Nitish Kumar

Vikipediya, ochiq ensiklopediya


Nitish Kumar (1951-yil 1-martda tugʻilgan, Baxtiyarpur, Bihar, Hindiston)— hind siyosatchisi va hozirgi Bihar bosh vaziri . Ilgari u 2005-yildan 2014-yilgacha Bihar bosh vaziri bo'lib ishlagan va 2015-yildan 2017-yilgacha qisqa muddat CM lavozimida ishlagandan so'ng u o'z lavozimidan iste'foga chiqdi va yana NDA bilan qo'shildi. Nitish 2022-yilda sakkizinchi marta Bihar bosh vaziri sifatida qasamyod qildi. U Bihar shtatida eng uzoq vaqt xizmat qilgan bosh vazirdir. U Janata Dal U siyosiy partiyasining taniqli yetakchilaridan biri.

2014-yilning 17-may sanasida u oʻz partiyasining 2014-yilgi Hindistondagi umumiy saylovlardagi yomon koʻrsatkichlari uchun masʼuliyatni oʻz zimmasiga olib,Bosh vazir lavozimidan isteʼfoga chiqdi va shundan soʻng 68 yoshli Jitan Ram Manji Bihar shtatining 23-bosh vaziri sifatida qasamyod qildi. Nitish Kumar Jitan Ram Manjini o'zining o'rniga bosh vazir lavozimiga taklif qilgan edi. Biroq u Bixardagi siyosiy inqiroz tufayli 2015-yil fevralida lavozimiga qaytdi va 2015-yil noyabrida 2015-yilda Bihar Qonunchilik Assambleyasiga saylovlarda g‘alaba qozondi. U 2016-yil 10-aprelda o'z partiyasining milliy prezidenti etib saylangan. Bir qancha siyosatchilar, jumladan Lalu Yadav, Tejashvi Yadav va boshqalar uni 2019 - yilgi saylovlarda Hindiston bosh vaziri lavozimiga taklif qilishgan, ammo u bunday intilishlarni rad etgan. 2017-yil 26-iyulda Nitish Kumar CBI <b>Lalu Prasad Yadavning</b> o‘g‘li <b>Tejashvi</b> Yadavni FIRda bosh vazir o‘rinbosari etib tayinlagani sababli ittifoq hamkori RJD o‘rtasidagi kelishmovchiliklar tufayli yana Bihar bosh vaziri lavozimidan iste’foga chiqdi.Bir necha soat o'tgach, u NDA alyansiga qo'shildi va yana bosh vazir sifatida qasamyod qildi. Shundan so'ng, u 2020-yilda NDA alyansi sifatida yana raqobatlashdi, lekin yana 2022-yilda NDA alyansidan ajralib,RJD-Kongress Buyuk Alyansidagi partiyasiga qo'shildi va yana Bosh vazir sifatida qasamyod qildi. Uning yutuqlari:

  • Biharda qashshoqlik darajasi ham doimiy ravishda pasayib bordi. 2004-2005 yillarda u 54,4 bo'lgan bo'lsa, hozirda 33,74 foizga tushdi.
  • Shu tarzda 20,6% ga pasayish qayd etildi.
  • Biharda urbanizatsiya 2001 yildagi 10,48 dan 2011 yilda atigi 11,3 ga oshdi, marjinal o'sish 0,82% ni tashkil etdi.
  • Biharda urbanizatsiya darajasi juda past, bu bizning yaxshi boshqaruvimiz va muvozanatli rivojlanishimizdan dalolat beradi.
  • Bihar aholisining qishloq joylarida oylik xarajatlari 2005 yilda atigi 417 funt sterlingni tashkil etgan bo'lsa, hozirda u 1127 sterlingga oshgan. Shunday qilib, oylik xarajatlar 710 ₹ ga oshdi.
  • Bihar shahar aholisining oylik xarajatlari 2005 yilda 696 £ ni tashkil etgan bo'lsa, hozirgi vaqtda u 1507 £ ga oshgan. Shu tarzda ₹ 811 kishi ko'proq pul sarflaydi.
  • Bihar, shuningdek, biznes yuritishning qulayligi sohasida ham doimiy ravishda yaxshilanib bordi. 2015-yilda Biharning balli 16,4 ballni tashkil etgan bo‘lsa, hozirda u 81,91 ballga ko‘tarildi. Shunday qilib, 65,5 ga o'sish bor.
  • Aholi jon boshiga to'g'ri keladigan daromad (GSDP) 2005 yilda 8773 bo'lgan bo'lsa, 2019 yilda u 47541 ga ko'tarildi, shu bilan Bihar aholisining jon boshiga daromadi 38768 funt sterlingga oshdi.
  • NSDP ma'lumotlariga ko'ra, aholi jon boshiga daromad 2005 yildagi 7914 £ dan 2016-17 yillarda 25 950 £ gacha ko'tarildi. Shunday qilib, ₹ 18,036 ga o'sish kuzatildi.

