Kontent qismiga oʻtish

Princess Alexandra of Saxe-Altenburg

Vikipediya, ochiq ensiklopediya

Rossiyaning Buyuk Gertsogi Aleksandra Iosifovna (1830-yil 8-iyulda tug'ilgan 1911-yil 6-iyulda vafot etgan) Saks-Altenburg gertsogi Jozef va Vyurtemberg gertsogi Ameliyaning beshinchi qizi edi. U katta qizi Olga orqali Britaniya, Gretsiya, Ruminiya, Yugoslaviya va Ispaniya qirollik oilalariga qarindosh edi. U Vyurtemberg malikasi Paulinning ota tomondan birinchi amakivachchasi, shuningdek, ona tomondan ikkinchi amakivachchasi edi. Ushbu havola orqali o'sha olti kishi (Fridrix II Yevgeniy, Vyurtemberg gertsogi, Brandenburg-Shvedt malikasi Friderike, Ernest Frederik III, Saks-Xildburgxauzen gertsogi, malika Ernestine Saks-Veymar, Charlz II, Meklenburg gersogi) Gessen-Darmshtadt malikasi Friderike), Yevropadagi deyarli har bir qirollik oilasi bilan qarindosh edi(Lixtenshteyn va Monakodan tashqari).

Jozef Karl Stilerning portreti, c. 1850

Aleksandraning ota-onasi 1817-yil 24-aprelda Kirxaym shahrida turmush qurishgan. Aleksandraning besh singlisi bor edi: Mari, Pauline, Genriette, Elizabet va Luise.

Aleksandra portretini zamonaviy saroy rassomi Jozef Karl Stieler tomonidan chizilgan.

Nikoh va masala

[tahrir | manbasini tahrirlash]

1846-yilning yozida u Rossiyaning Buyuk Gertsogi Konstantin Nikolaevich Altenburgga tashrif buyurgan paytida tanishadi. U Rossiya imperatori Nikolay I va Prussiya malikasi qirolicha Aleksandra Fedorovnaning ikkinchi o'g'li edi.

Konstantin bir necha kun Aleksandraning otasining qasrida mehmon bo'ldi. Uning tashrifini Aleksandraning xolasi, Vyurtemberg malikasi Buyuk Gertsog Elena Pavlovna uyushtirgan edi. Elena va Aleksandraning onasi ikkalasi ham Vyurtemberg gertsogi Frederik II Evgeniyning avlodi edi. Yelena Buyuk Gertsog Mixail Pavlovichga turmushga chiqqan edi, podshoh Nikolay I ning ukasi Elena Pavlovna nikohi bo'yicha Konstantinning ammasi edi. Elena Konstantinda kuchli taasurot qoldirdi, u Aleksandraning aql-zakovati va zamonaviy qarashlariga qoyil qoldi. U adabiy qiziqishlarga ega va musiqa bilan shug'ullangan, Sankt-Peterburg konservatoriyasiga asos solgan va yosh Konstantin vaqtini ko'pincha Sankt-Peterburgdagi Elenaning uyida o'tkazgan.

Konstantin intellektual va liberal edi, Aleksandra esa konservativ edi. Ularning fe’l-atvori har xil boʻlsa-da, ikkalasi ham musiqaga qiziqar, pianinoni birgalikda chalishni yoqtirardilar. Aleksandraning go'zalligi Konstantinni hayratda qoldirdi: u baland, nozik va jozibali edi. U tezda unga uylanishni xohladi: "Menga nima bo'layotganini bilmayman. Go'yo men butunlay boshqa odamman. Faqat bir fikr meni hayajonga soladi, faqat bitta tasvir ko'zimni ko'rinadi: faqat u, mening farishtam, mening dunyoyim. Men haqiqatan ham sevib qolganman deb o'ylayman. Biroq, bu nimani anglatishi mumkin?l".[1] Aleksandra endigina o'n olti, Konstantin esa o'n to'qqiz yoshda edi; ular unashtirilgan edi, lekin turmush qurishlari uchun yana ikki yil kutishlariga to'g'ri keldi.

