Malayziya xalqaro islom universiteti

Vikipediya, ochiq ensiklopediya
Malayziya xalqaro islom universiteti
(IIUM, (norasmiy nomi:Mustanglar))
Asl nomi malaycha: Universiti Islam Antarabangsa Malaysia; Javi]: اونيۏرسيتي اسلام انتارابڠسا مليسيا; arabcha: الجامعة الإسلامية العالمية بماليزيا
Xalqaro nomi International Islamic University Malaysia
Shiori Taman Ilmu dan Budi (tarjimasi:Ilm va fazilat bog'i)
Asos solingan 23-may 1983-yil[1]
Oʻquv yurti turi Davlat universiteti
Prezident Samsudin Osman
Rektori Dzulkifli Abdul Razak
Talabalari 26,266 (2019)
Fakultetlar 1,904 (2019)
Kampusi 700 akr (2.8 km²)
Manzili Jln Gombak, 53100 Kuala Lumpur, Wilayah Persekutuan Kuala Lumpur Selengor, Malayziya
Vebsayti iium.edu.my

Koordinatalari: 3°15′10.00000000008″N 101°44′14.99999999999″E / 3.2527777777778000°N 101.7374999999999972°E / 3.2527777777778000; 101.7374999999999972 G O


Malayziya Xalqaro Islom Universiteti (malaycha: Universiti Islam Antarabangsa Malaysia; Javi: اونيۏرسيتي اسلام انتارابڠسا مليسيا; arabcha: الجامعة الإسلامية العالمية بماليزيا), IIUM nomi bilan ham tanilgan, Malayziyadagi davlat universitetidir. Bosh qarorgohi Selengor shahrining Gombak hududida joylashgan IIUMning butun Malayziya boʻylab yana oltita kampusi bor. Bulardan ikkitasi tibbiy markazlashtirilgan kampusi va Gambang, Pahang shahridagi Fond tadqiqotlari markazi, Kuala-Lumpurdagi ikkita shahar kampusi va Johordagi Pagoh hududidagi til va sayyohlik kampusi.

Universitetga sakkizta hukumat va Islom hamkorlik tashkiloti (IHT) homiylik qiladi. U Pokistonning Islomobod xalqaro islom universiteti va Bangladeshning Chittagong xalqaro islom universitetidan farq qiladi.

Universitet 1983-yil 23-mayda tashkil etilgan va islom tamoyillari asosida tashkil etilgan[1]. Islomiy qadriyatlar barcha fanlarga singdirilgan. IIUM oʻzining 14 ta fakultetida bakalavr, magistratura va doktorantura kurslarida oʻqishlikni taklif etadi, bu „Kulliyya“ („Kulliyyat“, koʻplik) deb ham ataladi.

1987-yildan buyon IIUM dunyoning 100 dan ortiq mamlakatidan 70 000 dan ortiq bitiruvchilar va bakalavrlarni tayyorlagan. Ularning aksariyati Malayziyalik talabalar hisoblanadi[2].

Tarixi[tahrir | manbasini tahrirlash]

IIUM tomonidan qoʻllanilgan birinchi logotip (faqat IIU nomi bilan tanilgan paytda), hozirgi logotip joriy etilishidan oldin.

Oʻsha paytdagi 4-Bosh vazir Mahathir Mohamad[3][4] 1982-yilda IHT yetakchilari oʻrtasida bilimlarni islomlashtirish boʻyicha boʻlib oʻtgan uchrashuvda xalqaro islom taʼlimi instituti gʻoyasini ilgari surgan. Bu fikrni oʻsha paytdagi taʼlim vaziri Sulaymon Dovud taʼlim bosh direktori Murod Muhammad Nor va yana ikkita davlat arboblari bilan boʻlishgan. Malayziya Milliy universitetining oʻsha paytdagi professori Muhammad Kamol Hassan yigʻilishda ishtirok etgan yuqori martabali ilmiy xodim bilan birgalikda universitet kontseptsiyasi boʻyicha birinchi ishchi hujjatni tayyorlagan[3].

IIUM bir vaqtlar xususiy universitet boʻlgan. Universitetning taʼlim tili Malayziya emas, balki ingliz va arab tillarida boʻlishi kerak boʻlganligi sababli, dastlab Malayziya qonunlari tomonidan taqiqlangan. IIUM dastlab 1965-yilda bekor qilingan Kompaniyalar toʻgʻrisidagi qonunga muvofiq faoliyat boshlagan. Biroq, IIUM 1983-yil 23-mayda 1971-yildagi Universitetlar va kollejlar toʻgʻrisidagi qonunning 5A (2) boʻlimiga koʻra, oʻsha paytdagi Malayziya qirol Ahmadshoh Paxangdan tashkil etish buyrugʻini olganida, rasmiy ravishda davlat universitetiga aylantirilgan. Malayziya hukumati, yettita boshqa hukumat va IHT oʻrtasidagi hamkorlik toʻgʻrisidagi diplomatik aloqalarni yoʻlga qoʻygan[3].

