Nepalda odam savdosi

Vikipediya, ochiq ensiklopediya

Nepalda odam savdosi o'sib borayotgan jinoiy sanoat bo'lib, Nepaldan tashqari ko'plab boshqa mamlakatlarga, birinchi navbatda, Osiyo va Yaqin Sharqqa ta'sir qiladi.[1] Nepal asosan majburiy mehnat va jinsiy savdoga uchragan erkaklar, ayollar va bolalar uchun manba mamlakat hisoblanadi.[2] AQSh Davlat departamentining Odam savdosi monitoringi va unga qarshi kurash boshqarmasi mamlakatni 2017-yilda “Tier 2”ga kiritdi.[3]

Odam savdosi haqida umumiy[tahrir | manbasini tahrirlash]

Odam savdosi dunyodagi eng tez rivojlanayotgan jinoiy sanoat bo'lib, giyohvand moddalar savdosi va qurol savdosidan keyin ikkinchi o'rinda turadi.[4] Birlashgan Millatlar Tashkilotining Giyohvand moddalar va jinoyatchilik bo'yicha boshqarmasi ma'lumotlariga ko'ra, odam savdosi - bu odamlarni aldash, kuch ishlatish yoki firibgarlik kabi noto'g'ri yo'llar bilan, ulardan foydalanish maqsadida sotib olishdir.[5] Xalqaro Mehnat Tashkilotining konservativ hisob-kitoblariga ko'ra, hozirda 2,4 millionga yaqin odam, asosan ayollar va qizlar odam savdosi natijasida majburiy mehnatga jalb qilingan va butun dunyo bo'ylab 32 milliard dollarlik sanoatni yaratmoqda. Har yili dunyo bo'ylab 600-800 mingga yaqin odam milliy chegaralar orqali olib o'tiladi. Ularning 80 foizi ayollar va qizlardir.[6] Odam savdosining 1,2 millionga yaqin qurbonlari voyaga yetmaganlardir: taxminan 43 foizi tijorat maqsadida jinsiy ekspluatatsiya qilish uchun, 32 foizi ixtiyorsiz qullik uchun va 25 foizi ikkalasining aralashmasi uchun sotiladi.[7]

Hududlar[tahrir | manbasini tahrirlash]

Nepal ichida[tahrir | manbasini tahrirlash]

Nepal xaritasi

Odam savdosi qurbonlari ko'pincha Nepaldagi joylarga, ko'pincha qishloq joylardan shahar markazlariga olib ketiladi. Asosan yosh qizlar va ayollar kabina/raqs restoranlari, massaj salonlari va turizm sektoridagi boshqa joylarda jinsiy ekspluatatsiya qilish uchun sotiladi.[8]

Hindiston bilan chegaradosh hududlar[tahrir | manbasini tahrirlash]

Nepal-Hindiston chegarasi odam savdosi uchun eng gavjum joylardan biri hisoblanadi.

Nepal-Hindiston yo'nalishi dunyodagi eng gavjum qul savdosi yo'llaridan biri bo'lib, har yili 5000-10000 nepallik ayollar va qizlar Hindistonga sotiladi.[9][10] 1950-yilda Hindiston va Nepal o'rtasidagi Tinchlik va Do'stlik Shartnomasiga binoan Hindistonga ko'chib kelayotgan nepalliklar yoki Nepalga kelayotgan hindular uchun immigratsiya nazorati yo'q.[8][11] Belgilangan joy bo'lishdan tashqari, Hindiston Pokiston, G'arbiy Osiyo va Yaqin Sharqqa sotilgan nepallik va bangladeshlik ayollar hamda Rossiya Federatsiyasidan Tailandga olib o'tilgan ayollar uchun tranzit mamlakat hisoblanadi.[12]

Odam savdosining turlari[tahrir | manbasini tahrirlash]

Jinsiy savdo[tahrir | manbasini tahrirlash]

Jinsiy savdo - bu kimdir kattalar bilan tijoriy jinsiy aloqa qilish uchun majburlash, kuch ishlatish yoki firibgarlikdan foydalanishi yoki voyaga yetmagan shaxsni tijorat maqsadida jinsiy harakatiga sabab bo'lishidir.[13] Jinsiy savdo ayniqsa Nepal va Hindistonda keng tarqalgan bo'lib, har yili Hindistonga 5000-10000 ayol va qizlar sotiladi.[14][9] Qizlar fohishaxonalarga 50 000 dan 70 000 hind rupigacha bo'lgan narxlarda sotiladi.[15] Qiz qanchalik yosh bo'lsa, u shunchalik yuqori narxga sotiladi.[16] Sotilgandan so'ng, qizlar ular uchun to'langan pulni to'lamagunlaricha, fohishaxona egasining mulki hisoblanadi.[15] Jinsiy aloqa uchun sotilgan qizlar oz miqdorda oziq-ovqat va ba'zan oz miqdorda pul bilan ta'minlanishi mumkin, ammo fohishaxona egalari qizlarning daromadining 90% dan 95% gacha olishlari mumkin.[15] Ma'lumotlar shuni ko'rsatadiki, qizlar kuniga o'rtacha 14 ta, kamida 3 ta va maksimal 40 ta erkak mijozga xizmat ko'rsatishga majbur bo'lishadi.[15]

