Mira o'zgaruvchilari

Mira, Mira oʻzgaruvchilari prototipi

Mira oʻzgaruvchilari /ˈmaɪrə/ (Mira yulduzi prototipi uchun nomlangan) pulsatsiyalanuvchi yulduzlar sinfi boʻlib, ular juda qizil ranglar, 100 kundan ortiq pulsatsiya davrlari va infraqizilda bir magnitudadan kattaroq amplitudalar va vizual toʻlqinlarda 2,5 kattalik bilan tavsiflanadi..  Ular yulduzlar evolyutsiyasining juda kech bosqichlarida, asimptotik gigant novdasida (AGB) joylashgan qizil gigantlar boʻlib, ular tashqi konvertlarini sayyora tumanliklari sifatida chiqarib yuboradi va bir necha million yil ichida oq mittilarga aylanadi.

Mira oʻzgaruvchilari oʻzlarining yadrolarida geliy sintezini boshdan kechirgan, ammo ikkita quyosh massasidan kamroq boʻlgan yulduzlar, boshlangʻich massasining yarmini yoʻqotgan yulduzlar.  Biroq, ular juda katta choʻzilgan konvertlari tufayli Quyoshdan minglab marta yorqinroq boʻlishi mumkin. Ular butun yulduzning kengayishi va qisqarishi tufayli pulsatsiyalanadi. Bu radius bilan birga haroratning oʻzgarishiga olib keladi, bu ikkala omil ham yorugʻlikning oʻzgarishiga olib keladi. Pulsatsiya yulduzning massasi va radiusiga bogʻliq boʻlib, davr va yorqinlik (va rang) oʻrtasida aniq bogʻliqlik mavjud. Juda katta vizual amplitudalar yorugʻlikning katta oʻzgarishi bilan bogʻliq emas boʻlib, balki yulduzlar pulsatsiyalari paytida haroratni oʻzgartirganda, infraqizil va vizual toʻlqin uzunliklari oʻrtasida energiya chiqishi oʻzgarishi bilan bogʻliq.

yorugʻlik egri chizigʻi.

Mira yulduzlarining dastlabki modellari bu jarayon davomida yulduz sferik simmetrik boʻlib qoladi deb taxmin qilishgan (asosan, jismoniy sabablarga koʻra emas, balki kompyuterda modellashtirishni soddalashtirish uchun). Mira oʻzgaruvchan yulduzlari boʻyicha yaqinda oʻtkazilgan soʻrov IOTA teleskopi yordamida hal qilinishi mumkin boʻlgan Mira yulduzlarining 75 % sferik simmetrik emasligini aniqladi, natijada, Mira yulduzlarining oldingi tasvirlari bilan mos keladi, shuning uchun endi superkompyuterlarda Mira yulduzlarini real uch oʻlchovli modellashtirishga bosim bor.

Mira oʻzgaruvchilari kislorodga boy yoki uglerodga boy boʻlishi mumkin. R Leporis kabi uglerodga boy yulduzlar tor shartlar toʻplamidan kelib chiqadi, bu esa AGB yulduzlarining oʻz sirtlarida uglerodga nisbatan ortiqcha kislorodni saqlashga boʻlgan odatiy tendentsiyasini bekor qiladi. Mira oʻzgaruvchilari kabi pulsatsiyalanuvchi AGB yulduzlari oʻzgaruvchan vodorod va geliy qobigʻida termoyadroviydan oʻtadi, bu esa unga dredge-ups deb nomlanuvchi davriy chuqur konvektsiyani hosil qiladi. Ushbu chuqurlashlar geliyning yonayotgan qobigʻidan uglerodni yuzaga chiqaradi va natijada uglerod yulduzi paydo boʻladi. Biroq, taxminan 4 M_☉ dan yuqori yulduzlarda, issiq pastki yonish sodir boʻladi. Bu konvektiv mintaqaning pastki hududlari CNO tsiklining muhim sintezi uchun etarlicha issiq boʻlganda, uglerodning koʻp qismini sirtga koʻchirishdan oldin yoʻq qiladi. Shunday qilib, kattaroq AGB yulduzlari uglerodga boy boʻlmaydi.

Mira oʻzgaruvchilari massasini tez yoʻqotmoqda va bu material koʻpincha yulduz atrofida yaʼni, uni radiusi boʻyichachang qoplamalarini hosil qiladi. Baʼzi hollarda tabiiy maserlarning shakllanishi uchun sharoitlar mos keladi.