Yoshligi[tahrir | manbasini tahrirlash]

Nitish Kumar Harnaut (Kalyan Bigha)Nalanda shahrida, Kurmi (Abhadiya)oilasida tug'ilgan. Uning otasi ozodlik kurashchisi bo'lgan va zamonaviy Bihar asoschilaridan biri bo'lgan buyuk Gandi Anugrah Narayan Sinhaga yaqin edi. Uning otasi Kaviraj Ram Lakhan Ayurveda shifokori edi. Nitish Kumarning laqabi "Munna".

U 1972-yilda Bihar muhandislik kollejida(hozirgi NIT Patna)elektrotexnika bo'yicha diplom oldi.U Bihar shtatining elektr energetika kengashiga qo'shildi va keyin siyosatga kirdi.

siyosiy hayot[tahrir | manbasini tahrirlash]

Nitish Kumar Bihar muhandislik kollejining bitiruvchisi bo'lgan, hozir Patna Milliy Texnologiya Instituti nomi bilan tanilgan.U yerdan elektrotexnika bo'yicha diplom oldi.U 1974-1977-yillarda Jaiprakash Babuning Sampoorna Kranti harakatida ishtirok etgan va o'sha davrning buyuk ijtimoiy xodimi va siyosatchisi Satyendra Narayan Sinha bilan juda yaqin edi.

U birinchi marta 1985-yilda Bihar qonunchilik assambleyasiga saylangan. 1987-yilda u Yuva Lok Dal prezidenti bo'ldi. 1989-yilda Bihardagi Janata Dal kotibi etib saylandi va o'sha yili u Lok Sabhaning 9-a'zosi etib saylandi.

1990-yilda u qishloq xo'jaligi bo'yicha davlat vaziri sifatida birinchi marta Ittifoq kabinetiga qo'shildi. 1991-yilda u yana Lok Sabhaga saylandi va bu safar Janata Dalning milliy kotibi etib saylandi, shuningdek, parlamentdagi Janata Dal rahbarining o'rinbosari bo'ldi. 1989-2000-yillarda u Barh Lok Sabha saylov okrugi vakili bo‘lgan. U,shuningdek,1998-1999-yillarda bir muncha vaqt Ittifoqning temir yo'llar va yer usti transporti vaziri bo'lgan va 1999-yil avgust oyida Gasaldagi poyezd halokatidan keyin bu lavozimdan iste'foga chiqqan.

"Men Lok Nayak Jayprakash Narayan, Chhote Sahab Satyendra Narayan Sinha va Jannayak Karpuri Thakurning oyoqlarida bilish va o'rganish imkoniyatiga ega bo'ldim "- dedi, Nitish Kumar.

1999-yilgi Lok Sabha saylovlarida Rashtriya Janata Dal BJP + JD alyansi tomonidan muvaffaqiyatsizlikka uchradi. Yangi ittifoq 324 assambleya saylov okrugidan 199 da paydo bo'ldi va Bihar shtati assambleyasiga bo'lajak saylovlar Lalu-Rabri rejimiga chek qo'yadi, degan fikr keng tarqalgan edi.RJD Kongress bilan ittifoqchilikda saylovlarda qatnashgan, biroq alyans Kongress shtat rahbariyatini Lalu Prasadning nomi em-xashak bilan bog'liq firibgarlikda paydo bo'lganidan keyin obro'siga putur etkazganiga ishontirishga harakat qilmadi. Natijada, Kongress faqat 2000-yilgi parlament saylovlarida qatnashishga qaror qildi.

