Panmure (Yangi Zelandiya)
Panmure, Yangi Zelandiyaning shimoliy orolidagi Oklendning sharqiy chekkasi. U Oklendning CBDdan 11 km janubi-sharqda, Tamaki daryosining gʻarbiy qirgʻoqlari va Panmure (yoki Kayaxiku) havzasining shimoliy qirgʻogʻi yaqinida joylashgan. Shimolda Tamaki chekkasi, gʻarbda Maungarei konusi/Vellington togʻi joylashgan.
Demografiya[tahrir | manbasini tahrirlash]
Panmure 1,65 km2 maydonni egallaydi(0,64 kvadrat milya)[1] va 2022-yil iyun holatiga koʻra, aholi soni 3 970 kishini tashkil etdi, aholi zichligi esa km2 ga 2 406 kishini tashkil etdi.
Gʻarbiy Panmure asosan tijorat va sanoatga ixtisoslashgan. Sharqiy Panmure asosan turar joy hududi hisobalanadi.
| Yil | Aholi | ±% |
|---|---|---|
| 2006 | 2,919 | — |
| 2013 | 3,258 | +11.6% |
| 2018 | 3,651 | +12.1% |
2018-yilgi Yangi Zelandiya aholini roʻyxatga olish maʼlumotlariga koʻra, Panmurda 3651 kishi istiqomat qilgan, bu 2013-yilgi aholini roʻyxatga olishdan 393 kishiga (12,1%) va 2006-yilgi aholini roʻyxatga olishdan 732 kishiga (25,1%) koʻp. 1839 erkak va 1815 ayoldan iborat 1257 ta uy xoʻjaliklari mavjud boʻlib, hududdagi jins nisbati har bir ayolga 1,01 erkakni tashkil etadi, ulardan 594 nafari (16,3%) 15 yoshgacha, 891 nafari (24,4%) 15 yoshdan 29 yoshgacha, 1644 nafari (45,0%) 30 yoshdan 64 yoshgacha va 525 (14,4%) 65 va undan katta yoshda.
Etnik mansubligi 41,6% yevropa/peyk, 14,1% maori, tinch okeani xalqlari 20,7%, osiyoliklar 35,0% va boshqa millat vakillari 3,4% ni tashkil etdi. Bir nechta etnik kelib chiqishga mansub odamlarni uchratishingiz ham mumkin.
Chet elda tugʻilgan odamlarning ulushi 45,9 foizni tashkil etdi, bu mamlakat boʻyicha 27,1 foizni tashkil etdi.
Baʼzi odamlar diniy mansublik toʻgʻrisidagi aholini roʻyxatga olish savoliga javob bermaslikni tanlagan boʻlsalar-da, 35,5% dinga eʼtiqod qilmagan, 44,0% nasroniy, 1,8% maori diniy eʼtiqodiga amal qiladi, 4,8% hindu, 2,8% musulmon, 3,0% buddist va 2,5% boshqa dinlariga e'tiqod qilib kelishmoqda.
15 yoshdan oshganlarning 840 nafari (27,5%) bakalavr yoki undan yuqori darajaga ega, 450 nafari (14,7%) rasmiy malakaga ega emas edi. 459 kishi (15,0%) mamlakat boʻyicha 17,2 foizga nisbatan 70 ming dollardan koʻproq daromad oldi. So'nggi 15 yillikda bandlik ko'rsatkichiga ko'ra, 1629 kishi (53,3%) toʻliq ish kuni, 345 kishi (11,3%) yarim kunlik va 144 kishi (4,7%) ishsiz edi.
| Ism | Hudud (km 2) |
Aholi | Zichlik (km 2 uchun) |
Uy xoʻjaliklari | Oʻrtacha yosh | Oʻrtacha daromad |
|---|---|---|---|---|---|---|
| Gʻarbiy Panmure | 0,64 | 225 | 352 | 72 | 32,7 yil | $32,700 |
| Sharqiy Panmure | 1.01 | 3426 | 3392 | 1185 | 35,4 yil | $32,200 |
| Yangi Zelandiya | 37,4 yil | 31 800 dollar |
Tarix[tahrir | manbasini tahrirlash]
Maori tarixi[tahrir | manbasini tahrirlash]
Maori nomini Panmure janubi-gʻarbiy qismidan Manukau Tauoma portiga qarab ketgan hududga qoʻyildi. Te To Waka va Vagetu, Waitemata makoni va Manukau makoni oʻrtasidagi ikkita anʼanaviy yoʻl, bir biriga yaqin edi. Tamaki daryosidan 4,6 km uzoqlikda Maori ularni birlashtirdi Vaka (kanoelar) kichik daryoning oxirida (hozirda Janubiy avtomagistral ostidan oʻtadigan) qirgʻoqqa va ularni quruqlik boʻylab (hozirgi Portage yoʻli) Manukau portiga olib bordi.
