Kitob masolik ul-mamolik
| Muallif(lar) | Istaxriy |
|---|---|
| Tarjimon(lar) | Abdurahmon Naxichevoniy,Ravshan Xudoyberganov |
| Til | arabcha |
| Oʻzbek tilida nashr etilgan sanasi | 2019 |
Kitob masolik ul-mamolik (Mamlakatlarga boradigan yoʻllar haqida kitob) – geografik asar. Muallifi IX asrning ikkinchi yarmi X asr birinchi choragida yashagan sayoh va goegraf Istaxriydir. Istaxriy sayyoh sifatida Suriya, Misr, Eron, Movarounnahr, Magʻrib kabi hududlarda boʻladi va 930–933-yillarda „Kitob masolik ul-mamolik“ asarini yozib tugallaydi. Ushbu asar 20 ta bobdan iborat. Asarda mamlakatlar tabiati, maʼmuriy boʻlinishi, chegaralari va yoʻllari, mashhur shaharlar, kishilar va aholi mashgʻulotlari toʻgʻrisida maʼlumot keltiriladi[1]. „Kitob masolik ul-mamolik“ asari 20 ta iqlimga taqsimlangan[2]. Asarda har bir iqlimning maxsus xaritalari mavjud. Asarda Movarounnahr toʻgʻrisida ham maʼlumotlar keltirilgan boʻlib, u yerdagi shaharlar tasnifi keltirilgan. XVI asrda Abdurahmon Naxichevoniy tomonidan asar fors tiliga tarjima qilingan. Asar bir necha marotaba 1870, 1927, 1967-yillarda arab tilida Leydenda nashr qilingan[2]. Asarning 16 ta arab tilidagi qoʻyozma nusxasi topilgan va eng qadimgi nusxasi 1184-yilda Myuller tomonidan faksimile shaklida nashr etiladi[3]. 1870-yilda esa De Gue tomonidan asarning tanqidiy matni nashr etilgan. Iroj Afshor asarning 18 ta forsiy tarjima nusxalarini aniqlaydi va tanqidiy matnini nashr ettiradi[4].
„Kitob masolik ul-mamolik“ asarida Markaziy Osiyo mintaqasi tarixiy geografiyasi bilan bogʻliq maʼlumotlar mavjud. Asarning „Xuroson“ va „Movarounnahr“ qismi 8 ta arabiy va 11 ta forsiy nusxalari bilan solishtirilib, va OʻzR FA Abu Rayhon Beruniy nomidagi Sharqshunoslik instituti katta ilmliy xodimi Ravshan Xudoyberganov tomonidan tarjima qilinib chop qilingan[5].
Manbalar[tahrir | manbasini tahrirlash]
- ↑ Тўраев 2023, s. 36.
- ↑ 2,0 2,1 Тўраев 2023, s. 37.
- ↑ Истахрий 2019, s. 25.
- ↑ Истахрий 2019, s. 26.
- ↑ Истахрий 2019, s. 5.
Adabiyotlar[tahrir | manbasini tahrirlash]
- Тўраев Ҳ. Бухоро тарихи ёзма манбалари. Бухоро: Durdona, 2023 — 204 bet.
- Истахрий. Китаб ал-масалик вал-мамалик. Тошкент: Фан, 2019 — 480 bet.