श्रेणी:सभी लेख जिनमें स्रोतहीन कथन हैं RJD koalitsiya sheriklari sifatida kommunistik partiyalar bilan kifoyalanishi kerak edi,ammo Milliy Demokratik Alyans lageridagi o'rindiqlarni bo'lishish jumboqlari Kumar o'zining Samta partiyasini Sharad Yadav va Janata Dalning Ram Vilas Pasvan fraktsiyasidan chiqarib yubordi.BJP va Kumar o'rtasida ham tafovutlar paydo bo'ldi,chunki, ikkinchisi Biharning bosh vaziri bo'lishi kerak edi,ammo Kumar buni yoqlamadi.Pasvan ham CM yuziga aylanishni xohladi. Musulmonlar va OBClar ham ularning fikrida ikkiga bo'lingan. Pasmanda kabi kambag'al jamoalarni o'z ichiga olgan musulmonlarning bir qismi,Lalu faqat Shayxlar,Sayidlar va Patanlar kabi yuqori tabaqadagi musulmonlarni kuchaytiradi va yangi muqobillarni qidiradi - deb hisoblardi.

Yadav,shuningdek,musulmonlarning qutqaruvchisi sifatida prognoz qilinganidan beri Koeris va Kurmis kabi boshqa yirik qoloq kastalarni ham begonalashtirdi. Sanjay Kumarning ta'kidlashicha,"Koiri-Kurmi egizak kastasi kabi hukmron OBClar, agar u(Yadav) ularning yordamini izlasa, hokimiyatda ulushga intiladi, musulmonlar esa faqat jamoat tartibsizliklari paytida xavfsizlikdan qoniqishadi.Yadav ularga e'tibor bermadi.Bundan tashqari,ikki lagerning bo'linishi shtatdagi siyosiy muhitni ishtiyoqli muhitga aylantirdi, bir nechta partiyalar bir-biriga qarshi hech qanday chegarasiz kurashdilar.JD va BJP ba'zi o'rindiqlarda, shuningdek,Samta partiyasida bir-biriga qarshi kurashgan. Natijada ommaviy axborot vositalaridagi kampaniyalarda g'alaba qozongan BJP uchun zarba bo'ldi. RJD yagona yirik partiya sifatida paydo bo'ldi. 2000- yilda u Bihar bosh vaziri bo'ldi, ammo yetti kun ichida iste'foga chiqishi kerak edi.NDA va uning ittifoqchilari 324 ta a'zodan iborat Palatada 151 ta deputatga,Lalu Prasad Yadav esa 159 ta deputatga ega edi. Ikkala ittifoq ham 163 ta ko'pchilik belgisiga etib bormadi. Nitish Vakillar palatasidagi raqamlarini isbotlay olmasdan ham iste'foga chiqdi.Rabri Devi Lalu Yadavning siyosiy manevri tufayli yana bosh vazir sifatida qasamyod qildi,bu uning uchun 3 yoki 4 marotaba ushbu kasbni egaallashi bo'ldi.

2000-yilda u yana Ittifoq kabinetida qishloq xo'jaligi vaziri bo'ldi. 2001-yil mayidan 2004-yilga qadar Vajpayi hukumatida Ittifoq temir yo'llari vaziri bo'lgan. 2004-yilgi Lok Sabha saylovlarida u Barx va Nalandadan hujjatlarni topshirdi, ammo u Barx o'rnini yo'qotdi.

2005-yil noyabr oyida Bixarda Rashtriya Janata Dalning o'n besh yillik boshqaruvini ag'darib tashlashga muvaffaq bo'ldi va bosh vazir taxtini egalladi.2010-yilgi Bihar assambleyasi saylovlarida hukumati tomonidan amalga oshirilgan rivojlanish ishlari asosida u koʻpchilik ovoz bilan oʻz ittifoqida gʻalaba qozona oldi va yana bosh vazir boʻldi.2014-yilda u o‘z partiyasining parlament saylovlarida yomon ko‘rsatgani uchun bosh vazir lavozimidan iste’foga chiqdi.

