Roald Amundsen

Roald Engelbregt Gravning Amundsen
Tadqiqotchi
Tavalludi sanasi	16-iyul 1872-yil(1872-07-16)
Tavallud joyi	Borge, Norvegiya
Vafot joyi	Byorne, Norvegiya
Ota-onasi	Jens Amundsen

Roald Amundsen (16 iyul, 1872 – 18 iyun, 1928) – norvegiyalik qutb sayohatchisi va tadqiqotchi. 1911-yil 14 dekabrda birinchi boʻlib Janubiy Qutbga yetgan.

Amundsen Rual (1872.16.7 – 1928) – norveg qutb sayyohi. Birinchi marta 1903 – 06 yillarda "Yoa" kemasida Shimoli-g‘arbiy dengiz yo‘li orqali Grenlandiyadan Alyaskaga o‘tdi. Kanada Arktikasidagi King-Vilyam o.da ikki yil davomida muhim geomagnit kuzatishlar o‘tkazdi. A. 1904 yil Butiya-Feliks yarim orolda Shimoliy magnit qutbini tekshirdi va shu atrofdagi 100 ga yaqin orollarni birinchi bo‘lib haritaga tushirdi. 1911 yil "Fram" kemasida Antarktikaga eks-peditsiya uyushtirdi. O‘sha yili 14 dekda tarixda birinchi bo‘lib (R. Skottdan bir oy oldin) Janubiy qutbga yetib bordi va u yerdan qaytishda Qirolicha Mod tog‘ tiz-masini (bal. 4500 m) kashf etdi. A. 1926 yil 12 – 13 mayda birinchi marta Arkti-ka ustidan "Norvegiya" dirijablida Shpitsbergen – Shimoliy qutb – Alyaska marshruta bo‘yicha uchib o‘tdi. 1928 yilda Umberto Nobile ekspeditsiyasi halokatga uchragach, A. ekspeditsiyachilarga yordam ko‘rsatish uchun 18 iyunda gidrosamolyotda uchib borayotganda u ham Barens dengizida halokatga uchrab bedarak yo‘qolgan. A. o‘z sayohatlari haqida bir necha asar yozgan. A.ning rus tilida: "Muz okeani ustidan 454uchib o‘tish" (L., 1927, L. Elsvort bilan birgalikda yozilgan), "Mod" kemasida Osiyoning shimoliy sohili bo‘ylab eks-peditsiya (1929), "Janubiy qutb" (1937), besh jildli asarlar to‘plami (L., 1936 – 39), "Mening hayotim" (M., 1959) va boshqa asarlari bosilib chiqqan. Antarktida yaqinidagi bir dengiz va Amerika qutb stansiyasi (Amundsen – Skott) hamda tog‘ tizmasi, qo‘ltiq, suv osti soyligi (Shimoliy Muz okeanida) A. nomiga qo‘yilgan.Ad.: Dyakonov M., Amundsen, M., 1937; Yakovlev A., Rual Amundsen, M., 1948.

Adabiyotlar

• OʻzME. Birinchi jild. Toshkent, 2000-yil