Maqsud Alixonov-Avarskiy
| Maqud Alixanov-Avarskiy | |
|---|---|
| Asl ismi | ruscha: Максуд Алиханов-Аварский |
| Tavalludi |
1846-yil 5-dekabr Xunzax qishlogʻi, Rossiya imperiyasi (hozirgi Dogʻiston) |
| Vafoti |
1907-yil 3-iyul Aleksandropol, Rossiya imperiyasi |
| Qoʻshin turlari | otliq qoʻshinlar |
| Unvoni | general-leytenant |
| Qoʻmondonlik qilgan | 2-Kavkaz kazak diviziyasi |
| Jang/urush |
Turkiston yurishlari, Xiva yurishi (1873), rus-turk urushi (1877—1878) |
Maqsud Alixonov-Avarskiy (baʼzi hujjatlarda uning ismi Aleksandr Mixaylovich deb yozilgan) (1846-1907) – rus general-leytenanti (1907-yil 22-aprel), Marv okrugi qoʻmondoni[1] va Tiflis gubernatori. 2-Kavkaz kazak diviziyasi boshligʻi. Qaytmaz Alixonovning akasi.
Biografiyasi
[tahrir | manbasini tahrirlash]
1846-yil 23 (5-dekabr) noyabrda[2] Dogʻistonning Xunzax qishlogʻida tugʻilgan. Otasi rus armiyasi general-mayori, avar Alixon Huseynov va onasi Tutun. Bolaligida Imom Shomil garovida boʻlib, toʻlovdan keyin 2-Tiflis zodagonlar gimnaziyasiga oʻqishga yuborilgan.
1862-yilda 2-Konstantinovskiy harbiy maktabiga oʻqishga kirgan va 1864-yildan Sumi gusar polkida kornet sifatida ishlay boshlagan. 1868-yil 1-fevraldan leytenant, 1869-yil 11-fevraldan kapitan.
1871-yildan kapitan unvoni bilan Dogʻiston viloyati harbiy qoʻmondoni knyaz L. I. Melikovning adyutanti sifatida xizmat qila boshlagan. 1873-yilda Kavkaz armiyasining bosh qoʻmondoni, Buyuk Gersog Mixail Nikolayevich qoʻl ostida maxsus topshiriqlar boʻyicha xizmatga tayinlangan. Oʻsha yili Mangʻishloq otryadi tarkibida Xiva yurishida qatnashib, yarador boʻladi. Sogʻayib ketgach, Krasnovodsk xizmatiga tayinlangan.
1875-yilning yozida Alixonov boshqa bir ofitser bilan janjallashadi va ikkalasi ham sudga tortiladi. Bir yil oʻtgach, „jahl va gʻazabda ofitserni oʻldirishga urinishgani uchun“ degan tamgʻa bilan Alixonov-Avarskiy shaxsiy lavozimga tushirilgan va barcha unvonlardan mahrum qilingan. 1877-yil sentyabr oyida u Yerivan otryadining bir qismi sifatida rus-turk urushining Kavkaz teatrida ishlagan 15-chi Pereyaslavl Dragun polkida oddiy askar sifatida xizmat qilish uchun tayinlangan. Deva-Boynu jangida koʻrsatgan xizmati uchun Alixonov-Avarskiy 4-darajali Avliyo Georgiy xochi ordeni bilan taqdirlangan.
1879-yilda Alixanov-Avarskiy Trans-Kaspiy mintaqasiga yuborilgan va general Lomakin otryadining bir qismi sifatida Ahal-Teke ekspeditsiyasi paytida Goʻktepega qilingan hujumda qatnashgan. Hujum muvaffaqiyatsizlikka uchraganiga qaramay, praporshik unvoniga koʻtarilgan. 1882-yilda Alixonov-Avarskiy savdo karvoni ichida Marvga yoʻl olib, u yerda turkman oqsoqollari bilan yashirin muzokaralar olib borgan.
1905 yil dekabrda Alixonov-Avarskiy Tiflisning vaqtincha gubernatori, 1906-yil yanvaridan esa Kutaisi viloyatining vaqtinchalik general-gubernatori etib tayinlangan. Inqilobchilarning nafratiga duchor boʻlgan; unga qarshi 8 marta suiqasd qilingan, bomba portlashi natijasida yaralangan, ammo isteʼfoga chiqmagan[3]. Sogʻayib, 1907 yil boshida 2-Kavkaz kazak diviziyasiga qoʻmondonligini olgan. Shu yil 22 aprelda general-leytenant darajasiga koʻtarilib, boʻlinma boshligʻi etib tasdiqlangan.