Mira oʻzgaruvchilarining kichik bir qismi vaqt oʻtishi bilan oʻz davrini oʻzgartiradi: davr bir necha oʻn yilliklar va bir necha asrlar davomida sezilarli darajada (uch baravargacha) ortadi yoki kamayadi. Bunga geliy qobigʻi tashqi vodorod qobigʻini qayta yoqadigan termal impulslar sabab boʻlgan deb ishoniladi. Bu yulduzning tuzilishini oʻzgartiradi, bu davrning oʻzgarishi sifatida namoyon boʻladi. Bu jarayon barcha Mira oʻzgaruvchilari bilan sodir boʻlishi bashorat qilingan, ammo yulduzning asimptotik gigant novdasi hayoti davomida (bir million yildan kam) termal impulslarning nisbatan qisqa davom etishi (bir million yildan kam) biz buni faqatgina bir necha ming Mira yulduzlaridan bir nechtasi, ehtimol R Hydrae -da maʼlum. Aksariyat Mira oʻzgaruvchilari, ehtimol, yulduz konvertidagi chiziqli boʻlmagan xatti-harakatlar, shu jumladan sferik simmetriyadan ogʻishlar bilan bogʻliq boʻlgan davrda tildan

ozgina oʻzgarishlarni koʻrsatadi.

Mira oʻzgaruvchilari yorqinligidagi keskin oʻzgarishlar tufayli oʻzgaruvchan yulduzlarni kuzatishga qiziqqan va albatta, havaskor astronomlar uchun mashhur maqsadlardir. Baʼzi Mira oʻzgaruvchilari (shu jumladan Mira oʻzi) bir asrdan koʻproq vaqt davomida ishonchli kuzatuvlarga ega.

Mira tipidagi oʻzgaruvchining vizualizatsiyasi

Roʻyxat

Quyidagi roʻyxatda tanlangan Mira oʻzgaruvchilari mavjud. Agar boshqacha koʻrsatilmagan boʻlsa, berilgan kattaliklar V diapazonida va masofalar Gaia DR2 yulduzlar katalogidan olingan.

