Koʻkrak qafasi

Koʻkrak qafasi – sudralib yuruvchilar, qushlar, sutemizuvchi hayvonlar va odamda toʻsh suyagi yordamida koʻkrak umurtqalariga qovurgʻalar birikishidan hosil boʻlgan bir butun tuzilma. Odamda koʻkrak qafasi yassi konusga oʻxshaydi. Koʻkrak qafasining yon, old va orqa devori bor^[1]. Yon va oldingi devorlari 12 juft qovurgʻadan hosil boʻladi. Oldinda qovurgʻalar uchi toʻsh suyagiga kelib taqaladi; orqa devorning oʻrtasi umurtqa pogʻonasining koʻkrak boʻlimidan iborat. Koʻkrak qafasining yuqorisidagi teshikdan koʻkrak boʻshligʻiga traxeya, qiziloʻngach, qon tomirlari va nervlar oʻtadi, pastdan diafragma chegaralab turadi. Koʻkrak qafasida oʻpka, yurak va tomirlar joylashgan. Nafas olganda koʻkrak qafasi kengayadi, ayni vaqtda boʻylama, old-orqa va koʻndalang hajmi kattalashadi. Koʻkrak qafasining hajmi va shakli yosh, jins va kasbga qarab turlicha. Koʻkrak qafasi chaqaloqlarda piramida shaklida, ayollarda pastki teshigi, boʻyi kaltaroq boʻladi^[2].

Rivojlanishi

Erkaklarda qovusning kengayishi pubertat paytida Testosteron ta'siridan kelib chiqadi. Shunday qilib, erkaklarning og'ir shohlari va ko'kraklari keng bo'lib, ular mushaklarini kislorod bilan ta'minlash uchun ko'proq havo nafas olishadi^[3].

Tuzilishi

Odamning umurtqa pog'onasida o'ttiz uchta umurtqa mavjud. Ko'krak qafasi TH1-TH12 bilan bog'langan. Qovurg'alar joylashishi va sternum bilan bog'lanishiga qarab tavsiflanadi^[4]. Barcha qovurg'alar orqada ko'krak umurtqalariga birikadi va mos ravishda birdan o'n ikkigacha raqamlanadi^[5]. To'g'ridan-to'g'ri sternum bilan bo'g'imga birikmaydiganlar qovurg'alar haqiqiy qovurg'alar, to'g'ridan-to'g'ri bo'g'im birikmaydiganlar esa soxta qovurg'alar deb ataladi^[6]. Soxta qovurg'alarga sternumga umuman biriktirilmagan suzuvchi qovurg'alar (o'n bir va o'n ikki) birikadi^[7].

Manbalar

↑ Saladin, Kenneth. Anatomy and Physiology: The Unity of Form and Function. USA: The McGraw-Hill Companies, Inc., 2010 — 485-bet. ISBN 978-0-07-352569-3.
↑ OʻzME. Birinchi jild. Toshkent, 2000-yil
↑ http://www.teachmeanatomy.com/osteology-of-the-thorax/^{[sayt ishlamaydi]}
↑ Moore, Dalley & Agur. 2009. Clinically Oriented Anatomy, 6th Edition. 90 Pp. Lippincott, Williams & Wilkins, ISBN 0-7817-7525-6, ISBN 978-0-7817-7525-0
↑ Bålens ytanatomi (surface anatomy). Godfried Roomans, Mats Hjortberg and Anca Dragomir. Institution for Anatomy, Uppsala. 2008.
↑ Andoza:CC-notice Betts, J Gordon. Anatomy & Physiology. Houston: OpenStax CNX, May 14, 2023. ISBN 978-1-947172-04-3.
↑ Jung, Jaewoong; Lee, Misoon; Choi, Dasom (2020-09-04). "Twelfth rib syndrome: a case report". The Journal of International Medical Research 48 (9): 0300060520952651. doi:10.1177/0300060520952651. ISSN 0300-0605. PMID 32883133. PMC 7479855. //www.pubmedcentral.nih.gov/articlerender.fcgi?tool=pmcentrez&artid=7479855.

Ushbu maqolada Oʻzbekiston milliy ensiklopediyasi (2000-2005) maʼlumotlaridan foydalanilgan.

[saladin-1] Saladin, Kenneth. Anatomy and Physiology: The Unity of Form and Function. USA: The McGraw-Hill Companies, Inc., 2010 — 485-bet. ISBN 978-0-07-352569-3.

[2] OʻzME. Birinchi jild. Toshkent, 2000-yil

[:2-3] ttp://www.teachmeanatomy.com/osteology-of-the-thorax/^{[sayt ishlamaydi]}

[:3-4] Moore, Dalley & Agur. 2009. Clinically Oriented Anatomy, 6th Edition. 90 Pp. Lippincott, Williams & Wilkins, ISBN 0-7817-7525-6, ISBN 978-0-7817-7525-0

[goodfried-5] Bålens ytanatomi (surface anatomy). Godfried Roomans, Mats Hjortberg and Anca Dragomir. Institution for Anatomy, Uppsala. 2008.

[Openstax_Anatomy_&_Physiology_attribution-6] Andoza:CC-notice Betts, J Gordon. Anatomy & Physiology. Houston: OpenStax CNX, May 14, 2023. ISBN 978-1-947172-04-3.

[:4-7] Jung, Jaewoong; Lee, Misoon; Choi, Dasom (2020-09-04). "Twelfth rib syndrome: a case report". The Journal of International Medical Research 48 (9): 0300060520952651. doi:10.1177/0300060520952651. ISSN 0300-0605. PMID 32883133. PMC 7479855. //www.pubmedcentral.nih.gov/articlerender.fcgi?tool=pmcentrez&artid=7479855.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]