1900-yilda Xitoy kampaniyasida qatnashgan, shundan soʻng 1901-yil 14-oktyabrda general-mayor unvoniga sazovor boʻlgan[4]. 1905-yilning yozida arman-tatar toʻqnashuvlari boʻlgan Yerivan viloyatini bostirish uchun yuborilgan va rus matbuotining yozishicha, armanlarni qirgʻin qilishda tatarlarga, xotinining qarindoshlariga, ayniqsa Naxichevan xonlariga ochiq homiylik qilgan[5][6][7][8].
Alixonov-Avarskiy 1907-yil 3-iyulda Aleksandropolda dashnoq terrorchilari tomonidan oʻldirilgan. Kabardiya polkining yigʻilishidan qaytayotganida, Bebutovskaya koʻchasida vagonga ikkita bomba tashlangan. Bu yerda uning oʻgʻli, shuningdek, general Nikolay Ivanovich Glebovning rafiqasi va qizi ham boʻlgan. Bomba portlashlarida Alixonov, Glebova va vagonchi halok boʻlgan.
Oilasi
[tahrir | manbasini tahrirlash]Maqsud Alixanov-Avarskiy naxichevanlik general-mayor Kelbali xonining qizi Zarin-Taj Begimga uylangan.
Ularning Odilxon va Afizxon ismli ikki oʻgʻli boʻlgan.
Unvonlari
[tahrir | manbasini tahrirlash]- Kornet – 1864-yil 23-may
- Leytenant – 1868-yil 1-fevral
- Shtab kapitani – 1871-yil 1-sentyabr
- Kapitan – 1871-yil 1-sentyabr
- Mayor – 1873-yil 8-noyabr
- Shaxsiy lavozimga tushirilgan – 1877-yil 30-iyul
- Praporshik – 1880-yil 24-avgust
- Leytenant – 1882-yil 27-iyul
- Shtab kapitani – 1883-yil 13-iyul
- Mayor unvoni tiklandi – 1884-yil 23-fevral
- Podpolkovnik – 1884-yil 6-may
- Polkovnik –1898-yil 6-oktyabr
- General-mayor – 1901-yil 14-oktyabr
- General-leytenant – 1907-yil 22-aprel
Mukofotlari
[tahrir | manbasini tahrirlash]Mahalliy:
- 4-darajali qilich va kamon bilan birgalikdagi Avliyo Vladimir ordeni (1872)
- 2-darajali qilich bilam birgalikdagi Avliyo Stanislav ordeni (1874).
- 4-darajali Avliyo Georgiy xochi ordeni (1877).
- 4-darajali Avliyo Georgiy ordeni (1885-yil 28-dekabr)
- 2-darajali Avliyo Anna ordeni (1888)
- 3-darajali Avliyo Vladimir ordeni (1899)
- 1-darajali Avliyo Stanislav ordeni (1904)
- 1-darajali Avliyo Anna ordeni (1906)
Xorijiy:
- 3-darajali Arslon va Quyosh ordeni (1884)
- 2-darajali Arslon va Quyosh ordeni (1900)
- 1-darajali Arslon va Quyosh ordeni (1902)
- Buxoroi Sharif ordeni (1895)
Manbalar
[tahrir | manbasini tahrirlash]- ↑ * Гизетти А. Л. Сборник сведений о георгиевских кавалерах и боевых знаках отличий Кавказских войск. Тифлис, 1901, с.255 (Wayback Machine saytida 2023-09-12 sanasida arxivlangan)
- ↑ Островский А.В. На службе империи. // Военно-исторический журнал. – 2008. – № 4. – С.23.
- ↑ „Горский генерал Алиханов-Аварский“. 2019-yil 8-oktyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2009-yil 4-aprel.
- ↑ Список генералам по старшинству. Составлен по 1-е сентября 1902 года. — СПб., 1902. с. 1150
- ↑ «Санкт-Петербургские Ведомости», 27.7.1905
- ↑ «Санкт-Петербургские Ведомости», 27.7.1905
- ↑ «Сын Отечества», 7.9.1905
- ↑ «Санкт-Петербургские Ведомости», 1.7.1905