Lars Johan Hierta
| Lars Johan Hierta | |
|---|---|
 | |
| Tavalludi |
22-yanvar 1801-yil |
| Vafoti |
20-noyabr 1872-yil (71 yoshda) Stockholm, Sweden |
| Fuqaroligi | Shvetsiya |
| Kasbi | Gazetasi nashrchisi, ijtimoiy tanqidchi, biznesmen va siyosatchi |
| Turmush oʻrtogʻi |
Wilhelmina Fröding (turm. 1833) |
| Bolalari |
5 nafar
|
Lars Johan Hierta (Swedish: [lɑːʂˈjûːan ˈjæ̂ʈːa]) — shved gazetasi noshiri, ijtimoiy tanqidchi, biznesmen va siyosatchi. U 1801-yil 22-yanvarda tugʻilgan, 1872-yil 20-noyabrda vafot etgan. U 1830-yilda Aftonbladet gazetasining asoschisi sifatida tanilgan. Hierta XIX asrda Shvetsiyada siyosiy va ijtimoiy islohotlarning etakchi agitatori edi. Uni baʼzan Shvetsiyada „erkin matbuotning otasi“ deb atashadi.
Biografiyasi[tahrir | manbasini tahrirlash]
Hierta Shvetsiyaning Uppsala shahrida olijanob oilada - Hierta oilasida Carl Didrik Hierta va Hedvig Johanna Schmeerning oʻgʻli sifatida tugʻilgan. U boshlangʻich maʼlumotni xususiy maktabda oldi va 1814-yilda Uppsala universitetida oʻqishni boshladi, u yerda 1821-yilda falsafa doktori va huquq fanlari nomzodi ilmiy darajasini oldi. Xuddi shu yili u Bergskollegium markaziy davlat agentligida toʻlanmagan stajyor sifatida ishga qabul qilindi va u yerda 1825-yilda huquqshunos sifatida koʻtarildi.
1820-yillarning oʻrtalarida Hierta kelajakdagi rafiqasi Wilhelmina Fröding bilan uchrashdi. Uning oilasi uning dastlabki turmush taklifini rad etgan boʻlsada, ular 1833-yilda turmush qurishdi va birga yashadilar. Ularning besh nafar qizilari boʻlgan[1].
1823-yildagi Riksdagda Hierta Shvetsiya Lordlar palatasida kotib boʻlib ishlagan. 1828-yildan 1830-yilgacha boʻlgan keyingi Estates Assambleyasida u zodagonlarning vakili boʻlib, shuningdek, qonun kotibi boʻlib ishlagan. Riksdagda Hierta qirol Charles XIV Johnning konservativ boshqaruvini tanqid qiluvchi liberal muxolifat bilan birlashdi.
Hierta 1823-yilda Conservationsbladet uchun yozishni boshlagan. U shuningdek, 1824-yildan 1826-yilgacha Argus va vaqti-vaqti bilan 1826-yildan 1828-yilgacha Stokgolmsposten gazetalari uchun yozgan. U hazil-mutoyibachi, keyinroq yangiliklar yozuvchi va siyosiy muharrir sifatida yozishni boshlagan.
1829-yilda Hierta „Hiertas bokförlag“ („Hyerta nashriyoti“) kitob nashriyotini ochadi.
1830-yilda Hierta Aftonbladet gazetasini asos solgan va u yerda respublikani (garchi „respublika“ soʻzini ishlatmasdan) himoya qilgan, bu baʼzan Shvetsiya respublika harakatining boshlanishi sifatida koʻriladi. Gazeta koʻp marta taqiqlangan, ammo har safar yangi nom bilan nashr etib kelingan[2].
1840-yildan koʻp oʻtmay, Aftonbladet shved yozuvchisi va feminist Wendela Hebbeni (1808—1899-yillarda) yolladi, u Shvetsiya gazetasida doimiy ishlaydigan birinchi ayol jurnalist boʻldi. Keyinchalik Hierta va Hebbe birga oʻgʻil koʻrishdi. Hierta ham, Hebbe ham liberal maqsadlar uchun ijtimoiy faol edi[3].
Stocgolmda vafot etganida Hierta Shvetsiyadagi eng badavlat kishilardan biri edi[4]. Uning oʻlimidan soʻng uning bevasi Wilhelmina Fröding Hierta Stokgolm universitetiga iqtisod boʻyicha professorlik darajasini yaratish uchun 100 000 SEK, keyinroq esa missiyasi „erkin va mustaqil ishlash“ boʻlgan Lars Hiertas minne („Lars Hierta xotirasi“) fondiga 400 000 SEK xayriya qildi. insoniyat taraqqiyoti uchur
".[5] U Norra begravningsplatsen dafn etilgan[6].
Manbalar[tahrir | manbasini tahrirlash]
- ↑ Parner. „En ljusgestalt med ett varmt klappande hierta“. Lindelof.nu (16-dekabr 2018-yil). — „Frieriet avslogs emellertid – inte av fröken Mina själv men väl av hennes bror och förmyndare som, ironiskt nog, ifrågasatte den välbeställde giljarens ekonomiska status. Först i december 1833 ägde bröllopet rum. (However, the proposal was rejected – not by Miss Mina herself, but by her brother and guardian who, ironically, questioned the well-to-do wooer's economic status. Only in December 1833 did the wedding take place)“. Qaraldi: 1-iyun 2019-yil.
- ↑ Olsén, Sofia Olsson (May 3, 2016). "Nothing stopped Hiertaʼs presses. Aftonbladet.
- ↑ Teiffel. „Wendela var den första kvinnliga journalisten (Wendela was the first woman journalist)“. Jönköpings-Posten (20-sentabr 2017-yil). — „I samband med 200-årsminnet av Wendela Hebbe 2008 instiftade Wendelas Vänner ett årligt pris på 50 000 kronor. Det delas på söndag ut i Wendela Hebbes hus i Södertälje, det som hon en gång fick av Lars Johan Hierta. (In connection with the 200-year memory of Wendela Hebbe 2008, Wendelas Friends established an annual prize of SEK 50,000. It is shared on Sunday in Wendela Hebbe's house in Södertälje, which she once received from Lars Johan Hierta.)“. Qaraldi: 26-iyul 2019-yil.
- ↑ Wirén, Karl-Hugo. "Hierta, Lars Johan". Nationalencyklopedin. Höganäs: Bra Böcker.
- ↑ Wichman. „Lars Johan Hierta“. Svenskt biografiskt lexikon (7-dekabr 2018-yil). — „H:s änka donerade 100 000 kr till en professur i nationalekonomi under hans namn vid Sthlms högskola o 400 000 kr till en fond med namnet L H:s minne, avsedd att "fritt och oberoende verka för det mänskliga framåtskridandet". (En. H's widow donated SEK 100,000 to a professorship in economics under his name at Sthlm University and SEK 400,000 to a fund named LH's memory, intended to "work freely and independently for human progress")“. Qaraldi: 30-may 2019-yil.
- ↑ „Sten nr 55 - Lars Johan Hierta“ (shvedcha). Norra begravningsplatsen (25-aprel 2014-yil). Qaraldi: 1-aprel 2022-yil.