Aleksandra 1847-yil 12-oktabrda Rossiyaga keldi. Uni ko'chalarda shov-shuvli olomon bilan katta bayram bilan kutib olishdi. Aytishlaricha, Aleksandra tug'ish paytida vafot etgan Buyuk gertsog Aleksandra Nikolaevnaga juda o'xshardi, uning bo'lajak qaynonasi birinchi uchrashuvda yig'lab yubordi.[2]

1848-yil fevral oyida Aleksandra rus pravoslav dinini qabul qildi va buyuk gertsog Aleksandra Iosifovna nomini oldi, bu uning otasining ismini bildirardi Jozef (ko'p malikalardan farqli o'laroq, u otasining ismini oldi va odatdagi diniy yoki sulolaviy birlashmalarni emas, balki ota-onasini aks ettirishni tanladi. Iosif Rossiyada keng tarqalgan ism edi).

Aleksandra va Konstantin 1848-yil 11-sentabrda Sankt-Peterburgdagi Qishki saroyda turmush qurishdi. Konstantin Sankt-Peterburgdagi marmar saroyni ota-onasidan to'y sovg'asi sifatida qabul qilib oldi. Buyuk Gertsog Aleksandra Iosifovna Strelnadagi maydonlarga alohida qiziqish bilan qaradi, bepul bog'dorchilik maktabini tashkil etdi va u yerda o'zi dars berdi. Bolalar uchun o'quv o'yinchoqlari ham bor edi: gimnastika uchun yog'och mast va trambolin va Konstantin fregatlaridan birining ko'chirilgan kabinasi.

Nikohdan bir yil o'tgach, Konstantin amakisi Buyuk Gertsog Mixail Pavlovichdan Sankt-Peterburgdan 19 milya janubda joylashgan Pavlovsk saroyini meros qilib oldi. Buyuk Gertsog oilasi Pavlovsk stantsiyasida joylashgan, o'rta sinflar orasida mashhur bo'lgan va Iogann Shtraus II, Frants List va Gektor Berlioz kabi nomlarni jalb qilgan ta'sirchan kontsert zalini qo'llab-quvvatladi.

Keyinchalik Aleksandra va Konstantin Qrimda joylashgan Oreanda saroyini sotib oldilar, u dastlab Tsarina Aleksandra Fedorovna uchun qurilgan va ikkinchi o'g'liga meros bo'lib qolgandi.

  1. Nikolai Konstantinovich (1850–1918); married 1882, Nadejda Alexandrovna von Dreyer.
  2. Olga Konstantinovna, Queen of the Hellenes (1851–1926); married 1867, George I of Greece and is a grandmother of Prince Philip, Duke of Edinburgh.
  3. Vera Konstantinovna (1854–1912); married 1874, Duke Eugen of Württemberg.
  4. Konstantin Konstantinovich (1858–1915); married 1884, Princess Elisabeth of Saxe-Altenburg.
  5. Dmitry Konstantinovich (1860–1919); died unmarried.
  6. Vyacheslav Konstantinovich (1862–1879); died unmarried.
(soat yo'nalishi bo'yicha) Buyuk gertsog Aleksandra Iosifovna beshta to'ng'ich farzandi bilan: Nikolay, Olga, Dimitriy, Vera va Konstantin Konstantinovich

1867-yilda Aleksandraning to'ng'ich qizi Olga Gretsiya qiroli Jorj I ga turmushga chiqdi. Bu paytda Olga atigi o'n olti yoshda edi Konstantin uni juda yosh turmushga chiqishini istamagandi. 1868-yil iyul oyida Olganing birinchi farzandi tug'ildi va bobosining sharafiga Konstantin deb nomlandi. Qizlarining oilasining boshlanishi Aleksandra va Konstantinning nikohining buzilishi boshlanishiga to'g'ri keldi.

1860-yillarning oxirida Konstantinning yashirin munosabatlari boshlandj va Mari Kondousso ismli qiz Konstantindan noqonuniy homilador bo'ldi. 1880-yillarda Mari Gretsiyaga jo'natildi, keyinchalik uning o'gay singlisi Olgaga beka sifatida xizmat qildi. Mari oxir-oqibat yunon bankiriga turmushga chiqdi.[3]

Maridan ko'p o'tmay, Konstantin yangi aloqani boshladi. Taxminan 1868-yilda Konstantin Sankt-Peterburg konservatoriyasining yosh raqqosasi Anna Vasilyevna Kuznetsovani ta'qib qilishni boshladi. U balerina Tatyana Markyanovna Kuznetsova va aktyor Vasiliy Andreevich Karatyginning noqonuniy qizi edi. Anna Konstantindan yigirma yosh kichik edi va 1873-yilda u birinchi farzandini dunyoga keltirdi. Ularning yana to'rtta farzand tug'ilgan.[4]