1983-yil 8-iyulda boshlangan birinchi akademik sessiyaga Malayziya va chet eldan jami 153 nafar talaba roʻyxatga olingan. Kurslar Iqtisodiyot fakulteti, Yuridik fakultet, Fundamental bilimlar markazi va Tillar markazi qoshida olib borilgan. Ushbu birinchi partiya aʼzolari 1987-yil 10-oktyabrda boʻlib oʻtgan ilk bitiruv kunida oʻz darajalari va diplomlarini olganlar. 68 nafar bitiruvchiga iqtisod bakalavri, 56 nafar bitiruvchilarga huquq bakalavriati va 29 nafar qozilarga Islom sud hokimiyati huquqi va boshqaruvi diplomi taqdim etilgan.

Boshqaruv tizimi[tahrir | manbasini tahrirlash]

Pahanglik Ahmad Shoh 1983-yil 1-iyuldan beri konstitutsiyaning asoschisi boʻlgan. Oʻlimidan oldin uning oʻrnini kelini, hozirgi malika Tunku Aziza Aminah Maymunah Iskandariyo egallagan. U 2019-yil 12-aprelda besh yillik muddatga konstitutsiyaviy rahbar etib tayinlangan, qaynotasi IIUMda 36 yillik kanslerlik lavozimini bajargan, ammo tayinlash toʻgʻrisidagi hujjat unga faqat 2019-yil 17-iyun kuni federal hukumat tomonidan taqdim etilgan[5].

Mohd. Daud Bakar, Malayziyadagi islomiy moliya mutaxassisi boʻlib, 2019-yil 1-iyuldan buyon faoliyat yuritayotgan sakkizinchi va amaldagi prezident hisoblanadi[6].

1983-yildan beri rahbarlik qilganlar[tahrir | manbasini tahrirlash]

# Ism Davr boshlanishi Muddat oxiri
Konstitutsiya rahbari
1 Pahanglik Ahmadshoh 1983 yil 1 iyul 2019 yil 11 aprel
2 Tunku Azizah Aminah Maimunah Iskandariah 2019 yil 12 aprel [5] Hozirgi
Prezident
1 Husayn Onn 1983-yil 1987-yil
2 Anvar Ibrohim 1988-yil 1998-yil
3 Najib Razak 1998-yil 1999-yil
4 Sanusi Junid 2000-yil fevral 2008-yil 1-iyun
5 Mohd Sidek Hassan 2008-yil 2-iyun 2013-yil 1-iyun
6 Rais Yatim 2-iyun 2013-yil 2018-yil 1-iyun
7 Maszli Malik 2018-yil 5-sentyabr 2018-yil 9-noyabr[7]
8 Mohd Daud Bakar 2019-yil 1-iyul 2022-yil 30-iyun
9 Samsudin Usmon 2022-yil 1-iyul Hozirgi
Rektor
1 Muhammad M. Abdul Rauf 1984-yil 1989-yil
2 Abdul Hamid AbuSulaymon 1989-yil 1998-yil
3 Mohd Kamol Hasan 1998-yil 5-aprel 2006-yil 31-may
4 Sayid Arabi Idid 2006-yil 1-iyun 2011-yil 1-iyun
5 Zaleha Kamarudin 2011-yil 2-avgust 2018-yil 31-iyul
6 Dzulkifli Abdul Razak 2018-yil 1-avgust Hozirgi

Kampus[tahrir | manbasini tahrirlash]

Malayziya xalqaro islom universiteti, Gombak kampusi

IIUM shtab-kvartirasi Selengor shahrining Gombak hududida 700 akr (2.8 km²) maydonda joylashgan. Uning yana oltita kampusi ham faoliyat olib boradi. Kampuslarning uchtasi Kuantan, Pahang shahrida joylashgan boʻlib, Gambangda joylashgan Fond tadqiqotlari markazi, Bandar Indera Mahkota shahrida joylashgan tibbiy markaz va Tengku Ampuan Afzan kasalxonasi yaqinida joylashgan klinik kampuslari faoliyat olib boradi. Ikkita shahar kampuslari Persiaran Duta va Jalan Damansara, Kuala-Lumpurda, boshqa kampus esa Bandar Universiti Pagoh, Johorda joylashgan.

