Novgorod viloyati, Xolmskiy tumani

Vikipediya, ochiq ensiklopediya

Andoza:Infobox Russian district Xolmskiy tumani ( ruscha: Хо́лмский райо́н ) — Rossiyaning Novgorod viloyatidagi maʼmuriy [1] va munitsipal [2] tuman ( tuman ), Novgorod viloyatidagi yigirma bir tumanidan biri . Viloyatning janubida joylashgan va shimolda Poddor tumani, sharqda Maryov tumani, janubi-sharqda Tver viloyatining Andreapol tumani, janubda Tver viloyatining Toropet tumani, janubi-gʻarbda Pskov viloyatining Loknyan tumani bilan chegaradosh va shimoli-g'arbda Pskov viloyatining Bejanitskiy tumani bilan chegaralangan. Tumanning maydoni 2,178.69 kv km ni tashkil etadi. Uning maʼmuriy markazi Xolm shahri . [1] Aholisi: 6 177 (2010);[3] 7,712 ( 2002 yilgi aholini ro'yxatga olish ); [4] 9 174 (1989).[5] Xolm aholisi tuman umumiy aholisining 62,0% ni tashkil qiladi.

Geografiya[tahrir | manbasini tahrirlash]

Butun tuman Lovat daryosi havzasida joylashgan. Lovat tumanni janubdan shimolga kesib o'tadi. Lovatning tuman ichidagi asosiy irmogʻi — Kuniya (oʻngda). Xolm shahri Lovat va Kuniyaning qoʻshilgan joyida joylashgan. Tumanning g'arbiy qismini Lovat va Polist daryolari havzalari o'rtasidagi chegarada joylashgan Polist-Lovat botqoq tizimi egallaydi. Botqoqning o'rtasida, tumanning shimoli-g'arbiy burchagida, Rdeyskoye ko'li, tumandagi eng katta ko'l va Lovatning asosiy chap irmog'i Redya daryosining manbai. Polist-Lovat botqoq tizimi Xolmskiy va Poddorskiy tumanlari o'rtasida joylashgan Rdeyskiy qo'riqxonasi sifatida himoyalangan. [6] Tuman hududining 72% oʻrmonlar bilan qoplangan. [7]

Tarix[tahrir | manbasini tahrirlash]

Lovat daryosi Varangiyaliklardan yunonlargacha bo'lgan savdo yo'lining bir qismi bo'lib, Rossiya orqali o'tadigan eng qadimgi savdo yo'llaridan biri edi. Xolm birinchi marta 1144-yil yilnomasida Xolmskiy Pogost nomi bilan tilga olingan. 1580-1581-yillardagi Livoniya urushi paytida u butunlay vayron qilingan, ammo 18-asrda yana o'sha joyda tashkil etilgan. [8] 1708-yilda Buyuk Pyotr tomonidan o'tkazilgan ma'muriy islohot jarayonida bu hudud Ingermanland gubernatorligiga kiritilgan (1710-yildan beri Sankt-Peterburg gubernatorligi sifatida tanilgan). 1727-yilda alohida Novgorod gubernatorligi bo'lindi. Xolm Velikiye Luki viloyati tarkibiga kirdi. 1777-yilda Xolm ijaraga berildi va Pskov vitse- qirolligining qarorgohi bo'ldi (1796-yildan - Pskov gubernatorligi ). [9]