Shaxsiy hayot[tahrir | manbasini tahrirlash]

Nitish 1973-yilda Manju Kumari Sinha bilan turmush qurgan. Manju Kumari Patnadagi maktabda o'qituvchi edi. Ularning Nishant ismli o'g'li bor (1975-yil 20-iyulda tug'ilgan), u Birla Texnologiya Instituti-Mesra muhandislik fakulteti bitiruvchisi. Manju 2007 yilda vafot etdi. Nitishning familiyasi Munna.

Lavozimi[tahrir | manbasini tahrirlash]

Davomiyligi Post Izoh
1977 yil Janata partiyasi chiptasida birinchi saylovda qatnashdi.
1985–89 Bihar Qonunchilik Assambleyasi a'zosi Qonunchilik Assambleyasida birinchi muddat
1986–87 Bihar qonunchilik assambleyasi a'zosi, arizalar qo'mitasi
1987–88 yillar Bihar prezidenti Yuva Lok Dal
1987–89 Bihar Qonunchilik Assambleyasi a'zosi, Jamoat korxonalari qo'mitasi.
1989 yil Janata Dal (Bihar) Bosh kotibi
1989 yil 9-Lok Sabhaga saylangan Loksabhada birinchi muddat
1989 yil - 1990 yil 16 iyul Palata qo'mitasi a'zosi iste'foga chiqdi
1990 yil aprel - 1990 yil noyabr Ittifoq davlat, qishloq xo'jaligi va kooperatsiya vaziri
1991 yil 10-Lok Sabhaga qayta saylangan Loksabxada 2-muddat
1991–93 Bosh kotib, Janata Dal.



</br> Janata Dal rahbarining parlamentdagi o'rinbosari
1991 yil 17 dekabr - 1996 yil 10 may Temir yo'l konventsiyasi qo'mitasi a'zosi
1993 yil 8 aprel - 1996 yil 10 may Qishloq xo'jaligi qo'mitasi raisi
1996 yil 11-Lok Sabhaga qayta saylandi.



</br> Hisob-kitoblar bo'yicha komissiya a'zosi.



</br> Umumiy maqsadlar qo'mitasi a'zosi.



</br> Konstitutsiya bo'yicha qo'shma qo'mita a'zosi (sakson birinchi o'zgartirish to'g'risidagi qonun loyihasi, 1996 yil) 		Lok Sabhada uchinchi muddat
1996–98 yillar Mudofaa qo'mitasi a'zosi
o'n to'qqiz to'qson sakkiz 12-Lok Sabhaga qayta saylandi Loksabxada 4-muddat
1998 yil 19 mart - 1999 yil 5 avgust Ittifoq Vazirlar Mahkamasi vaziri, temir yo'llar
1998 yil 14 aprel - 1999 yil 5 avgust Birlashma Vazirlar Mahkamasi, Yer usti transporti (qo'shimcha haq)
1999 yil 13-Lok Sabhaga qayta saylandi Loksabxada 5-muddat
1999 yil 13 oktyabr - 1999 yil 22 noyabr Birlashma Vazirlar Mahkamasi, Yer usti transporti
1999 yil 22 noyabr - 2000 yil 3 mart Ittifoq Vazirlar Mahkamasi, qishloq xo'jaligi vaziri
2000 yil 3 mart - 2000 yil 10 mart Bosh vazir, Bihar Biharning 29-bosh vaziri sifatida atigi 7 kun
2000 yil 27 may - 2001 yil 20 mart Ittifoq Vazirlar Mahkamasi, qishloq xo'jaligi vaziri
2001 yil 20 mart - 2001 yil 21 iyul Birlashma Vazirlar Mahkamasi, Qishloq xo'jaligi vaziri, temir yo'llarning qo'shimcha mas'uliyati bilan
2001 yil 22 iyul - 2004 yil 21 may Hindiston temir yo'l vaziri
2004 yil 14-Lok Sabhaga qayta saylandi.



</br> Ko'mir va po'lat bo'yicha qo'mita a'zosi.



</br> Umumiy maqsadlar qo'mitasi a'zosi.



</br> Imtiyozlar qo'mitasi a'zosi.