1874-yilda Aleksandra va Konstantinning to'ng'ich o'g'li, inqilobiy g'oyalar tarafdori Nikolay Konstantinovich Aleksandraning shaxsiy yotoqxonasidagi ikonadan uchta qimmatbaho olmosni xizmatkor yordami bilan o'g'irlagani ma'lum bo'lgach, yangi janjal avj oldi, amerikalik xushmuomala. Aleksandraning yigirma to'rt yoshli o'g'li aybdor deb topilib, umrbod O'rta Osiyoga surgun qilindi. 1879-yilda uning kenja o'g'li Vyacheslav kutilmaganda miyasiga qon quyilishidan vafot etganida, Aleksandra yana bir achchiq zarbani boshdan kechirdi.

Erning kasalligi va o'limi

[tahrir | manbasini tahrirlash]
Buyuk gertsog Aleksandra Iosifovna qizi, Gretsiya qirolichasi Olga, uning nevarasi, Shvetsiya malikasi Mariya va nevarasi Lennart bilan. Buyuk gertsog Aleksandraning orqasida Olganing marhum qizi va Mariyaning onasi Aleksandraning portreti bor.

1889-yil iyun oyida Aleksandraning 18 yoshli nabirasi, Gretsiya malikasi Aleksandra podshoh Aleksandr III ning ukasi bo'lgan Buyuk Gertsog Paulga turmushga chiqis uchun Rossiyaga qaytib keldi. To'y bayramlari oxirida Konstantin insultga uchradi. Ikkinchi insult 1889-yil avgust oyida sodir bo'ldi, u yurish va gapirishdan mahrum bo'ldi.

Umrining qolgan uch yili davomida Konstantin rafiqasi bilan Pavlovskdagi sevimli saroyida yashadi. U cho'milish kursisiga qamaldi va Aleksandra Konstantinning bekasi va noqonuniy bolalari bilan aloq qilishini cheklab qo'ydi.[5] Aleksandraning nabirasi, Gretsiyalik Kristofer o'z xotiralarida Konstantin Aleksandraning nazorati ostida bo'lishdan shunchalik charchaganki, bir kuni uning sochidan ushlab, tayoq bilan urganini yozgan.[5] Konstantin vafot etganida Kristofer atigi to'rt yoshda bo'lganini hisobga olsak, bu voqeaning to'liq haqiqat deb hisoblash qiyin.

Konstantin kasal bo'lishiga qaramay, iloji boricha o'zini ko'rsatishga harakat qildi. Uning nevarasi Kiril Vladimirovich Pavlovskdagi konkida uchish kechalarini eslaganda, bobosi Konstantin chanasida tomosha qiladi va u har doim "sigaret hidini" esladi.[6]

Konstantin vafot etganida, 1892-yil yanvar oyida Aleksandra bekasi Annaga Pavlovskka tashrif buyurishini va Konstantinning to'shagida ibodat qilishni taklif qildi.

Aleksandraning 1867—1877-yillar oralig'ida qizi, Gretsiya qirolichasi Olgaga yozgan maktublari Guver instituti arxivida (Stenford, Kaliforniya, AQSh) "Aleksandra Iosifovnaning Gretsiya qirolichasi Olgaga maktublari" to'plamida saqlanadi.[7]

Aleksandraning Monako malikasi Florestinaga 1873—1879-yillarda yozgan maktublari Germaniyaning Shtutgart shahridagi Shtutgart davlat arxivida (Hauptstaatsarchiv Shtuttgart) saqlanadi.[8]

Manbalar

[tahrir | manbasini tahrirlash]
  1. ↑ King and Wilson, p.12.
  2. ↑ Zeepvat, p.67.
  3. ↑ King and Wilson, p.39.
  4. ↑ Zeepvat, p.71.
  5. ↑ 5,0 5,1 Zeepvat, p.75.
  6. ↑ Kirill, p.17.
  7. ↑ „Aleksandra Iosifovna letters to Queen Olga of Greece“. Hoover Institution Library & Archives.. Qaraldi: 1-oktabr 2021-yil.
  8. ↑ „Briefe der Großfürstin Alexandra Josephovna von Russland an Florestine“. Hauptstaatsarchiv Stuttgart. Qaraldi: 25-noyabr 2021-yil. 
"https://uz.wikipedia.org/w/index.php?title=Princess_Alexandra_of_Saxe-Altenburg&oldid=5179587" dan olindi