1927 yil 1-vgustda  Pskov gubernatorligi va uning uyezdlari tugatilib, Leningrad viloyati Velikiye Luki okrugi tarkibiga kiruvchi Xolmskiy tumani tashkil etildi, maʼmuriy markazi Xolm shahrida. [10] Tuman tarkibiga sobiq Xolmskiy uyezdining bir qismi kirgan. [10]1929-yil 3-iyunda Xolmskiy tumani G'arbiy oblastning Velikiye Luki okrugiga o'tkazildi. [11] 1930 yil 23-iyulda okruglar tugatilib, okruglar bevosita oblastga boʻysundirildi. [12] Yanvar oyida 1935-yil 29-yanvarda tuman Kalinin viloyatiga oʻtkazildi. [10] 1941-yil avgustidan 1944-yil bahorigacha tuman hududi nemis qoʻshinlari tomonidan bosib olindi. Bu 1942 yil yanvar oyidan boshlab  5-maygacha Xolm cho'ntak sahnasi edi. 1944 yil 5-iyulda tuman yangi tashkil etilgan Novgorod viloyatiga ko'chirildi, ammo allaqachon avgustda 1944 yil 22 yanvarda u yangi tashkil etilgan Velikiye Luki viloyatiga ko'chirildi. [13] 1957 yil 2-oktyabrda Velikiye Luki viloyati tugatildi va Xolmskiy tumani Pskov viloyatiga o'tkazildi. [13] 1958-yil 29-iyulda u Novgorod viloyatiga qaytarildi [13] va shu vaqtdan beri u yerda qoldi.

 1927-yil 1-avgustda Troitskiy tumani ham tashkil etilgan. U sobiq Velikolukskiy va Xolmskiy uyezdlarining bir qismini o'z ichiga olgan va tumanning ma'muriy markazi Troitsa-Xlavitsa selida joylashgan edi. Tuman Leningrad viloyatining Velikiye Luki okrugi tarkibiga kirdi va 1929-yil 17-iyunda okrugning qolgan qismi bilan G'arbiy oblastga o'tkazildi. 1930-yil avgust oyida tuman Lovatskiy deb o'zgartirildi. 1930-yil 20-sentabrda tuman tugatilib, Xolmskiy va Loknyanskiy tumanlari o'rtasida bo'lindi. [14]

1927-yil 1-avgustda yana bir tuman tashkil etilgan ma'muriy markazi Bologovo selida joylashgan Bologovskiy okrugi edi. Tuman Leningrad viloyatining Velikiye Luki okrugi tarkibiga kirdi va 1929 yil 17-iyunda okrugning qolgan qismi bilan G'arbiy oblastga o'tkazildi.  1930 yil 20-avgustda tuman tugatilib, Xolm va Lenin tumanlari oʻrtasida boʻlindi. [15]

1945-yil 10-martda ma'muriy markazi Podberezye selida joylashgan Podberezinskiy tumani tashkil etildi. U Loknyanskiy, Xolmskiy va Ploskoshskiy tumanlarining bir qismini o'z ichiga olgan. Tuman Velikiye Luki viloyati tarkibiga kirgan. 1957 yil -oktyabrdan Pskov viloyatiga o'tkazildi.  1958-yil 14-yanvarda tuman tugatildi va Xolmskiy, Loknyanskiy, Velikolukskiy va Ploskoshskiy tumanlari o'rtasida bo'lindi. [14]

Iqtisodiyot[tahrir | manbasini tahrirlash]

Sanoat[tahrir | manbasini tahrirlash]

Tuman iqtisodiyoti yalpi mahsulotining 90% ni tashkil etuvchi yogʻoch sanoatiga asoslangan. [7]

Qishloq xo'jaligi[tahrir | manbasini tahrirlash]

2011-yilda tumanda yigirma uchta yirik va o‘rta fermer xo‘jaligi mavjud edi. Qishloq xoʻjaligi asosan chorvachilik, shuningdek, ekinchilik va kartoshkachilikka ixtisoslashgan. [16]

Transport[tahrir | manbasini tahrirlash]

Xolm Staraya Russa, Bezhanitsy, Maryovo orqali Demyansk va Toropets bilan yo'llar bilan bog'langan.

Lovat okrugi chegarasida suzish mumkin emas.

