Neyrogen siydik pufagi

Siydik qopining neyrogen disfunksiyasi — neyrogen disfunksiyaning varianti bo‘lib, peshob ajratish refleksini idora qiluvchi nerv markazlari va o‘tkazuvchilarning shikastlanishi bilan bog‘liq. Kasallik qovuqning to‘plash va evakuator funksiyasi buzilishi bilan kuzatiladi^[1]. Ushbu ikkala tip buzilishlarning har xil nisbatida kasallikning turli -tuman klinik variantlari aniqlanadi^[2].

Davolash qilinmasa, buyrakning progressiv shikastlanishi, bosim yaralari, siydik yoʻllari infektsiyalari va oʻgʻirlab ketishning jismoniy va ijtimoiy oqibatlariga olib kelishi mumkin ^[1] .

Etiologiya[tahrir | manbasini tahrirlash]

Bu holatning asosida ko‘p sabablar natijasida rivojlanuvchi markaziy va periferik innervatsiyaning buzilishi yotadi^[3]. Bularga jarohatlar, o‘smalar, bosh va orqa miyaning ishemik va yatrogen shikastlanishi, periferik polineyropatiya, umurtqalar orasidagi disklarning churrasi, parishonxotirlik sklerozi, qandli diabet, kichik chanoq aʼzolaridagi operatsiyalar va nerv o‘tkazuvchanligi buzilishiga olib keluvchi boshqa patologik holatlar kiradi.

Shuningdek, neyrogen siydik pufagi neyropatiyalar, ogʻir alkogolizmdan asab shikastlanishi, diabet, sifiliz, tos aʼzolaridagi jarrohlik amaliyotlari, umurtqa stenoz yoki B12 vitamini yetishmasligi tufayli paydo boʻlishi mumkin^[3].

Simptomlar[tahrir | manbasini tahrirlash]

Kasallikning ikkita asosiy turi mavjud: moslashishining(adaptatsiya) har xil darajada buzilishi bilan gipotonik va gipertonik qovuq. Gipotonik qovuq uretra ichidagi qarshilikni yengish uchun zaruriy, adekvat qovuq ichi bosimi rivojlana olmasligi bilan xarakterlanadi. Klinik tomondan kamdan — kam siyish, siyishga kuchsiz rivojlangan qistash bilan, ko‘p sonda (baʼzan 1,5 l gacha) qoldiq siydik borligi va qovuq — siydik nayi reflukslari bilan kuzatiladi. Gipertonik qovuq siydikni to‘plash bosqichida qovuq ichki bosimi ko‘rsatgichlari yuqori bo‘lganda aniqlanadi va birdan tez — tez, kam-kam porsiyada og‘riqli siyish bilan xarakterlanadi. Qoldiq siydik kamdan kam aniqlanadi. Kasallikni ikkala turida ham, odatda, siydik infeksiyasi uchraydi^[3].

Baʼzida simptomlar boʻlmasligi mumkin va siydik pufagining toʻliq boʻshatilmasligi faqat tekshiruvlar paytida aniqlanadi^[4].

Tashxisi birinchi navbatda simptomlarining taxliliga hamda murakkab urodinamik tekshirishlarga, jumladan urofloumetriya, sistomanometriya, profilometriya, bosim oqim nisbatini tekshirishlarga asoslanib qo‘yiladi. Tekshirishning maqsadi nafaqat neyrogen buzilishlarning turi va bosqichini qo‘yish, balki detruzorning adaptatsiyasi buzilishi darajasini aniqlash bo‘ladi, bu kasallikning rivojlanish prognozini baholash va kelajakda davolash uchun zarur.

Davolash[tahrir | manbasini tahrirlash]

Neyrogen siydik pufagini davolash bir nechta maqsadlarga erishishni oʻz ichiga oladi^[1]:

yuqori siydik yoʻllarining shikastlanishiga olib keladigan bosimning oshishi bilan detruzor rivojlanishining oldini olish;
siydik yoʻllari infektsiyalari xavfini minimallashtirish;
siydik pufagining haddan tashqari choʻzilishining oldini olish.

Birinchi navbatda asosiy kasallikni davolash, simptomatik terapiya o‘tkaziladi, infravezikal obstruksiya va siydik infeksiyasi bartaraf qilinadi. Gipotonik qovuq bo‘lganda qovuqni intermittik kateterlash qo‘llaniladi. Bir qancha hollarda neyrogen qovuqning ikkala turida ham siydikni derivatsiya qilish zaruriyati paydo bo‘ladi^[1].

Neyrogen detruzorning haddan tashqari faolligini dorilar va boshqa usullar bilan nazorat qilishga urinishlar muvaffaqiyatsiz boʻlsa, jarrohlik aralashuvi, shu jumladan neyromodulyatsiya^[1] amalga oshiriladi.

Neyrogen siydik pufagi boʻlgan bemorlar muntazam neyro-urologik kuzatuvdan oʻtib turishlari talab qilinadi^[4].

Asoratlar[tahrir | manbasini tahrirlash]

Eng koʻp uchraydigan asoratlar siydik yoʻllari infeksiyalari, shuningdek, siydik tosh kasalligi hisoblanadi. Kamroq hollarda, siydik pufagining pastki qismida morfologik oʻzgarishlar paydo boʻlishi mumkin, masalan, qovuq divertikullari, trabekulalar, qovuq devorining yupqalashishi yoki tos aʼzolarining prolapsasi. Yuqori siydik yoʻllarining bir qismida vezikoureteral reflyuks va buyrak yetishmovchiligi rivojlanishi mumkin^[4].