Logofobiya

Vikipediya, ochiq ensiklopediya

Logofobiya yoki glossofobiya (qadimgi yunoncha: λόγος qadimgi yunoncha: λόγος — soʻz, nutq va qadimgi yunoncha: γλῶσσα qadimgi yunoncha: γλῶσσα — til) — logonevroz (kekeleme) va mutizm bilan bogʻliq boʻlgan obsesif nutq qoʻrquvi hisoblanadi.

Uning variantlari bor: umuman gapirishdan qoʻrqish[1] yoki notanish odamlar bilan gaplashish qoʻrquvi, ommaviy nutq qoʻrquvi (peirafobiya[2]) va sahna qoʻrquvi, duduqlanish (lalofobiya[3]), individual soʻzlardan qoʻrqish (verbofobiya[4]) lar misol boʻlishi mumkin.

Fobiya qisman boʻlishi mumkin, bu holda u selektiv mutizm deb ataladi. Masalan, logofobiya bilan ogʻrigan odam yaqin odam bilan ravon gaplashadi, kamroq yaqinlari bilan logonevrozni boshdan kechiradi va begonalar bilan gaplasha olmaydi, ulardan va ular bilan ogʻzaki aloqani talab qiladigan vazifalardan oʻzini olib qochadi, suhbatlashishni hohlamaydi.

Oqibatlari[tahrir | manbasini tahrirlash]

Logofobiyaning oqibati odatda ijtimoiy fobiya, oʻziga ishonchsizlik va oʻzini oʻzi qadrlashning pasayishi boʻlib, mas’uliyatdan qochish, jamoat joylari, gapirishni talab qiladigan vazifalar, nufuzli ishdan bosh tortish va turmush darajasining pasayishi hisoblanadi. Ijtimoiy doira asta-sekin torayib boradi, konfor zonasi cheklangan boʻladi. Bu, oʻz navbatida, psixo-emotsional stressning paydo boʻlishining omili boʻlib xizmat qiladi, u duduqlanishni, logofobiyaning oʻzini kuchaytirishi va nevrotik doiraning boshqa buzilishlarini keltirib chiqarishi bilan tavsiflanadi.

Bundan tashqari, turli xil giyohvandlik, yomon odatlar va manias xavfini oshiradi. Misol uchun, tamaki chekish, alkogolizm yoki giyohvandlik „jasorat uchun“, yoki profilaktik marosimlarni oʻtkazish odati, masalan, xoch belgisini qoʻyish, ibodat qilish va obsesif-kompulsiv buzuqlikka aylanish.[5]

Yomon soʻzlar ham koʻpincha nutqqa tushadi, agar odam stress holatida boʻlsa, ommaviy nutq paytida noqulayliklar tugʻdiradi. Qoʻrquvni siqib chiqarish, vaqt olish va fikrlarini yigʻish uchun odam turli xil soʻzlarni aytadi. Kelajakda ular duduqlanish kabi uzoq vaqt davomida nutqda oʻrnatilishi mumkin boʻlib qoladi.

Fazalari[tahrir | manbasini tahrirlash]

Mutaxassislar duduqlanishning uchta asosiy shaklini ajratib koʻrsatishadi:

  • Birinchisi nevrotik. Bu logofobiya va nevrotik kasalliklardan kelib chiqadi va logonevrozga oʻtadi.
  • Ikkinchi shakl — nevrozga oʻxshash nutq buzilishi sindromi.
  • Uchinchi shakl aralashtiriladi. Bu birinchi va ikkinchi shakldagi sindromlarni namoyon qiladi.

Mumkin sabablari[tahrir | manbasini tahrirlash]

Psixologik:

  • mas’uliyatdan qoʻrqish, boshqalarning reaktsiyasiga tayyor boʻlmaslik, surunkali charchoq sindromi, aybdorlik va uyat kompleksi, oʻzini past baholash, boshqalar tomonidan salbiy baho kutish, salbiy oʻz-oʻzini gipnoz ;
  • psixotravma, qoʻrquv, ongsiz ongda jim turish qarori — bu shaxsiy qaror yoki boshqa birovning taklifi ;
  • mahalliy tilni, terminologiyani, mahalliy xatti-harakatlar normalarini yomon bilish.

Fiziologik:

  • nutqning buzilishi;
  • halitoz .

Manbalar[tahrir | manbasini tahrirlash]

  1. „Архивированная копия“. 2016-yil 28-martda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2014-yil 5-dekabr. (ingl.)
  2. В. М. Блейхер, И. В. Крук „Пейрафобия“,. Толковый словарь психиатрических терминов, 1995.  // Bleyxer V. M., Kruk I. V. Tolkoviy slovar psixiatricheskix terminov. Voronej: NPO „MODEK“, 1995.
  3. „лалофобия“,Большой медицинский словарь, 2000.  // Bolshoy meditsinskiy slovar. 2000.
  4. „Вербофобия“,Энциклопедический словарь по психологии и педагогике, 2013.  // Ensiklopedicheskiy slovar po psixologii i pedagogike. 2013.
  5. „Психопатологические синдромы, Обсессивный синдром, Фобии“,Справочник по психиатрии, 2-е изд., М.: Медицина, 1985. 

Havolalar[tahrir | manbasini tahrirlash]