Madaniyat va dam olish[tahrir | manbasini tahrirlash]

Tumanda mahalliy ahamiyatga ega boʻlgan madaniy-tarixiy meros obʼyektlari qatoriga kiritilgan saksonta yodgorlik mavjud. [20] Ularning aksariyati arxeologik joylar va Ikkinchi Jahon urushida halok bo'lgan askarlarning qabrlaridir.

Rdeyskiy monastiri - Rdeyskoye ko'lining sharqiy qirg'og'ida joylashgan diqqatga sazovor yodgorlik. U XVII asrda tashkil etilgan va 1930-yillarda tugatilgan. Monastirga olib boradigan yo'llar va unga yaqin qishloqlar yo'q va monastir ansambli diqqatga sazovor joy bo'lib qolmoqda, garchi borish qiyin bo'lsa ham.

Xolmda 1983-yilda ochilgan Xolm tumani muzeyi joylashgan. [17]

Manbalar[tahrir | manbasini tahrirlash]

  1. ↑ 1,0 1,1 Law #559-OZ
  2. ↑ Law #353-OZ
  3. ↑ ru Federal State Statistics Service. „ru:Всероссийская перепись населения 2010 года. Том 1“ [2010 All-ru Population Census, vol. 1] (ru). Federal State Statistics Service (2011).
  4. ↑ ru Federal State Statistics Service. „ru:Численность населения России, субъектов Российской Федерации в составе федеральных округов, районов, городских поселений, сельских населённых пунктов – районных центров и сельских населённых пунктов с населением 3 тысячи и более человек“ [Population of Russia, Its Federal Districts, Federal Subjects, Districts, Urban Localities, Rural Localities—Administrative Centers, and Rural Localities with Population of Over 3,000] (ru) (XLS) (21-may 2004-yil).
  5. ↑ „ru:Всесоюзная перепись населения 1989 г. Численность наличного населения союзных и автономных республик, автономных областей и округов, краёв, областей, районов, городских поселений и сёл-райцентров“ [All Union Population Census of 1989: Present Population of Union and Autonomous Republics, Autonomous Oblasts and Okrugs, Krais, Oblasts, Districts, Urban Settlements, and Villages Serving as District Administrative Centers] (ru). Институт демографии Национального исследовательского университета: Высшая школа экономики [Institute of Demography at the National Research University: Higher School of Economics] (1989).
  6. ↑ {{Veb manbasi}} andozasidan foydalanishda sarlavha= parametrini belgilashingiz kerak. „{{{title}}}“ (Russian). ООПТ России. Qaraldi: 2012-yil 31-may.
  7. ↑ 7,0 7,1 {{Veb manbasi}} andozasidan foydalanishda sarlavha= parametrini belgilashingiz kerak. „{{{title}}}“ (Russian). Администрация Холмского муниципального района (2012). Qaraldi: 2012-yil 31-may. Manba xatosi: Invalid <ref> tag; name "distgen" defined multiple times with different content
  8. ↑ {{Veb manbasi}} andozasidan foydalanishda sarlavha= parametrini belgilashingiz kerak. „{{{title}}}“ (Russian). Администрация Холмского муниципального района (2012). Qaraldi: 2012-yil 31-may.
  9. ↑ Энциклопедия Города России. Moscow: Большая Российская Энциклопедия, 2003 — 506 bet. ISBN 5-7107-7399-9. 
  10. ↑ 10,0 10,1 10,2 Administrative-Territorial Division of Pskov Oblast, pp. 110–111
  11. ↑ Snytko et al., p. 143
  12. ↑ Snytko et al., pp. 87–88
  13. ↑ 13,0 13,1 13,2 Snytko et al., p. 240
  14. ↑ 14,0 14,1 Герасимёнок, Т. Е.. {{{title}}} (Russian), Pskov, 2002. ISBN 5-94542-031-X.  Manba xatosi: Invalid <ref> tag; name "pskov_handbook" defined multiple times with different content
  15. ↑ {{Veb manbasi}} andozasidan foydalanishda sarlavha= parametrini belgilashingiz kerak. „{{{title}}}“ (Russian). Архивы России. 2012-yil 19-aprelda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2015-yil 5-dekabr.
