Koronar sinus
Koronar sinus (lotinchadan coronar „toj“) yurakning eng katta venasi[1][2]. Kislorodsiz qonning yarmidan koʻpi yurak mushagidan oʻng atriumga gʻorchaga oqib chiqadi. U yurakning orqa tomonida, chap atrium va chap qorincha oʻrtasida boshlanadi. Katta yurak venasi va chap atriumning qiyshiq venasining birlashishidan boshlanadi. U bir nechta tarmoqlarni oladi. U yurakning orqa tomoni boʻylab chap atrium yaʼni gʻorchaga va chap qorincha orasidagi nayboʻylab oʻtadi, soʻngra koronar sinusning teshigida (odatda koronar sinus qopqogʻi bilan bogʻlangan va himoyalangan) oʻng atriumga oqadi.
Tuzilishi[tahrir | manbasini tahrirlash]
Kelib chiqishi[tahrir | manbasini tahrirlash]
Koronar sinus yurakning orqa tomonida chap atrium yaʼni chap gʻorcha va chap qorincha oʻrtasida yuzaga keladi. Koronar sinus katta yurak venasi bilan chap atriumning qiyshiq venasining birlashuvidan boshlanadi[3][4]. Koronar sinusning kelib chiqishida katta yurak venasining oxirgi nuqtasida joylashgan koranar sinusning Vieussens qopqogʻi bilan belgilanadi.
Yoʻnalishi[tahrir | manbasini tahrirlash]
Koronar sinus cor yurakning orqa tomonidagi chap atrioventrikulyar qorinchalararo chuqurchada (koronar sulkus koronar egat) koʻndalang yoʻnalishida oʻtadi[5]. Sinus oʻng atriumga kirishdan oldin va sezilarli darajada kengaygan va deyarli kichik barmoq uchi kattaligigacha keladi.
Koronar sinus oʻng atriumning orqa devori orqali koronar sinusning teshigidan oqib chiqadi[6]. Bu teshik oʻng atriumning orqa-past tomonida, faqat medial va pastki kavak vena teshigining chap tomonida[6] va pastki kavak vena va oʻng atrioventrikulyar teshik trikuspidal qopqogʻi oʻrtasida joylashgan. Teshik odatda koronar sinusning qopqogʻi (oʻng atrium foramen yaʼni teshigining oldingi pastki qismida joylashgan yupqa yarim oy shaklidagi qopqoq) bilan himoyalangan.
Tarmoqlari[tahrir | manbasini tahrirlash]
Koronar sinus tojsimon boʻshliq qonni aynan kichik, oʻrta, katta va qiyshiq yurak tomirlaridan oladi. Shuning uchun, u chap chekka venadan va chap orqa qorincha venasidan qon oladi.
- Katta yurak venasi (oldingi interventrikulyar sulkusda yaʼni qorinchalararo egatdan) yuqoriga qarab chap atrioventrikulyar nay hosil qilish uchun koronar sinusga oʻtadi.
- Kichik yurak venasi (koronar sinusning oʻng tomoniga tushish uchun oʻng atrioventrikulyar nay yaʼni bulmachalararo nay ichida oʻng koronar arteriya oʻtadi
- Chap qorinchaning orqa venasi chap chekka yon arteriyani hosil qiladi
- Chap atriumning qiya venasi.
Chap atriumning yaʼni qorinchaning qiyshiq venasidan tashqari boshqa barcha arteriyalar koronar sinusga tushadigan barcha venalarning koronar sinus tojsimon sinus bilan tutashgan joyida klapanlar mavjud.
Yurakning oldingi venalari koronar sinusga tojsimon sinus yaʼni boʻshliqqa tushmaydi, balki toʻgʻridan-toʻgʻri oʻng atriumga tushadi. Besian venalari deb nomlanuvchi baʼzi kichik tomirlar toʻgʻridan-toʻgʻri yurakning toʻrta kamerasidan biriga oʻtib boradi.
Mikroanatomiyasi[tahrir | manbasini tahrirlash]
Koronar sinus devori qisman mushaklidir.
Funksiya[tahrir | manbasini tahrirlash]
Koronar sinus yurak qon taʼminotining taxminan 55% venoz qon qaytishi uchun javobgardir.
Klinik ahamiyati[tahrir | manbasini tahrirlash]
Elektrodlar yurakning elektrofiziologiyasini oʻrganish uchun koronar sinusga va orqali kiritilishi mumkin. Bu koronar sinus elektrogrammasini oʻz ichiga oladi. Koronar sinus toʻgʻridan-toʻgʻri oʻng atrium oʻng boʻlmachasi bilan bogʻlanadi. Oʻpka gipertenziyasi kabi oʻng atrial bosimning oshishiga olib keladigan har qanday holat natijasida kengayadi . Kengaygan koronar sinus tojsimon boʻshliq baʼzi tugʻma yurak-qon tomir kasalliklarida ham kuzatiladi, masalan, doimiy chap yuqori vena kavak va oʻpka venasining umumiy anomaliyasiga qaytadi.
Qoʻshimcha tasvirlar[tahrir | manbasini tahrirlash]
-
Parietal venalarninghosil bo'lish diagrammasi. -
Koronar qon aylanish orqa tomondan ko'rinishi
Manbalar[tahrir | manbasini tahrirlash]
- ↑ Wilson, Alexander; Bhutta, Beenish S. (2022), „Anatomy, Thorax, Coronary Sinus“, StatPearls, Treasure Island (FL): StatPearls Publishing, PMID 32491498, qaraldi: 2023-01-05
- ↑ Morton, David A.. The Big Picture: Gross Anatomy, K. Bo Foreman, Kurt H. Albertine, 2nd, New York, 2018 — 54 bet. ISBN 978-1-259-86264-9. OCLC 1044772257.
- ↑ Shah, Sanket S.; Teague, Shawn D.; Lu, Jimmy C.; Dorfman, Adam L.; Kazerooni, Ella A.; Agarwal, Prachi P. (July 2012). "Imaging of the Coronary Sinus: Normal Anatomy and Congenital Abnormalities" (en). RadioGraphics 32 (4): 991–1008. doi:10.1148/rg.324105220. ISSN 0271-5333. http://pubs.rsna.org/doi/10.1148/rg.324105220.
- ↑ McAlpine, W. A.. Heart and Coronary Arteries: An Anatomical Atlas for Clinical Diagnosis, Radiological Investigation, and Surgical Treatment. Springer Science & Business Media, 2012. ISBN 9783642659836.
- ↑ Issa, Ziad F.; Miller, John M.; Zipes, Douglas P. (2019-01-01), Issa, Ziad F.; Miller, John M.; Zipes, Douglas P. (muh.), „4 - Electrophysiological Testing: Tools and Techniques“, Clinical Arrhythmology and Electrophysiology (Third Edition) (inglizcha), Philadelphia: Elsevier, 81–124-bet, ISBN 978-0-323-52356-1, qaraldi: 2021-01-12
- ↑ 6,0 6,1 Ryan, Stephanie „Chapter 3“,. Anatomy for diagnostic imaging, Third, Elsevier Ltd, 2011 — 137 bet. ISBN 9780702029714.