Nandi tepaliklari (Hindiston)

Vikipediya, ochiq ensiklopediya

Nandi tepaliklari (inglizcha "Nandi hills", shuningdek, Nandidurg va Nandydoorg ham deyiladi) - Karnataka shtatining Chikkaballapur tumanida Ganga sulolasi tomonidan qurilgan qadimiy tepalik stantsiyasi. Bu tepaliklar Chickballapur shahridan 10 km va Bengaluru shahridan taxminan 60 km uzoqlikda hamda Nandi shahri yaqinida joylashgan. An'anaviy e'tiqodga ko'ra, tepaliklar Arkavatiy daryosi[1], Ponnaiyar daryosi, Palar daryosi[2], Papagni daryosi va Penna daryosining boshlanishi hisoblanadi[3]. Nandi tepaligida quyosh chiqishini tomosha qilish sayyohlar orasida mashhur[4]. Hindiston mezbonlik qilgan birinchi SAARC sammiti 1986-yilda Nandi tepaligida bo'lib o'tadi[5].

Etimologiyasi[tahrir | manbasini tahrirlash]

Nandi tepaliklari ismining kelib chiqishi haqida ko'plab hikoyalar mavjud. Chola davrida Nandi tepaliklari Baxt tepaligi degan ma'noni anglatuvchi Anandagiri deb nomlangan[6]. Bu, ehtimol, shuning uchun Nandi tepaliklari deb ataladi, chunki tepaliklar uxlayotgan buqaga o'xshaydi. Boshqa bir nazariyaga ko'ra, tepalik o'z nomini 1300 yillik qadimgi Dravid uslubidagi ibodatxonadan va bu tepada joylashgan Nandi (buqa) haykalidan olgan.

Tarixi[tahrir | manbasini tahrirlash]

Nandi tepaliklarining ustki qismi

Nandi tepaligi 11-asrda Ganga sulolasi tomonidan ishlab chiqilgan[7][8]. Bundan tashqari ushbu tepaliklardan Tipu Sulton yozgi dam olish maskani sifatida foydalangan[9].

Tepalik ustidagi iqlim bog'dorchilarni qiziqtirdi. Eksperimental bog'ga bir nechta o'simlik turlari kiritilgan. Firmingerning qo'llanmasida ushbu bog'da Anonaning bir nechta turlari o'stirilganligi va Hypericum mysorense o'ziga xosligi qayd etilgan:

H. mysorense. — Gʻarbiy Ghautlarga mansub, lekin bogʻlarda kamdan-kam uchraydigan manzarali buta. U Nandidroog qal'asida xonakilashtirilgan yoki yovvoyi, ikkinchisi 4850 fut balandlikda Mysore platosida joylashgan alohida tepalikning ustida joylashgan. Qizig'i shundaki, o'simlik yana yovvoyi holatda paydo bo'lishidan oldin G'arbiy Ghauts tomon yuz mildan ko'proq masofani bosib o'tish kerak. Unumdor urug'lar hech qachon ta'minlanmagan. Yupqa sariq gullar uch dyuymga teng. Faqat tog'lardagi butazorlarga mos keladi.

— Burns, 1930[10]

Kartoshka yetishtirish birinchi marta Bangalore mahallasida Polkovnik Cuppage tomonidan joriy qilingan va botanik Benjamin Heyne tomonidan davom ettirilgan. Heyne Avliyo Yelenadan urug'lar olib keladi va ular Madrasda yetkazib berilib, Bengaliyadan olinganidan ko'ra yaxshi o'sadi[11]. 1860-yilda Hugh Cleghorn esa Nandi tepaligida choy o'simliklarini sinab ko'radi[12].

Rivojlanishi[tahrir | manbasini tahrirlash]

Nandi tepaliklarining shimolga qaragan tomonining panoramadagi ko'rinishi

Bog'dorchilik departamenti bir million oziq-ovqat korti tashkil qilmoqda. Uch yarim gektar maydonda joylashgan 30 lakh musiqa sahnasi madaniy dasturlarni o'tkazish uchun ishlatiladi[13][14]. Bundan tashqari, bog'dorchilik bo'limi 140 acre (0.57 km2) keng miqyosli ekzotik botanika bog'ini yaratish bilan Nandi tepaliklari mintaqasidagi yerni tanlagan. Dastlab bir milliard dollarlik investitsiya hisobiga planetariy ham qurilmoqda. Gondol lift tizimi Nandi tepaligining cho'qqisini yaqin atrofdagi Muddenahalli bilan bog'laydi[15][16][17][18][19][20]. Nandi tepaliklari yaqinida Prestige Golfshire va QVC Nandi Hills kabi boshqa loyihalar paydo bo'lmoqda. Shuningdek, mahalliy atrof-muhitni muhofaza qilish va adirlarga chiquvchi avtomashinalar sonini kamaytirish uchun 15-20 million dollarga osma yo‘llar qurish taklifi ham bor[21].

Diqqatga sazovor joylari[tahrir | manbasini tahrirlash]

Sitala palmaria, Uilyam Genri Benson tomonidan Nandi tepaliklaridan tasvirlangan quruqlik salyangozi

Mintaqaning diqqatga sazovor joylari orasida Yoga Nandeeshvara ibodatxonasi (Chikkaballapur tumanidagi hind ibodatxonasi), Tipu yozgi saroyi, Tipu Drop va Skandagiri mashhurdir.

