Mitsubishi

Mitsubishi (三菱グループ)
Turi	Xususiy konglomerat
Sanoat	Avtomatlashtirish; Kimyo sanoati; Elektronika; Oziq-ovqat; Moliyaviy xizmat ko`rsatish; Metallurgiya; Mayning; Yoqilg`i;
Ishga tushgan sanasi	1870 (154 yil avval)
Joylashuvi	Yaponiya
Asoschi(lar)i	Yatarō Iwasaki
Vebsayti	sinopec.com/listco

Mitsubishi Group (yaponcha: 三菱グループ Mitsubishi Gurūpu^?)— turli sohalarda faoliyat yurituvchi avtonom yapon transmilliy korporatsiyalari guruhi.

1870-yilda Yataro Ivasaki tomonidan asos solingan Mitsubishi Group tarixan 1870-yildan 1946-yilgacha faoliyat yuritgan Mitsubishi birlashgan kompaniyasining avlodi hisoblanadi. Kompaniya Ikkinchi jahon urushidan keyin Yaponiyani bosib olgan paytda tarqatib yuborilgan. Garchi konglomeratlar cheklangan biznes hamkorligi bilan shug'ullansalar ham, eng mashhuri har oylik "Juma konferentsiyasi" ijrochi yig'ilishlari orqali, ular rasmiy ravishda mustaqil va umumiy nazorat ostida emas. Guruhdagi to'rtta asosiy kompaniya quyidagilar:

MUFG Bank (Yaponiyaning eng yirik banki);
Mitsubishi Corporation (umumiy savdo kompaniyasi)
Mitsubishi Electric
Mitsubishi Heavy Industries.

Tarixi[tahrir | manbasini tahrirlash]

Mitsubishi kompaniyasi 1870-yilda Ivasaki Yataro (1834–1885) tomonidan "Tsukumo Shokai" (yaponcha: 九十九商会^?) nomi ostida yuk tashish kompaniyasi sifatida tashkil etilgan^[1]. 1873-yilda uning nomi Mitsubishi Shokai deb o'zgartirildi; Mitsubishi (三菱) ikki qismdan iborat: "mitsu" (三), "uch" degan ma'noni anglatadi (Yataroning tug'ilgan joyini boshqargan va ishlagan Yamauchi yoki Tosa oilasining tepasida joylashgan uchta eman barglarida bo'lgani kabi) va "hishi" (kishi) , "suv" degan ma'noni anglatadigan "kaltrop" degan ma'noni anglatuvchi rendaku "菱" va shuning uchun "rombus" ga aylanadi, bu kompaniya logotipida ham aks etadi. U “uch olmos” deb ham tarjima qilinadi^[2].

1870-yilda, ya'ni Meiji qayta tiklanganidan ikki yil o'tib Mitsubishi asosiy biznesini transport sifatida tashkil etdi. U kemalar uchun zarur boʻlgan koʻmirni olish uchun koʻmir qazib olish bilan shugʻullanadi, oʻzi ishlatgan kemalarni taʼmirlash uchun hukumatdan kemasozlik zavodi sotib oladi, kemasozlikni temir bilan taʼminlash uchun temir zavodini tashkil qiladi va yuk tashish xarajatlarini qoplash uchun dengiz sugʻurtasi biznesini yoʻlga qoʻydi. Keyinchalik kemasozlik faoliyati orqali olingan boshqaruv resurslari va texnologik imkoniyatlar biznesni samolyotlar va uskunalar ishlab chiqarishga kengaytirish uchun ishlatildi. Chet elda yuk tashish tajribasi kompaniyani tijorat biznesiga kirishiga olib keldi^[3].

1881-yilda kompaniya Takashima ko`mir konini sotib oldi. 1890-yilda esa Xashima orolini sotib oldi va ishlab chiqarishdan o'zining ulkan paroxod flotini yonilg'i bilan ta'minlash uchun foydalandi. Shuningdek, ular kemasozlik, bank ishi, sug'urtarivojlanishi, keyinchalik amalga oshirilgan diversifikatsiya esa tashkilotni qog'oz, po'lat, shisha, elektr jihozlari, samolyotlar, neft va ko'chmas mulk kabi sohalarda rivojlantirdi. Mitsubishi keng ko'lamli konglomerat yaratgab sababli Yaponiya sanoatini modernizatsiya qilishda markaziy rol o'ynadi^[4].

1921-yil fevral oyida Nagoyadagi Mitsubishi ichki yonish dvigatellarini ishlab chiqarish kompaniyasi Britaniya Sopwith Camel dizayneri Gerbert Smitni va boshqa bir qancha sobiq Sopwith muhandislarini samolyot ishlab chiqarish bo'linmasini yaratishda yordam berish uchun taklif qildi. Yaponiyaga ko'chib o'tgandan so'ng ular Mitsubishi 1MT, Mitsubishi B1M, Mitsubishi 1MF va Mitsubishi 2MR modellarini ishlab chiqdilar^[5].

Savdo floti diversifikatsiya davriga kirdi. Bu uchta subyektning yaratilishiga olib keladi, ular:

Mitsubishi Banki (hozirgi Mitsubishi UFJ Financial Group tarkibiga kiradi) 1919-yilda tashkil etilgan. 1996-yilda Bank of Tokyo va 2004-yilda UFJ Holdings bilan birlashganidan keyin u Yaponiyaning eng yirik bankiga aylandi.
Mitsubishi Corporation - Yaponiyaning eng yirik umumiy savdo kompaniyasi bo`lib, 1950-yilda tashkil etilgan.
Mitsubishi Heavy Industries:
- Mitsubishi Motors Yaponiyada joylashgan oltinchi yirik avtomobil ishlab chiqaruvchisi hisoblanadi.
- Mitsubishi Atomic Industry - atom energiyasi kompaniyasi.
- Mitsubishi Chemical - Yaponiyadagi eng yirik kimyo kompaniyasi

Mitsubishi kompaniyalari[tahrir | manbasini tahrirlash]

Biznes shakli[tahrir | manbasini tahrirlash]

Mitsubishi EDM/Laser office in North America

Mitsubishi Group nazorat qiluvchi bosh kompaniyasiga ega bo'lmagan 40 ga yaqin alohida kompaniyalardan iborat. Mitsubishi kompaniyalarining har biri boshqalarning muhim (lekin ko'pincha nazorat qilinmaydigan) aktsiyalariga ega.

