La Merced (mahalla)

Calle Roldan, bugungi kunda piyodalar zonasi

La Mersed — Mexiko shahrining rasmiy nomi bilan emas, balki ijtimoiy-iqtisodiy va tarixi bilan belgilanadigan barrio yaʼni mahallasi. U Mexiko shahrining tarixiy markazining janubi-sharqida choʻzilgan va shaharning eng qadimgi qismlaridan biri boʻlib, 700 yil avval Meksika tomonidan Tenochtitlan asos solishi doirasida tashkil etilgan. Oʻz tarixi davomida bu hudud savdo bilan bogʻliq boʻlib, dastlab Texkoko koʻlidagi Tenochtitlan yaʼni Mexiko shahriga, keyinchalik kanallar orqali, koʻl asta-sekin quriganligi sababli, qayiqlar uchun asosiy toʻxtash joyi sifatida bogʻlangan. XIX asrning ikkinchi yarmida 1860-yillarda deyarli butunlay vayron boʻlgan yirik La Mersed monastirining oʻrnida La Mersed bozori tashkil etilgan. Bu bozor shahar uchun oziq-ovqat mahsulotlarini bir hududda markazlashtirish maqsadida tashkil etilgan. Birinchi La Merced bozori 1890-yilda qurilgan va keyin 1957-yilda Mexiko shahridagi eng yirik anʼanaviy Meksika bozorlaridan biri boʻlgan hozirgi bino bilan almashtirilgan. 1980-yillarda ushbu bozorning ulgurji funksiyasi shahar janubida yangi qurilgan Centro de Abasto tomonidan oʻz zimmasiga oldi, barrio keyinchalik iqtisodiy va ijtimoiy tanazzulga yuz tutdi, bu hudud qashshoqlik, fohishalik va aholining yoʻqolishi bilan bogʻliq muammolarga duch keldi. Hududni jonlantirishga harakat qilingan boʻlsada va La Merced bozori muhimligicha qolmoqda.

Geografiyasi[tahrir | manbasini tahrirlash]

Ijtimoiy-iqtisodiyoti[tahrir | manbasini tahrirlash]

Barrio asosan ijtimoiy-iqtisodiy va tarixi bilan belgilanadi, anʼanaviy ravishda chakana va ulgurji savdo, ayniqsa anʼanaviy Meksika oziq-ovqatlari bilan bogʻliq^[1]^[2]. Uning oilalarda amalga oshiriladigan savdoga tayanishi va migrantlar oqimi barrio ichidagi ijtimoiy klasterlardan tashkil topgan sezilarli ijtimoiy tuzilmani qoʻllab-quvvatladi^[3]. Hududning savdosi XX asrda tayyor ish bilan taʼminlanganligi sababli, hudud Meksikaning boshqa hududlaridan va chet eldan kelgan muhojirlarni jalb qildi. Triquis, Mazahuas, Otomis, Mazatecos, Nahuas, Chinantecos va Purépechas kabi turli xil meksikalik mahalliy xalqlarni oʻzlashtirdi. Chet el immigratsiyasiga Yevropadan Livan, Yahudiy, Ispan, Yunon, Italiya, Turk, Fransuz, Suriya, Irland, Venger, Polsha, Rus, Afrika, Nemis, Xorvat, Bogemiya va Arman, Xitoy, Yapon, Filippin va hindular kiradi Osiyo, shuningdek, Afrika va Yaqin Sharqdan kelgan muhojirlar^[3]^[4]. Hududdagi immigratsiya bilan bogʻliq eʼtiborga molik muassasalardan biri bu Kafe Bagdod boʻlib, u Livan aholisi orasida mashhur boʻlib, Yaqin Sharq uslubidagi qahva ichish uchun keladi. U oʻzining antiqa kassasi, shuningdek, qahva va qandolat mahsulotlari bilan mashhur. Bu hudud koʻp madaniyatli hudud boʻlib qolgan boʻlsada, ammo katolik diniy bayramlari hali ham hukmronlik qilmoqda.

Belgilar[tahrir | manbasini tahrirlash]

Bir nechta istisnolardan tashqari, binolar tarixiy qiymati uchun saqlanib qolmagan, balki tijorat maqsadlarida foydalanilgan. 1980-yilda Jahon merosi ob’ekti deklaratsiyasi bilan eʼlon qilingan oʻn yettita tarixiy ob’ekt mavjud boʻlib, INAH tomonidan 39 tasi eʼlon qilingan va yana 33 tasi boshqa kataloglarda mavjud. Ulardan eng muhimi La Mersed monastirining monastiri, La Soledad cherkovi, cherkov va Iso Mariyaning sobiq monastiri, sobiq San-Jeronimo monastiri, Kandelaria ibodatxonasi, Santo Thomas de la Palma cherkovi, San. Pablo el Viejo va San Pablo en Nuevo, San-Luka ibodatxonasi, San-Kamilo monastir kasalxonasi, San-Xose-de-Grasiya cherkovi, San-Lazaro kasalxonasi, Kalimaya graflari saroyi va Casa Talavera kabi muhim monasterlari bor. Boshqa tarixiy diqqatga sazovor joylarga Casa de las Gallas, Casa de Calpixques, sobiq Garita de San Lazaro va Casa de Diezmo kiradi. Ushbu binolarning 39 tasi yoʻqolib ketish xavfi ostida.

