi[2].

Tarix[tahrir | manbasini tahrirlash]

1917-yilda Scott haykali, plintidagi yozuv hali ham koʻrinib turibdi.

Christchurch meri Henry Holland Scottning oʻlimi haqidagi xabardan keyin bir hafta ichida yodgorlik fondini tashkil qilish uchun ommaviy yigʻilish oʻtkazishga chaqirdi[5]. Qoʻmita tuzildi hamda 1000 funt sterlingdan ortiq mablagʻ yigʻildi. Yodgorlikning shakli yoki uning qayerda boʻlishi toʻgʻrisida qaror qabul qilinmagan boʻlsa-da, qoʻmita Scottning beva ayoliga xat yozib, uning fikrlarini soʻradi. Bu uning marhum erining haykalini haykal qilish bilan shugʻullanishiga olib keldi[4].

Komissiya Kathleen Scottga 1915-yilda Londondagi Vaterloo-pleysda oʻrnatilgan bronza haykalning nusxasini yaratishi kerak edi. Birinchi jahon urushi natijasida metall narxining oshishi marmarni yanada tejamkor variantga aylantirdi. U 1916 -yil mart oyida Italiyaning Karrara shahridagi haykalni oʻyish uchun bordi. Chunki Britaniyaga marmar olib kirish taqiqlangan edi. U 16 kub yard (12 m3)[4]:

Bu ajoyib marmar parchasi, zoʻr uslubda yaratildi. Rangi masalasiga kelsak yaxshi va hech qanday nuqsoni yoʻqligini eshitsangiz xursand boʻlasiz. Katta hajmni hisobga olsak, bu juda omadli boʻldi.

Haykal 1916-yil aprel oyida qurib bitkazildi. Ammo urush tufayli oʻsha yilning oktyabriga qadar joʻnatildi. U Liverpool grafi gubernatori tomonidan 1917-yil 9-fevralda Worcester Street hamda Oxford terrasining burchagida ochilgan hamda shimolga qaragan va oʻsha paytda fuqarolik idoralari boʻlgan bino tomon qaragan[4][6]. Uning kundalik daftaridagi so‘nggi yozuvlaridan biri bo‘lgan plintusdagi yozuvda[7]:

Men bu sayohatdan afsuslanmayman, bu shuni ko'rsatadi

inglizlar qiyinchiliklarga bardosh bera oladilar, bir-biringizga yordam bering va o'limni qarshi oling

o'tmishdagi kabi buyuk kuch.

Yozuv 1922-yilga kelib o‘qib bo‘lmaydigan holga kelgan hamda qo‘riqxonaga kiraverishda ushbu matn yozilgan alohida marmar lavha o‘rnatilgan[4]. Yana bir lavhada halok boʻlgan besh kishining ismlari koʻrsatilgan[2]. Ketlin Skottning tan olinishi 1995-yilda tarjimai holi nashr etilgandan keyin kuchaydi va 1998-yilda uni eʼtirof etgan yana bir lavha qoʻshildi[4]:

Bu haykal Kathleen Scott FRSBS 1878 — 1947-yillarda kapitan Scottning bevasi tomonidan haykaltaroshlik qilgan hamda 1917-yilda ochilgan.

Scott haykali 2011-yil fevralida Kraystcherchdagi zilzila paytida oyoqlari singan holda poydevoridan qulagan.

haykal achinarli holga kelibqolgan[8]. Katlheen Scott Kristchurchga qaytib kelganida haykalni qayta tamirlash taklifini bergandi ammo taklifi ratd etildi[4].

Haykal 2011-yil fevralida Kraystcherchda sodir boʻlgan zilzila tufayli oʻz plintidan qulab tushgan[9]. U ikki boʻlakka boʻlindi va omborga qoʻyildi. U 2012-yil noyabr oyida boʻlib oʻtgan Icefest paytida va 2016-yil yanvar oyidan boshlab City Mallda Kenterberi muzeyining bir qismi boʻlgan Kraystcherchdagi zilzila muzeyida namoyish etildi[10]. Qayta tiklanganidan so‘ng haykal 2017-yil 6-oktabrda Oksford terrasidagi plintida ikkinchi marta ochildi[11].

Meros roʻyxati[tahrir | manbasini tahrirlash]

1981-yil 26-noyabrda haykal Yangi Zelandiyaning tarixiy joylar Tresti tomonidan II toifadagi tarixiy joy sifatida ro‘yxatga olingan, ro‘yxatga olish raqami 1840. Bu Kathleen Ssott erining oʻlimidan keyin haykaltaroshlik qilgan eldi. Shuningdek, u Kraystcherchning Antarktidani tadqiq qilish bilan aloqasi, oʻtmishda Shaskleton hamda Ssott uchun asos boʻlgan hamda Italiya, Yangi Zelandiya hamda Amerika Qoʻshma Shtatlari bazalarini shu kunlarda Kraystcherch xalqaro aeroportida taqdim etish orqali Antarktidaga darvoza boʻlganligini koʻrsatadi[4].

Manbalar[tahrir | manbasini tahrirlash]

  1. ↑ „Captain Robert Falcon Scott Statue“. Christchurch City Council. Qaraldi: 2018-yil 19-yanvar.
  2. ↑ 2,0 2,1 2,2 „Memorials to Robert Falcon Scott in New Zealand“. Ministry for Culture and Heritage (2009-yil 18-noyabr). 2016-yil 19-iyulda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2011-yil 11-mart.
  3. ↑ „Death of Robert Falcon Scott“. Ministry for Culture and Heritage (2009-yil 12-noyabr). Qaraldi: 2011-yil 11-mart.
  4. ↑ 4,0 4,1 4,2 4,3 4,4 4,5 4,6 4,7 „Captain Scott Memorial“. New Zealand Historic Places Trust. Qaraldi: 2011-yil 11-mart.
  5. ↑ „A Christchurch Memorial“. Colonist (1913-yil 15-fevral), s. 6. Qaraldi: 2011-yil 11-mart.
  6. ↑ „Memorial to Captain Scott“. Evening Post (1917-yil 10-fevral), s. 5. Qaraldi: 2011-yil 11-mart.
  7. ↑ „Captain Robert Falcon Scott Statue“. Christchurch City Council. Qaraldi: 2011-yil 11-mart.
  8. ↑ Fryer. „Robert Falcon Scott Statue“. Emily Fryer Conservation. 2012-yil 21-martda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2011-yil 11-mart.
  9. ↑ van Beynen, Martin. „Engineers worry over city 'babies'“. The Press (2011-yil 10-mart), s. A5. Qaraldi: 2011-yil 11-mart.
  10. ↑ „Scott statue broken, but on display“. The Press (2016-yil 15-yanvar), s. A2. Qaraldi: 2016-yil 17-yanvar.
  11. ↑ „Christchurch Statues“. Christchurch City Libraries. Qaraldi: 2022-yil 12-noyabr. 
"https://uz.wikipedia.org/w/index.php?title=Robert_Falcon_Scott_haykali,_Christchurch&oldid=3765830" dan olindi