Yevropa tarixi[tahrir | manbasini tahrirlash]
1841-yilda hukumat Kohimara kvartalini Ngati paradan sotib oldi. 1842-yil yanvar oyida Felton Metyu umumiy maydoni 3856 gektar boʻlgan 37 ta fermer xoʻjaligida „Tehmaki“ ni (asl nusxada) oʻrganib chiqdi. Buning bir qismi Panmure, Maungarei va Tamaki daryosi oʻrtasida joylashgan. 1848-yilda 80 ta fensibl oilasi Irlandiya va Angliyadan „Klifton“ kemasida kelib, Lagunaning sharqiy qirgʻogʻida 99 ta raupo kulbasi bilan aholi punktini tashkil etishdi. Ular bu hududga Maggotti Hollow deb nom berishdi. Felton Metyu Yangi Zelandiyaning yangi poytaxti sifatida Tamaki daryosida joylashgan Panmureni belgilandi. Biroq, Uilyam Xobson boshqacha qaror qildi va Yangi Oklend shahri gʻarbda, Waitemata makoni qirgʻoqlari boʻylab belgilandi.
Bundan tashqari, Panmure himoyalangan aholi punkti sifatida tashkil etilgan boʻlib, u erda nafaqaga chiqqan askarlar yer evaziga aholi punktini himoya qilish uchun yollangan edi. Askarlar yiliga 12 kunlik harbiy xizmatni oʻtashlari va yakshanba paradini toʻliq jangovar jihozlarda oʻtkazishlari kerak edi. Ular qurolli hujumga chaqirilgan yagona vaqt 1851-yilda, 20-asr flotiliyasi Oklendga hujum qilish uchun Mechanics koʻrfaziga 350 ga yaqin jangchini olib kelganida boʻlgan. Panmure qilichbozlariga Tamaki daryosini himoya qilish va Maori qurolli hujumlarini qaytarish uchun oʻq-dorilar berildi. Faqat Onehunga qilichbozlari Buyuk Britaniyaning chiziqli polkiga qoʻshilish uchun Mechanics koʻrfaziga qaragan tepalikka joʻnatildi. 1863-yilda Oklendga qilingan hujum paytida hukumat qilichbozlar oʻrniga asosan professional askarlardan foydalangan[2][3].
Panmure muhim shahar va port edi, chunki u strategik jihatdan Istmusning eng tor qismiga yaqin joylashgan edi va 1860-yillardagi Yangi Zelandiya urushlari paytida u juda gavjum joyga aylandi. 1865-yilda Panmure koʻprigi ochilib, Oklend Istmusini sharqiy Oklendning qishloq xoʻjaligi yerlari va Xovikdagi qoʻriqlanadigan aholi punkti bilan bogʻladi. 1908-yilda temir yoʻl Oklendga yetib borganidan keyin ham Panmure transport markazi boʻlib qolaverdi. Oklenddan Koromandel va Temza Firtidagi oltin konlariga boradigan paroxodlar bu erga kelishdi. Panmure qisman 1800-yillarda Oklend va ancha katta Xouik aholi punkti oʻrtasidagi yoʻlda boʻlganligi sababli rivojlandi. Odamlar va tovarlarni paromda Mokoia Pa tor yo'li bo'ylab tashilgan[4].
Taxminan 20-asrning oʻrtalariga qadar Panmur gullab-yashnagan, ammo asosan "Choʻponlik mahallasi, Oklendning eng kichik mahallasi boʻlib qoldi va cherkov, pochta aloqasi shoxobchasi va cherkovdan bir oz ko'proq taniqli sokin qishloqni oʻrab turgan fermer xoʻjaliklarining chorak kvadrat milyasi“ deb taʼriflangan[2]. Panmur shaharchasi 1955-yilda Vellington togʻi bilan birlashdi[5].
Faqat ikkinchi jahon urushidan keyin uning atrofidagi shahar atrofi portlashi va Pakuranga panmuraga koʻpriklarning yaxshilanishi bilan u toʻsatdan sezilarli darajada oʻsishni boshladi va savdo markaziga aylandi[2].