Yana bir yirik mustamlaka diniy muassasasi XVI asrda ispan ayollari uchun tashkil etilgan Iso Mariya monastiri edi. Bu ispaniyalik Filipp II ning noqonuniy qizining uyi edi. Faqat monastirning asosiy hovlisi va unga hamroh boʻlgan cherkov qolgan. Monastir binosida mebel doʻkoni va kinoteatr joylashgan edi, ammo bugungi kunda u tashlab ketilgan va INAH tomonidan hozirda qayta tiklanmoqda^[4].

Mustamlaka davri[tahrir | manbasini tahrirlash]

Atsteklar imperiyasi ispanlar tomonidan bosib olingandan soʻng, Tenochtitlan shahri qayta tiklandi, ammo yangi tartib shaharning bu hududiga unchalik taʼsir qilmadi, chunki u turli kanallar va chinampalar yoki sunʼiy kengaytmalar bilan kesib oʻtgan edi. Avvaliga yagona oʻzgarishlar — maydonlarni kengaytirish va otlar va aravalar oʻtishi uchun yetarlicha keng koʻpriklar qurilishi oʻzgarishlardan biri edi. Hududdagi siyosiy oʻzgarishlar erta boshlangan hudud uch qismga boʻlingan: Parcialidad de San Pablo, Cuartel va Colonia Centro kabi qismlarga boʻlingan.

Parcialidad de San Pablo-Teopan hukumat binolari, cherkovlar va boshqa muhim tuzilmalar bilan shaharning muhim hududi boʻlib qoldi. Toʻliq yoki qisman qolganlarga sobiq La Mersed monastiri, Iso Mariya monastiri, Manzanares, Santo-Tomas La Palma, San-Pablo el-Vyego, San-Lukas, San-Ramon, Balvanera, San-Xose de Grasias, Porta Koeli, La Soledad, La Santa Cruz (La Candelaria, Santa Maria Magdalena, San Lazaro, San Camilo, birinchi Casa de Correos, Casa de Diezmo, Casa de Cuna (Niños Expositos), Casa de la Gallas, La Alhondiga va Garita de San-Lazaro kabi monastrlari qolgan qismlardan sanalgan.

Hududdagi eng muhim oʻzgarish La Mersed monastirining (hozirgi barrioning katta qismi) savdo va turar-joy binolarini qurish uchun buziladigan yerlarini ekspropriatsiya qilish kerak edi. 1860-yillarda Mexikoning tarixiy markazini modernizatsiya qilish boʻyicha saʼy-harakatlarning bir qismi sifatida barrioning hozirgi kengaytmasining koʻp qismini qamrab olgan bu ulkan monastir majmuasi deyarli butunlay buzib tashlangan. 1890-yilda oziq-ovqat savdosini bir hududda jamlash va kanal boʻyida mavjud boʻlgan norasmiy bozorlarni modernizatsiya qilish uchun birinchi La Mersed bozori qurilgan^[1]^[3]. Ushbu saʼy-harakatlar Meksikadagi xorijiy investorlar bilan bir qatorda milliy biznes manfaatlariga toʻgʻri keldi va elektr energiyasi, suv oqimi, telegraf va poezdlar, trolleybuslar va avtomobillar kabi transport imkoniyatlari kabi xizmatlarni rivojlantirishga turtki boʻldi.

XX asrdan hozirgi kungacha[tahrir | manbasini tahrirlash]

Yana qarang[tahrir | manbasini tahrirlash]

La Mersed bozori

Maʼlumotnomalar[tahrir | manbasini tahrirlash]

↑ ^1,0 ^1,1 „La Merced“. Mexico Desconocido magazine. Qaraldi: 19-may 2012-yil. ^{[sayt ishlamaydi]}
↑ Juan Carlos Zamudio. „Pa' barrios, el de La Merced“. Mexico City: Chilango magazine (31-iyul 2012-yil). Qaraldi: 19-may 2012-yil.
↑ ^3,0 ^3,1 ^3,2 Patricia Ruvalcaba. „La Merced“. Guia del Centro magazine. Qaraldi: 19-may 2012-yil.
↑ ^4,0 ^4,1 Abida Ventura. „Barrio La Merced, una joya ignorada en el Centro Histórico“. Mexico City: Chilango magazine (22-avgust 2011-yil). 2013-yil 27-iyunda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 19-may 2012-yil.

[mexdes-1] 1,0 ^1,1 „La Merced“. Mexico Desconocido magazine. Qaraldi: 19-may 2012-yil. ^{[sayt ishlamaydi]}

[pabarrios-2] Juan Carlos Zamudio. „Pa' barrios, el de La Merced“. Mexico City: Chilango magazine (31-iyul 2012-yil). Qaraldi: 19-may 2012-yil.

[guiacentro-3] 3,0 ^3,1 ^3,2 Patricia Ruvalcaba. „La Merced“. Guia del Centro magazine. Qaraldi: 19-may 2012-yil.

[ignorada-4] 4,0 ^4,1 Abida Ventura. „Barrio La Merced, una joya ignorada en el Centro Histórico“. Mexico City: Chilango magazine (22-avgust 2011-yil). 2013-yil 27-iyunda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 19-may 2012-yil.

[1]

[2]

[3]

[4]