Guruhning 29 kompaniyasi har oyning ikkinchi juma kuni o'zlarining eng yuqori martabali rahbarlarining tushlik yig'ilishi bo'lgan Juma konferentsiyasida (金曜会, Kinyō-kai) ishtirok etadi. Guruh 1952-yilda oylik boshqaruv yig'ilishlarini o'tkazish an'anasini boshlagan va vaqt o'tishi bilan yig'ilishlar guruh kompaniyalari o'rtasidagi siyosatni muvofiqlashtirish joyiga aylandi. Biroq, 1990-yillarga kelib, bu amaliyot (ayniqsa, yapon bo'lmagan investorlar tomonidan) monopoliyaga qarshi qonunning mumkin bo'lgan buzilishi sifatida tanqid qilindi. 1993-yildan beri Juma konferentsiyasi rasmiy ravishda biznes strategiyasini muhokama qilish yoki muvofiqlashtirish maqsadida emas, balki ijtimoiy tadbir sifatida o'tkaziladi. Shunga qaramay, juma konferentsiyasi guruh kompaniyalari o'rtasida, xususan, 2000-yillarning o'rtalarida Mitsubishi Motorsni qutqarishda norasmiy hamkorlik va muvofiqlashtirish uchun joy bo'ldi^[6].

Juma konferentsiyasidan tashqari, har oyning uchinchi dushanbasida guruh kompaniyalarining umumiy masalalar bo'yicha rahbarlar yig'ilishi o'tkaziladi. Har oyning birinchi juma kuni guruh kompaniyalarining yuridik va intellektual mulk bo'limlari brend siyosatini muvofiqlashtirish yig'ilishini o'tkazadilar^[6].

Kompaniya 1990-yillarning boshlarida Westinghouse Broadcasting International bilan Yaponiyaning distribyutor agenti bo'lish uchun shartnoma imzolaganida qisqa vaqt ichida televideniya bilan shug'ullangan.

Asosiy a'zolar[tahrir | manbasini tahrirlash]

Guruh kompaniyalarining uchtasi norasmiy ravishda "Uchta buyuk uy" "Three Great Houses" (yaponcha: 御三家 'Gosanke'^?) nomi bilan tanilgan va har juma konferentsiyasi oldidan alohida muvofiqlashtiruvchi yig'ilish o'tkazadi^[6]:

Mitsubishi UFJ moliyaviy guruhi Mitsubishi korporatsiyasi Mitsubishi Heavy Industries Muvofiqlashtiruvchi yig'ilishda o'nta boshqa "yirik" guruh kompaniyalari (har qanday oyda o'nta kompaniyadan oltitasi ishtirok etgan holda) ishtirok etadilar^[6]:

AGC Inc.
Kirin Company
Meiji Yasuda Life
Mitsubishi Chemical Holdings
Mitsubishi Electric
Mitsubishi Estate
Mitsubishi Materials
Mitsubishi UFJ Trust and Banking Corporation
NYK Line (Nippon Yusen Kabushiki Kaisha)
Tokio Marine Nichido

Manbalar[tahrir | manbasini tahrirlash]

↑ „Origin“. Mitsubishi.com. Qaraldi: 2021-yil 29-may.
↑ „Mitsubishi Mark“. www.mitsubishi.com. Qaraldi: 2021-yil 14-may.
↑ Odagiri, Hiroyuki. Technology and Industrial Development in Japan. Oxford University Press, 1996 — 76 bet. ISBN 0-19-828802-6.
↑ „The History of Mitsubishi Group“. GearHeads (2012-yil 19-may). 2015-yil 2-mayda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2012-yil 25-oktyabr.
↑ Wragg, David W.. A Dictionary of Aviation, first, Osprey, 1973 — 195 bet. ISBN 9780850451634.
↑ ^6,0 ^6,1 ^6,2 ^6,3 „三菱グループの最高決定機関「金曜会」の知られざる権力構造と裏序列“. Shukan Diamond (2016-yil 25-yanvar). Qaraldi: 2016-yil 28-aprel.

Havolalar[tahrir | manbasini tahrirlash]

[1] „Origin“. Mitsubishi.com. Qaraldi: 2021-yil 29-may.

[2] „Mitsubishi Mark“. www.mitsubishi.com. Qaraldi: 2021-yil 14-may.

[Odagiri_&_Goto-3] Odagiri, Hiroyuki. Technology and Industrial Development in Japan. Oxford University Press, 1996 — 76 bet. ISBN 0-19-828802-6.

[4] „The History of Mitsubishi Group“. GearHeads (2012-yil 19-may). 2015-yil 2-mayda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2012-yil 25-oktyabr.

[5] Wragg, David W.. A Dictionary of Aviation, first, Osprey, 1973 — 195 bet. ISBN 9780850451634.

[diamond-6] 6,0 ^6,1 ^6,2 ^6,3 „三菱グループの最高決定機関「金曜会」の知られざる権力構造と裏序列“. Shukan Diamond (2016-yil 25-yanvar). Qaraldi: 2016-yil 28-aprel.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]