Soʻnggi oʻzgarishlar[tahrir | manbasini tahrirlash]
Oklend transporti loyihasining AMETI (Oklend-Manukau Sharqiy transport tashabbusi) deb nomlangan Panmure qismida (1-bosqich) ish nihoyasiga yetkazildi, u sharqiy Oklendning janubi-sharqiy (Manukau markazi) bilan aloqalarini yaxshilashga qaratilgan[6]. Buning bir qismi sifatida Panmure temir yoʻl stantsiyasi katta yangilanishlarga duch keldi, natijada shaharga poezdlarning oʻtkazuvchanligi va chastotasi oshdi (endi Britomart stantsiyasiga sayohat vaqti 17 minut). The retaRd yangi yoʻli, soʻnggi muhim bosqich, 2015-yil 2-noyabrda ochilgan. Boshqa tegishli yangilanishlar uchta yangi koʻprik, yangi velosiped yoʻllari va piyodalar yoʻllarini qurishni oʻz ichiga olgan.
AMETINING ikkinchi bosqichida Panmure temir yoʻl stantsiyasini Pakuranga va Botanika bilan bogʻlaydigan 7 km uzunlikdagi Sharqiy avtobus yoʻli qurib bitkaziladi. Bu jamoat transportida sayohat vaqtini sezilarli darajada qisqartirishi va yoʻllarni tushirishi kutilmoqda. Avtobus yoʻnalishi yiliga 5,5 million yoʻlovchiga moʻljallangan[7]. Panmure aylanasi chorrahaga aylanadi, bu esa temir yoʻl stantsiyasiga va uning shimoliga tutash erlarni qayta qurish uchun yangi sarmoyalarga olib keladi.
Tamaki transformatsiyasi dasturi 2012-yil boshida uy-joy vaziri Fil Xitli tomonidan eʼlon qilingan. Bu mamlakatdagi birinchi shaharni qayta tiklash dasturi boʻladi. Xitlining aytishicha, Sharqiy Oklend tanlangan, chunki u „katta salohiyatga ega“hudud. „Bu Oklend va Manukau Markaziy biznes tumanlariga yaqin. Bu yerda yosh aholi, tarix va hamjamiyat hissi, yashil maydonlar va qirgʻoq yaqinida joylashgan joy bor.“ Ushbu eʼlondan soʻng Oklend Kengashi va yangi Zelandiya hukumati „bir-biriga bogʻlangan va bir-birini toʻldiruvchi bir qator iqtisodiy loyihalar orqali gullab-yashnayotgan, jozibali, barqaror va oʻzini oʻzi taʼminlaydigan jamoani“ yaratish maqsadida tamaki transformatsiyasi dasturini amalga oshirish uchun tamaki rekonstruktsiya kompaniyasini tuzdilar: ijtimoiy, shahar joylari va uy-joy loyihalari"[8]. Tamaki regeneratsiyasi dasturiga markaziy va mahalliy hukumatning katta sarmoyasi kelgusi 25 yil ichida oʻzgarishlarni koʻradi, bu esa Tamaki aholisining umumiy hayot sifatini yaxshilash va bu sohada aholining ikki baravar koʻpayishi kutilmoqda.
Taʼlim[tahrir | manbasini tahrirlash]
Panmure Bridge School va Panmure District School toʻliq boshlangʻich maktablar (1-8 sinflar) boʻlib, ular mos ravishda 185 va 113 oʻquvchini qamrab oladi .
Sent-Patrik maktabi-bu 75 kishilik davlat katolik toʻliq boshlangʻich maktabi (1-8 sinflar).
Atea kolleji xususiy xristian aralash maktabidir (1-13 sinflar), unda 16 kishi tahsil oladi.
Mashhur binolar[tahrir | manbasini tahrirlash]
- St Matthias' Church (Anglican)
Yana qarang[tahrir | manbasini tahrirlash]
- William Dwane Bell, 2001-yilda Panmure RSA-da uch kishini oʻldirgan.
Manbalar[tahrir | manbasini tahrirlash]
- ↑ „ArcGIS Web Application“. statsnz.maps.arcgis.com. Qaraldi: 2022-yil 22-iyul.
- ↑ 2,0 2,1 2,2 „Auckland: Soldiers of fortune“. The New Zealand Herald (2010-yil 26-avgust). Qaraldi: 2011-yil 5-fevral.
- ↑ The Royal NZ Fencibles. pp75-85
- ↑ Royal NZ Fencibles.pp75-85.
- ↑ Bush, G. W. A.. Decently and in Order: The Centennial History of the Auckland City Council. Collins, 1971 — 404 bet.
- ↑ „AMETI Panmure“. 2012-yil 21-yanvarda asl nusxadan arxivlangan.
- ↑ „New busway for congested eastern roads | Voxy.co.nz“. 2023-yil 8-aprelda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2023-yil 8-aprel.
- ↑ „Boss ready to transform eastern suburbs | Stuff.co.nz“ (2012-yil 2-sentyabr).
Havolalar[tahrir | manbasini tahrirlash]
- Panmure fotosuratlari Oklend kutubxonalarining meros kolleksiyalarida saqlanadi.