Oʻquv markazlari[tahrir | manbasini tahrirlash]

IIUMda 14 ta fakultet mavjud. Ularning har biri arab tilida „Kulliya“ („Kulliyat“ koʻplik) deb nomlanadi:

  • Ahmad Ibrohim Kulliyah Qonunlar (AIKOL) – Gombak
  • Iqtisodiyot va boshqaruv fanlari kulliyasi (KENMS) – Gombak
  • AbdulHamid AbuSulaymon Kulliya Islom nozil ilm va inson fanlari (AHAS KIRKHS) – Gombak
  • Arxitektura va atrof-muhit dizayni kulliyasi (KAED) – Gombak
  • Muhandislik kulliyasi (KOE) – Gombak
  • Taʼlim Kulliyasi (KOE) – Gombak
  • Axborot va kommunikatsiya texnologiyalari kulliyasi (KICT) – Gombak
  • Tibbiyot kulliyasi (KOM) – Kuantan
  • Stomatologiya kulliyasi (KOD) – Kuantan
  • Ittifoqdosh sogʻliqni saqlash fanlari kulliyasi (KAHS) – Kuantan
  • Ilm kulliyasi (KOS) – Kuantan
  • Hamshiralik kulliyasi (KON) – Kuantan
  • Barqaror turizm va zamonaviy til kulliyasi (KSTCL) – Pagoh
  • IIUMga tegishli obyektlari
  • Sultan Haji Ahmad Shah Mosque, Gombak Campus (outside view)
    Sulton hoji Ahmad Shoh masjidi, Gombak kampusi (tashqi koʻrinish)
  • Sultan Haji Ahmad Shah Mosque, Gombak Campus (inside view)
    Sulton Hoji Ahmad Shoh masjidi, Gombak kampusi (ichki koʻrinish)
  • Cultural Centre (at left side) and Azman Hashim Complex (at right side)
    Madaniyat markazi (chap tomonda) va Azman Hoshim majmuasi (oʻng tomonda)
  • Library at Gombak Campus
    Gombak kampusidagi kutubxona
  • Mahallah al-Faruq, one of 17 residential colleges existed in Gombak Campus
    Gombak kampusida 17 ta turar joy kollejlaridan biri boʻlgan Mahalloh al-Faruq mavjud
  • Sayyidina Hamzah Stadium
    Sayyidina Hamza stadioni
  • Football field
    Futbol maydoni

Akademiklar[tahrir | manbasini tahrirlash]

Usra[tahrir | manbasini tahrirlash]

IIUM Malayziyadagi yagona davlat universiteti boʻlib, uning barcha taʼsis va bakalavriat talabalari Usraga, yaʼni ijtimoiy, maʼnaviy va intellektual yuksalish maqsadida har hafta oʻtkaziladigan islomiy oʻquv toʻgaragiga borishi majburiydir. IIUM tashkil etilganidan beri Usra talabalar uchun IIUMni bitirish uchun talabi boʻlib kelgan. 2014-yildan boshlab turar joy kollejlarida markazlashtirilgan Usradan tashqari alohida Usra oʻtkazilib kelinmoqda, bu kampusda yashovchi oʻrta bosqich talabalari uchun ham majburiy qilib belgilangan[8].

Yutuqlar[tahrir | manbasini tahrirlash]

Mukofotlar va eʼtirof[tahrir | manbasini tahrirlash]

2014-yilda IIUM 35-jahon universitetlari oʻrtasida bahs-munozaralar chempionatida ishtirok etgan 440 jamoa ichida oʻninchi oʻrinni egallagan[9]. 2016-yilda IIUM Birlashgan Osiyo munozaralar chempionatida, Avstraliya intervaritsial munozaralar chempionatida va Britaniya parlamenti boʻyicha Osiyo chempionatida gʻolib boʻlgani. 2017-yilda IIUM jahon universitetlari arabcha bahs-munozaralar chempionatida ikkinchi oʻrinni egallagan[10].

Tadqiqotlar sohasida IIUM PENCIPTA, INPEX, ITEX Jeneva va KIPA kabi koʻrgazmalarda oltin, kumush va bronza medallarini qoʻlga kiritishi bilan mintaqaviy va xalqaro miqyosda eʼtirofga sazovor boʻlgan[11]. IIUM Proton Green Mobility Challenge 2012 (PGMC) da ishtirok etgan, „Smart Mobility“ nomli elektr quvvati bilan ishlaydigan Proton Saga BLM tanlovida umumiy chempion boʻlgan, shuningdek, „Farthest Distance“ va „Fastest Two Laps Challenge“ mukofotini qoʻlga kiritgan[12].