  16. ↑ {{Veb manbasi}} andozasidan foydalanishda sarlavha= parametrini belgilashingiz kerak. „{{{title}}}“ (Russian). Администрация Холмского муниципального района (2012). Qaraldi: 2012-yil 31-may.
  17. ↑ {{Veb manbasi}} andozasidan foydalanishda sarlavha= parametrini belgilashingiz kerak. „{{{title}}}“ (Russian). МУК "Музей истории Холмского района". 2012-yil 12-mayda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2012-yil 3-mart.
  • Новгородская областная Дума. Областной закон №559-ОЗ от 11 ноября 2005 г. «Об административно-территориальном устройстве Новгородской области», в ред. Областного закона №730-ОЗ от 26 февраля 2015 г. «О внесении изменений в Областной закон "Об административно-территориальном устройстве Новгородской области"». Вступил в силу 1 января 2006 г. Опубликован: "Новгородские ведомости", №75, 23 ноября 2005 г. (Novgorod Oblast Duma. Oblast Law #559-OZ of November 11, 2005 On the Administrative-Territorial Structure of Novgorod Oblast, as amended by the Oblast Law #730-OZ of February 26, 2015 On Amending the Oblast Law "On the Administrative-Territorial Structure of Novgorod Oblast". Effective as of January 1, 2006.).
  • Администрация Новгородской области. Постановление №121 от 8 апреля 2008 г. «Об реестре административно-территориального устройства области», в ред. Постановления №408 от 4 августа 2014 г. «О внесении изменений в реестр административно-территориального устройства области». Опубликован: "Новгородские ведомости", №49–50, 16 апреля 2008 г. (Administration of Novgorod Oblast. Resolution #121 of April 8, 2008 On the Registry of the Administrative-Territorial Structure of Novgorod Oblast, as amended by the Resolution #408 of August 4, 2014 On Amending the Registry of the Administrative-Territorial Structure of Novgorod Oblast. ).
  • Новгородская областная Дума. Областной закон №353-ОЗ от 2 декабря 2004 г. «Об установлении границ муниципальных образований, входящих в состав территории Холмского муниципального района, наделении их статусом городских и сельских поселений, определении административных центров и перечня населённых пунктов, входящих в состав территорий поселений», в ред. Областного закона №216-ОЗ от 1 марта 2013 г. «О внесении изменений в некоторые Областные законы, содержащие перечни населённых пунктов, входящих в состав территорий поселений». Вступил в силу со дня, следующего за днём официального опубликования. Опубликован: "Новгородские ведомости", №79, 8 декабря 2004 г. (Novgorod Oblast Duma. Oblast Law #353-OZ of December 2, 2004 On Establishing the Borders of the Municipal Formations Within the Territory of Kholmsky Municipal District, on Granting Them the Status of Urban and Rural Settlements, on Establishing Their Administrative Centers, and on Compiling the Lists of Inhabited Localities Within the Settlement Territories, as amended by the Oblast Law #216-OZ of March 1, 2013 On Amending Various Oblast Laws Containing the Registries of the Inhabited Localities on the Territories of the Settlements. Effective as of the day following the day of the official publication.).
  • Архивное управление Псковской области. Государственный архив Псковской области. "Административно-территориальное деление Псковской области (1917–2000 гг.). Справочник." Книга 1. Изд. 2-е, переработанное и дополненное. Псков, 2002.
  • Снытко, О. В.. {{{title}}} (Russian) С. Д. Трифонов: , Saint Petersburg, 2009. 2012-yil 31-mayda qaraldi. 
"https://uz.wikipedia.org/w/index.php?title=Novgorod_viloyati,_Xolmskiy_tumani&oldid=3345427" dan olindi