</br> Janata Dal (U) parlament partiyasi rahbari, Lok Sabha 		Loksabxada 6-muddat
2005 yil 24 noyabr - 2010 yil 24 noyabr Bihar bosh vaziri Biharning 31-bosh vaziri sifatida
2010 yil 26 noyabr - 2014 yil 17 may Bihar bosh vaziri Biharning 32-bosh vaziri sifatida
2015 yil 22 fevral - 2015 yil 19 noyabr Bihar bosh vaziri Biharning 34-bosh vaziri sifatida
2015 yil 20 noyabr - 2017 yil 26 iyul Bihar bosh vaziri Biharning 35-bosh vaziri sifatida
2017 yil 27 iyul Bihar bosh vaziri Biharning 36-bosh vaziri sifatida
2020-yil 16-noyabr – hozirgacha Bihar bosh vaziri Biharning 37-bosh vaziri sifatida

Mukofot va mukofotlar[tahrir | manbasini tahrirlash]

  • Anuvrat Samman, Shwetambar Terapanth Mahasabha (Jain tashkiloti), Biharda taqiqni amalga oshirgani uchun, 2017 yil
  • JP Memorial mukofoti,Nagpur Manav Mandir, 2013.
  • Foreign Policy jurnalining 100 ta global mutafakkir roʻyxatida 77-oʻrin, 2012. [1]
  • "Ser Jehangir Gandi medali", XLRI tomonidan, Jamshedpur, 2011. [2]
  • "Yilning Hindistonlik MSN", 2010" [3]
  • Yilning Hindistondagi NDTV - Siyosat, 2010 [4]
  • Forbes "Hindistonda yilning eng yaxshi odami", 2010 [5]
  • CNN-IBN "Yil hindusi" mukofoti - Siyosat, 2010 [6]
  • Yilning Hindistondagi NDTV - Siyosat, 2009 [7]
  • Economic Times "Yilning biznes islohotchisi", 2009 [8]
  • "Poliomielitni yo'q qilish bo'yicha chempionat mukofoti" 2009, Xalqaro Rotary [9]
  • CNN-IBN "Yilning buyuk hindi" mukofoti - Siyosat, 2008 [10]

Hammasini ko'ring[tahrir | manbasini tahrirlash]

  • Ganga Udhav Yojana

Adabiyotlar[tahrir | manbasini tahrirlash]

  1. ↑ „Nitish Kumar in Foreign Policy's top 100 global thinkers“. indiatoday.intoday.in. 13 अगस्त 2016da asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2016-yil 14-iyun.
  2. ↑ Our Bureau. „Business Line : Industry & Economy / Economy : XLRI to fete Nitish Kumar“. Thehindubusinessline.com. Qaraldi: 2012-yil 17-sentyabr.
  3. ↑ „MSN Indian Of The Year: Nitish Kumar“. News.in.msn.com (2010-yil 20-dekabr). 15 जून 2012da asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2012-yil 17-sentyabr.
  4. ↑ NDTV Indian of the Year: The winners. „NDTV Indian of the Year: The winners“. NDTV.com (2011-yil 18-fevral). 9 अगस्त 2016da asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2012-yil 17-sentyabr.
  5. ↑ „A Person of the Year: Nitish Kumar“. Forbes (2011-yil 3-yanvar). 8 सितंबर 2017da asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 27 जुलाई 2017.
  6. ↑ „Nitish Kumar, CNN IBN Indian of the year-2010“. 23 अप्रैल 2014da asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 27 जुलाई 2017.
  7. ↑ „News " Videos“. NDTV. 28 फ़रवरी 2010da asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2012-yil 17-sentyabr.
  8. ↑ „Features“. The Times Of India (2009-yil 25-avgust). 21 फ़रवरी 2018da asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 27 जुलाई 2017.
  9. ↑ „Awards galore for Nitish“. The Times Of India (2010-yil 24-dekabr). 9 नवंबर 2018da asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 27 जुलाई 2017.
  10. ↑ „Indian Of The Year 2008 -politics winner nitish kumar“. 13 जुलाई 2011da asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 27 जुलाई 2017. 
"https://uz.wikipedia.org/w/index.php?title=Nitish_Kumar&oldid=3428880" dan olindi