IIUM JAKIM va YADIM hamkorligida Malayziya Shariat indeksini yaratishda ishtirok etgan[13]. Indeks sakkizta soha – sud-huquq, siyosat, iqtisod, sogʻliqni saqlash, taʼlim, madaniyat, infratuzilma va atrof-muhit hamda ijtimoiy – „maqasid shariat“ yoki shariat niyatlariga muvofiqligini oʻlchaydi. Malayziya shariat indeksi 2015-yil 10-fevralda Malayziya Bosh vaziri tomonidan rasman ishga tushirilgan[14].

Taniqli bitiruvchilar[tahrir | manbasini tahrirlash]

IIUM mamlakatdagi eng nufuzli islom oliy taʼlim muassasasi hamda musulmon dunyosidagi yetakchi islom universitetlaridan biri sifatida tanilgan.

  • Malayziya xalqaro islom universitetining bitiruvchilari
  • Pritam Singh, Leader of the Opposition for Singapore
    Pritam Singx, Singapur uchun muxolifat darajasi
  • Zambry Abdul Kadir, 15th Minister of Foreign Affairs
    Zambri Abdul Qodir,15-tashqi ishlar vaziri
  • Syed Saddiq, 1st President of the Malaysian United Democratic Alliance
    Sayid Saddiq, Malayziya Birlashgan Demokratik Alyansining 1-prezidenti
  • Azalina Othman Said, Minister in the Prime Minister’s Department for Law and Institutional Reforms
    Azalina Usmon Said, Bosh vazir huzuridagi Huquq va institutsional tuzilmalar departamenti vaziri
  • Asyraf Wajdi Dusuki, Chairman of the Majlis Amanah Rakyat
    Asyraf Vajdi Dusuki, Amana Rakyat majlisi aʼzosi
  • Khalid Abu Bakar, 10th Inspector-General of the Royal Malaysian
    Xolid Abu Bakr, Malayziya Qirolligining 10-bosh inspektori
  • Asri Zainul Abidin, Mufti of Perlis
    Asri Zaynul Obidin, Perlis muftiysi
  • Hassan Saeed, 2nd Attorney General of the Republic of Maldives
    Hasan Said, Maldiv Respublikasining 2-bosh prokurori
  • Husnu Al Suood, 5th Attorney General of the Republic of Maldives
    Husnu Al Suod, Maldiv Respublikasining 5-bosh prokurori
  • Koutoub Moustapha Sano, Minister of Religious Affairs of the Republic of Guinea
    Koutoub Mustafa Sano, Gvineya Respublikasi Din ishlari vaziri

Fakultetning taniqli professor-oʻqituvchilari[tahrir | manbasini tahrirlash]

Hozirgi professor-oʻqituvchilar[tahrir | manbasini tahrirlash]

  • Abdul Rashid Moten, KIRKHS professori, siyosatshunos
  • Abdulla al-Ahsan, KIRKHS professori, zamonaviy musulmon tarixchisi
  • Shamrahayu Abdul Aziz, AIKOL dotsenti, konstitutsiyaviy ekspert
  • Syed Arabi Syed Abdulloh Idid, KIRKHS katta professori, media va aloqa eksperti va IIUM rektori (2006-2011)
  • Zaleha Kamarudin, AIKOL professori, oilaviy huquq eksperti va IIUM rektori (2011-2018)

Fakultetning sobiq professor-oʻqituvchilari[tahrir | manbasini tahrirlash]

  • Abdul Aziz Bari, AIKOL oʻqituvchisi va professori (1989-2011), Tebing Tinggi uchun MLA, Perak va Perak Davlat Ijroiya Kengashi aʼzosi, Malayziya (2018-yildan)
  • Abdul Hamid Ahmad Abu Sulaymon, IIUM rektori (1988-1998)
  • Ahmad Mohamed Ibrohim, AIKOL asoschisi dekani, Singapur Bosh prokurori (1959-1967)
  • Ahmad Davutoʻgʻli, KIRKHS siyosiy fanlar oʻqituvchisi (1993-1996), Turkiya Bosh vaziri (2014-2016)
  • Maszlee Malik, KIRKHS oʻqituvchisi (2002-2018), Simpang Renggam deputati, IIUM prezidenti va Malayziya Taʼlim vaziri (2018-yildan beri)
  • Mohammad Hoshim Kamali, AIKOL va ISTAC islom huquqi professori (1985-2007), Xalqaro ilgʻor islom tadqiqotlari instituti bosh direktori (2007-yildan)
  • Mohd. Kamol Hasan , IIUM rektori (1999-2006)
  • Sayid Muhammad Naqib al-Attas, ISTAC asoschisi, keyin UTMga tashrif buyurgan professor
  • Ismavi bin Zen, sobiq rektor oʻrinbosari (1999-2005), MasjidilHaramni kengaytirish boʻyicha bosh panelist, Tokoh Maal Hijrah Saravak 2010

