Loviyali pasta
Loviyali pasta (italyancha: pasta e fagioli (loviyali) odatiy italyan taomi, viloyatga qarab uning bir nechta variantlari mavjud[1][2].
Tarkibida quyidagi mahsulotlar boʻlishi mumkin: makaron, loviya, sarimsoq, bulyon, salo, zaytun moyi, selderey, marmarak, rozmarin, toshchoʻp, petrushka, mayoran, qalampir, pomidor, vetchina yoki panchetta, choʻchqa terisi (italyancha: cotica).
Ushbu taomning kelib chiqish mintaqasi noaniq va u turli viloyatlar, masalan: Latsio, Kampaniya, Lombardiya, Toskana, Piedmont va Veneto oshxonasining odatiy taomi hisoblanadi.
Pasta va loviya Neapolitan oshxonasida[tahrir | manbasini tahrirlash]
Neapolitan oshxonasida loviya bilan pastaning, shuningdek, boshqa dukkaklilar bilan pishirilgan pastaning oʻziga xos xususiyati shundaki, pasta loviyaga qoʻshilishidan oldin shoʻr suvda alohida emas, balki bevosita dukkaklilar bilan pishiriladi. Bunday tayyorlaganda makaronning barcha kraxmallari saqlanib qoladi, makaron suvini toʻkib tashlaganda esa yoʻqoladi. Bu qaymoqli sousni qalinroq va boy qiladi. Ushbu pastani tayyorlashning ikkita varianti mavjud: oq qayla yoki pomidor bilan. Bundan tashqari, loviyali pastani tayyorlagandan keyingi kun isteʼmol qilish odatiy holdir[3].
Pastada va dukkaklilarda teridagi choʻchqa salosidan, „kotika“ yoki „kotiche“[4], yoki midiyadan foydalanish ham Neapolitan oshxonasida juda mashhur. Oxirgi variant Salerno shahrida juda keng tarqalgan.
Loviyali makaron Lotin vodiysida[tahrir | manbasini tahrirlash]
Italiyaning bu qismida loviyali pasta qadimdan beri keng va kalta „sanye“ (italyancha: sagne) makaronlaridan[5], talyatellening bir turidan foydalanilgan holda tayyorlanadi; shuningdek, kannellini (italyancha: fagioli cannellini) (oq loviya), sarimsoq, rozmarin, baʼzan zaytun moyidagi bekondan ham foydalaniladi. Bunday pasta Rim imperiyasi davridayoq tayyorlangan deb hisoblanadi, uni ayniqsa Tsitseron yaxshi koʻrar edi, garchi oʻsha paytda boshqa navdagi loviya ishlatilgan boʻlsa ham.
Sofrito qaylasida dimlangan dukkakli (loviya) asosida (italyancha: soffritto), lekin makaronsiz, shoʻrva ham tayyorlanadi; u non boʻlaklari (qovurilgan non boʻlaklari) bilan tortiladi, loviyaga esa sikoriy qoʻshiladi.