Majburiy mehnat[tahrir | manbasini tahrirlash]

Nepalda majburiy mehnat odatda qishloq xo'jaligida uchraydi

Nepalda qullik majburiy mehnatning eng qadimgi shakllaridan biri edi.[17] Majburiy mehnat asosan noqonuniy iqtisodiyotda yashiringanligi sababli, uning ko'lamini aniq o'lchash uchun aniq miqdoriy ma'lumotlar yo'q.[18] Nepalda keng tarqalgan majburiy mehnatning o'ziga xos turlaridan biri qarz qulligi deb ham ataladigan majburiy mehnatdir.[19] Nepal 2000-yilda majburiy mehnatni taqiqlagan bo'lsa ham, bu butun mamlakat bo'ylab muammo bo'lib qolmoqda.[20] Nepalda bolalar mehnati ayniqsa keng tarqalgan.[21] Mamlakatda besh yoshdan 17 yoshgacha boʻlgan 1,6 millionga yaqin ishchi bolalar bor. Ularning qariyb to'rtdan uch qismi 14 yoshdan kichik bo'lib, aksariyati qizlardir.[21]

Manbalar[tahrir | manbasini tahrirlash]

  1. ↑ Human Trafficking: a Global Perspective. 
  2. ↑ US State Department (2011). Trafficking in Persons Report 2011 Country Narratives -- Countries N Through Z. Retrieved March 5, 2012
  3. ↑ „Trafficking in Persons Report 2017: Tier Placements“ (en-US). www.state.gov. 2017-yil 28-iyunda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2017-yil 1-dekabr.
  4. ↑ „Human Trafficking“. 2016-yil 28-mayda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2022-yil 22-avgust.
  5. ↑ nancy.cao. „UNODC - Human Trafficking“. www.unodc.org. Qaraldi: 2016-yil 24-fevral.
  6. ↑ „Trafficking in Persons Report“.
  7. ↑ „International Labour Organization“ (en). www.ilo.org. Qaraldi: 2019-yil 21-avgust.
  8. ↑ 8,0 8,1 Subedi, G. (2009). TRAFFICKING IN GIRLS AND WOMEN IN NEPAL FOR COMMERCIAL SEXUAL EXPLOITATION: EMERGING CONCERNS AND GAPS. Pakistan Journal of Women’s Studies, 16(1/2), 121–146.
  9. ↑ 9,0 9,1 Koirala A, Banskota HK, Khadka BR: Cross border interception – A strategy of prevention of trafficking women from Nepal. Int Conf AIDS :15. 2004, Jul 11–16
  10. ↑ Thapa, G (1997). „Women trafficking: better policing measures needed, the Rising Nepal, 15 July, Gorkhapatra Corporation Publication, Nepal. In Girl-trafficking, HIV/AIDS, and the position of women in Nepal, 2000“. Gender and Development. 8-jild, № 2. 74–79-bet.
  11. ↑ Mukherji KK, Muherjee S. (2007): Girls and women in prostitution in India Department of Women and Child Development, New Delhi, India.
  12. ↑ Joffres, C.; Mills, E.; Joffres, M.; Khanna, T.; Walia, H.; Grund, D. (2008). „Sexual slavery without borders: trafficking for commercial sexual exploitation in India“. International Journal for Equity in Health. 7-jild. 1–11-bet. doi:10.1186/1475-9276-7-22. PMC 2569945. PMID 18817576.
  13. ↑ „What is Sex Trafficking? - Shared Hope International“ (en-US). Shared Hope International. Qaraldi: 2016-yil 24-mart.
  14. ↑ Poudel, P; Carryer, J (2000). „Girl-trafficking, HIV/AIDS, and the position of women in Nepal“. Gender & Development. 8-jild, № 2. 74–79-bet. doi:10.1080/741923626.
  15. ↑ 15,0 15,1 15,2 15,3 „Nepal Trafficking in Girls with Special Reference to Prostitution: A Rapid Assessment“. 2015-yil 24-avgustda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2022-yil 22-avgust.
  16. ↑ „Human Trafficking | 3 Angels Nepal“. 3angelsnepal.com. Qaraldi: 2016-yil 24-mart.
  17. ↑ „Forced Labour of Adults and Children in the Agriculture Sector of Nepal“.
  18. ↑ „Trade and investment effects of forced labour: an empirical assessment“.
  19. ↑ dotMailer. „Anti-Slavery - Bonded Labour“. www.antislavery.org. 2017-yil 14-noyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2016-yil 24-mart.
  20. ↑ Lerche, Jens (28–avgust 2007–yil). „A Global Alliance against Forced Labour? Unfree Labour, Neo-Liberal Globalization and the International Labour Organization“. Journal of Agrarian Change. 7-jild, № 4. 425–452-bet. doi:10.1111/j.1471-0366.2007.00152.x.{{cite magazine}}: CS1 maint: date format ()
  21. ↑ 21,0 21,1 „No life for a child: The grim reality of Nepal's child laborers - CNN.com“. CNN. Qaraldi: 2016-yil 24-mart. 
"https://uz.wikipedia.org/w/index.php?title=Nepalda_odam_savdosi&oldid=3141722" dan olindi