Yana qarang[tahrir | manbasini tahrirlash]

Manbalar[tahrir | manbasini tahrirlash]

  1. ↑ 1,0 1,1 „Aiming to be premier Islamic university“. thestar.com.my (2007-yil 30-noyabr). 2011-yil 8-iyunda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2009-yil 7-dekabr.
  2. ↑ Ahmed, Muhammad; Ali, Syed Ahmad (2020-06-30). "Establishing Brand Personality of an Islamic Institution: An Empirical Study on International Islamic University Malaysia" (en). Jihat Ul Islam 13 (1): 15–30. doi:10.51506/jihat-ul-islam.v13i2.126 (inactive 31 January 2024) . ISSN 2521-425X. https://jihat-ul-islam.com.pk/journal/index.php/jihat-ul-islam/article/view/126. 
  3. ↑ 3,0 3,1 3,2 „History of International Islamic University Malaysia“. Qaraldi: 2014-yil 3-avgust.
  4. ↑ Ibrahim, Ismail. „UIAM lambing kecemerlangan Malaysia“. Utusan Malaysia (2001-yil 12-aprel). Qaraldi: 2014-yil 3-avgust.
  5. ↑ 5,0 5,1 „Raja Permaisuri Agong Ketua Perlembagaan UIAM baharu“ (ms-my). Berita Harian (2019-yil 17-iyun). Qaraldi: 2019-yil 17-iyun.
  6. ↑ Md Khairudin, Mohd Khairul Anam. „Dr Mohd Daud Presiden Baharu UIAM“ (ms-my). Berita Harian (2019-yil 11-iyul). Qaraldi: 2019-yil 11-iyul.
  7. ↑ Choong, Jerry. „After Maszlee, Islamic finance expert Daud Bakar is IIUM's new president“. Yahoo! News Singapore (2019-yil 11-iyul). Qaraldi: 2019-yil 11-iyul.
  8. ↑ Awang Marusin, Awang Abdul Muizz (2018). "The Practice of Usrah in Teaching and Learning: Case Study at the International Islamic University Malaysia". Proceedings of International Conference on the Future of Education 2018 (Bukit Mertajam: Institute of Teacher Education, Tuanku Bainun Campus): 1–14. Archived from the original on 30 July 2018. https://web.archive.org/web/20180730202652/http://www.ipgktb.edu.my/iconfed/Compilation%20of%20Paper%20IConFEd2018/FULL%20PAPER/BI/THEMES%20A/A01_Awang%20Abdul%20Muizz%20Awang%20Marusin.pdf. Qaraldi: 30 July 2018. Malayziya xalqaro islom universiteti]]
  9. ↑ „IIUM debate team ranked 10th in World championship - Nation - The Star Online“. www.thestar.com.my.
  10. ↑ Yop, Ridzuan. „UIAM Naib Juara Debat Bahasa Arab“. Berita Harian (2017-yil 13-aprel). Qaraldi: 2018-yil 31-iyul.
  11. ↑ „Indah Water Konsortium ~ IWK“. Web6.bernama.com. 2012-yil 26-fevralda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2012-yil 3-avgust.
  12. ↑ „Proton Green Mobility Challenge: IIUM is overall champion, UMP and UTeM are runners-up“ (2012-yil 10-oktyabr).
  13. ↑ „Shariah index proves Umno empowers Islam, says Najib – Bernama - the Malaysian Insider“. 2015-yil 10-fevralda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2015-yil 10-fevral.
  14. ↑ „Shariah Index good for non-Muslims too, PM says“ (2015-yil 10-fevral).

Havolalar[tahrir | manbasini tahrirlash]

Vikiomborda International Islamic University of Malaysia mavzusiga oid fayllar bor 

"https://uz.wikipedia.org/w/index.php?title=Malayziya_xalqaro_islom_universiteti&oldid=4101255" dan olindi