Star	Brightest magnitude	Dimmest magnitude	Period (in days)	Distance[manba kerak] (in parsecs)	Reference
Mira	2.0	10.1	332	7001920000000000000♠92+12 −9	[1]
Chi Cygni	3.3	14.2	408	7002180000000000000♠180+45 −30	[2]
R Hydrae	3.5	10.9	380	7002224000000000000♠224+56 −37	[3]
R Carinae	3.9	10.5	307	7002387000000000000♠387+81 −57	[4]
R Leonis	4.4	11.3	310	7001710000000000000♠71+5 −4	[5]
S Carinae	4.5	9.9	149	7002497000000000000♠497+22 −20	[6]
R Cassiopeiae	4.7	13.5	430	7002187000000000000♠187+9 −8	[7]
R Horologii	4.7	14.3	408	7002313000000000000♠313+40 −32	[8]
R Doradus	4.8	6.3	172	7001550000000000000♠55±3	[9]
U Orionis	4.8	13.0	377	7002216000000000000♠216+19 −16	[10]
RR Scorpii	5.0	12.4	281	7002277000000000000♠277+18 −16	[11]
R Serpentis	5.2	14.4	356	7002285000000000000♠285+26 −22	[12]
T Cephei	5.2	11.3	388	7002176000000000000♠176+13 −12	[13]
R Aquarii	5.2	12.4	387	7002320000000000000♠320+31 −26	[14]
R Centauri	5.3	11.8	502	7002385000000000000♠385+159 −87	[15]
RR Sagittarii	5.4	14	336	7002386000000000000♠386+48 −38	[16]
R Trianguli	5.4	12.6	267	7002933000000000000♠933+353 −201	[17]
S Sculptoris	5.5	13.6	367	7003107800000000000♠1078+1137 −366	[18]
R Aquilae	5.5	12.0	271	7002238000000000000♠238+27 −22	[19]
R Leporis	5.5	11.7	445	7002419000000000000♠419+15 −14	[20]
W Hydrae	5.6	9.6	390	7002164000000000000♠164+25 −19	[21]
R Andromedae	5.8	15.2	409	7002242000000000000♠242+30 −24	[22]
S Coronae Borealis	5.8	14.1	360	7002431000000000000♠431+60 −47	[23]
U Cygni	5.9	12.1	463	7002767000000000000♠767+34 −31	[24]
X Ophiuchi	5.9	8.6	338	7002215000000000000♠215+15 −13	[25]
RS Scorpii	6.0	13.0	319	7002709000000000000♠709+306 −164	[26]
RT Sagittarii	6.0	14.1	306	7002575000000000000♠575+48 −41	[27]
RU Sagittarii	6.0	13.8	240	7003159200000000000♠1592+1009 −445	[28]
RT Cygni	6.0	13.1	190	7002888000000000000♠888+47 −43	[29]
R Geminorum	6.0	14.0	370	7003151400000000000♠1514+1055 −441	[30]
S Gruis	6.0	15.0	402	7002671000000000000♠671+109 −82	[31]
V Monocerotis	6.0	13.9	341	7002426000000000000♠426+50 −41	[32]
R Cancri	6.1	11.9	357	7002226000000000000♠226+32 −25	[33]
R Virginis	6.1	12.1	146	7002530000000000000♠530+28 −25	[34]
R Cygni	6.1	14.4	426	7002674000000000000♠674+47 −41	[35]
R Boötis	6.2	13.1	223	7002702000000000000♠702+60 −52	[36]
T Normae	6.2	13.6	244	7003111600000000000♠1116+168 −129	[37]
R Leonis Minoris	6.3	13.2	372	7002347000000000000♠347+653 −137	[38]
S Virginis	6.3	13.2	375	7002729000000000000♠729+273 −156	[39]
R Reticuli	6.4	14.2	281	7003155300000000000♠1553+350 −241	[40]
S Herculis	6.4	13.8	304	7002477000000000000♠477+27 −24	[41]
U Herculis	6.4	13.4	404	7002572000000000000♠572+53 −45	[42]
R Octantis	6.4	13.2	407	7002504000000000000♠504+46 −39	[43]
S Pictoris	6.5	14.0	422	7002574000000000000♠574+74 −59	[44]
R Ursae Majoris	6.5	13.7	302	7002489000000000000♠489+54 −44	[45]
R Canum Venaticorum	6.5	12.9	329	7002661000000000000♠661+65 −54	[46]
R Normae	6.5	12.8	496	7002581000000000000♠581+10000 −360	[47]
T Ursae Majoris	6.6	13.5	257	7003133700000000000♠1337+218 −164	[48]
R Aurigae	6.7	13.9	458	7002227000000000000♠227+21 −17	[49]
RU Herculis	6.7	14.3	486	7002511000000000000♠511+53 −44	[50]
R Draconis	6.7	13.2	246	7002662000000000000♠662+58 −49	[51]
V Coronae Borealis	6.9	12.6	358	7002843000000000000♠843+43 −39	[52]
T Cassiopeiae	6.9	13.0	445	7002374000000000000♠374+37 −31	[53]
R Pegasi	6.9	13.8	378	7002353000000000000♠353+35 −29	[54]
V Cassiopeiae	6.9	13.4	229	7002298000000000000♠298+15 −14	[55]
T Pavonis	7.0	14.4	244	7003160600000000000♠1606+340 −239	[56]
RS Virginis	7.0	14.6	354	7002616000000000000♠616+81 −64	[57]
Z Cygni	7.1	14.7	264	7002654000000000000♠654+36 −33	[58]
S Orionis	7.2	13.1	434	7002538000000000000♠538+120 −83	[59]
T Draconis	7.2	13.5	422	7002783000000000000♠783+48 −43	[60]
UV Aurigae	7.3	10.9	394	7003110700000000000♠1107+83 −72	[61]
W Aquilae	7.3	14.3	490	7002321000000000000♠321+22 −20	[62]
S Cephei	7.4	12.9	487	7002531000000000000♠531+23 −21	[63]
R Fornacis	7.5	13.0	386	7002633000000000000♠633+44 −38	[64]
RZ Pegasi	7.6	13.6	437	7003111700000000000♠1117+88 −76	[65]
RT Aquilae	7.6	14.5	327	7002352000000000000♠352+24 −21	[66]
V Cygni	7.7	13.9	421	7002458000000000000♠458+36 −31	[67]
RR Aquilae	7.8	14.5	395	7002318000000000000♠318+33 −28	[68]
S Boötis	7.8	13.8	271	7003258900000000000♠2589+552 −387	[69]
WX Cygni	8.8	13.2	410	7003112600000000000♠1126+86 −75	[70]
W Draconis	8.9	15.4	279	7003605700000000000♠6057+4469 −1805	[71]
R Capricorni	8.9	14.9	343	7003140700000000000♠1407+178 −142	[72]
UX Cygni	9.0	17.0	569	7003566900000000000♠5669+10000 −2760	[73]
LL Pegasi	9.6 K	11.6 K	696	7003130000000000000♠1300	[74]
TY Cassiopeiae	10.1	19.0	645	7003132800000000000♠1328+502 −286	[75]
IK Tauri	10.8	16.5	470	7002285000000000000♠285+36 −29	[76]
CW Leonis	11.0 R	14.8 R	640	7001950000000000000♠95+22 −15	[77]
TX Camelopardalis	11.6 B	17.7 B	557	7002333000000000000♠333+42 −33	[78]
LP Andromedae	15.1	17.3	614	7002400000000000000♠400+68 −51	[79]

Shu uchun qarang

turlari

• Uzoq muddatli oʻzgaruvchan
• Yarim tartibli oʻzgaruvchan yulduz

Havolalar

• Oʻzgaruvchan yulduz yorugʻlik egri chiziqlarining OGLE atlasi — Mira oʻzgaruvchilari