Biologik xilma-xilligi[tahrir | manbasini tahrirlash]

Vegetation on Nandi Hills
Nandi tepaliklarida o'simliklar

Tepalikning oʻsimliklari baland adirlarga xos. Cho'qqida ko'plab yirik ekzotik daraxtlar ekilgan, masalan, evkalipt va ba'zi mahalliy turlar bilan birga past bo'yli Coffea arabicadan iborat. O'rmon bulutli kondensatsiya uchun substrat vazifasini bajaradi va har kuni ertalab daraxtlar suv bilan qoplanadi. Bu esa o'simlik va hayvonlarning ko'plab turlari yashashiga imkon beradi.

Tepaliklar qushlar hayotiga juda boy, bu esa qush kuzatuvchilari va qushlarni suratga oluvchilar uchun mashhur hamda qulay joy. Tog' tepasidagi doim yashil o'rmon hududi ko'plab ko'chmanchilar, chivinlar va qo'ziqorinlar uchun qulay qishlash joyidir. O'rmon hududi, shuningdek, Nilgiri o'rmon kaptarining relikt populyatsiyasi uchun o'ziga xos boshpanadir[22]. Nandi tepaliklarida ko'pincha shohin lochinlarining ko'payuvchi juftligi, qora lochinning doimiy irqi ham bor. Malabar hushtakbozi[23], Uropeltid ilonlari va faqat G'arbiy Ghats tog'larida ma'lum bo'lgan milliped tabletkalari ham bu yerda uchraydi. Tepalik yonbag'irlari Hindiston yarim orolining tepaliklariga xos bo'lgan sariq tomoqli bulbulning vatani hisoblanadi[24].

Sayr qilish[tahrir | manbasini tahrirlash]

Nandi Hills Trekking Path
Nandi tepaliklarida trekking yo'li

Nandi tepaliklari - o'rta darajadagi yangi boshlovchilar uchun piyoda va trekking uchun munosib hudud. Hududdagi yo'llar Sultonpet qishlog'i yaqinida boshlanadigan zinapoyalarga asoslangan trekking yo'lini o'z ichiga oladi[25].

Manbalar[tahrir | manbasini tahrirlash]

  1. ↑ „Welcome to Nandi Hills“. 2010-yil 18-iyunda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2009-yil 7-noyabr.
  2. ↑ „River Systems of Karnataka“.
  3. ↑ Garg, Santosh Kumar. International and interstate river water disputes. Laxmi Publications, 1999 — 7–8 bet. ISBN 978-81-7008-068-8. 
  4. ↑ Dey, Panchali. „What makes Nandi Hills an ideal getaway from Bengaluru?“. Qaraldi: 2019-yil 24-iyul.
  5. ↑ „SAARC Summit fails to scale great heights in terms of forging mutual cooperation“. India Today (1986-yil 15-dekabr). Qaraldi: 2020-yil 18-fevral.
  6. ↑ „Nandi Hills“. 2019-yil 28-iyulda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2023-yil 16-sentyabr.
  7. ↑ „Plans include beautification of the entire hill station to attract tourists“. Outlook India (2021-yil 26-fevral).
  8. ↑ Muni Nagraj. Āgama Aura Tripiṭaka, Eka Anuśilana: Language and Literature — 500 bet. 
  9. ↑ India 2001: Reference Encyclopedia - Volume 1, 1995 — 37 bet. 
  10. ↑ Burns, W (1930) Firminger's manual of gardening for India. Thacker and Spink. Sixth edition.
  11. ↑ Royle, John Forbes. Essay on the productive resources of India.. London: W.H. Allen, 1840. 
  12. ↑ „Tea cultivation in India“. The public ledger (1860-yil 13-noyabr), s. 3.
  13. ↑ The Hindu : Karnataka News : Food court at Nandi Hills
  14. ↑ The Hindu : Karnataka / Bangalore News : sets target for ‘2020’
  15. ↑ Centre okays GPS for KSRTC buses
  16. ↑ The Hindu : Karnataka / Bangalore News : And now, here comes horticulture tourism
  17. ↑ The Hindu : Karnataka News : Facilities at Nandi Hills to be improved
  18. ↑ The Hindu : Karnataka News : IIT will be established at Muddenahalli, says Moily
  19. ↑ Silk city to come up near B’lore
  20. ↑ The Hindu : Karnataka News : International sports village location to be finalised soon
  21. ↑ „Coming Soon: Cable-Car at Nandi Hills“. 2023-yil 24-sentyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2023-yil 16-sentyabr.
  22. ↑ Subramanya, S. (2005). Nesting of Wood-Pigeon Columba elphinstonii in Nandi hills, Karnataka, India. Indian Birds 1(2):36-37
  23. ↑ Praveen J (2006) Post-monsoon dispersal of Malabar Whistling Thrush Myiophonus horsfieldii (Vigors) to Chamundi Hill and Nandi Hills(Bull hill), Karnataka, Southern India. Zoos' Print Journal 21(9):2411 PDF (Wayback Machine saytida 2018-06-03 sanasida arxivlangan)
  24. ↑ Subramanya, S; Karthikeyan, S; Prasad, JN (1991) Yellowthroated Bulbul at Nandi Hill. Newsletter for Birdwatchers. 31(3&4):7-8.
  25. ↑ „Nandi Hills - A small trek to the top“ (en-US). Yours Truly India-Walking Tours in Bangalore-Bangalore Heritage Tours (2019-yil 25-may). Qaraldi: 2020-yil 19-iyun. 
"https://uz.wikipedia.org/w/index.php?title=Nandi_tepaliklari_(Hindiston)&oldid=4104122" dan olindi