Kontent qismiga oʻtish

Kantemir, Dmitriy Konstantinovich

Vikipediya, ochiq ensiklopediya
Dimitrie Cantemir
rumincha: Dimitrie Cantemir
Shaxsiy maʼlumotlari
Tavalludi 26-oktyabr 1673-yil
Moldav knyazligi Silishteni qishlog'i
Vafoti 21-avgust 1723-yil
Dafn qilingan joyi Nikolo-Grecheskiy monastir
Nikolo-Grecheskiy monastir
Turmush oʻrtogʻi

Kassandra Kantakuzen

Anastasiya Ivanovna Trubetskaya
Bolalari Dmitriy, Mariya, Serban, Matvey, Konstantin, Smaragda, Antiox, Yekaterina-Smaragda
Onasi Ana Bantish
Otasi Konstantin Fedorovich Kantemir
Taʼlim buyuk millat maktabi
Ilmiy unvoni Maxfiy maslahatchi
Janglari

Rus-turk urushi

Fors yurishi

Dimitriy Konstantinovich Kantemir (rumincha: Dimitrie Cantemir, 26-oktyabrda, Moldova knyazligida - 21-avgustda, Dmitrovka mulki, Kiyev viloyatida tug'ilgan) - Moldova va Rossiya davlat arbobi va olimi.

Moldova knyazligining hukmdori (1693, 1710—1711). Rossiyaning (1711) va Muqaddas Rim imperiyasi (1723) Shavkatli shahzodasi, rus senatori (1721) va xususiy maslahatchi (1722). Berlin Fanlar akademiyasining aʼzosi (1714).

Dmitriy Kantemir portreti, 1710- yil

Dmitriy Kantemir Moldovaning Silishteni qishlog'ida (Silişteni; hozirgi Vasluy okrugi, Ruminiyada joylashgan) hukmdor Konstantin Kantemir oilasida tug'ilgan. Onasidan erta ayrilgan. Otasi savodsiz bo'lib, bolalari uchun grek o'qituvchilarini taklif qildi va ularga uyda yaxshi ta'lim berdi.

1685-yilda Moldova taxtiga o'tirgan Konstantin Kantemir, o'sha davrning odatlariga ko'ra, o'g'illaridan birini Konstantinopolga garovga yuborishga majbur bo'ldi, avval kattasi Antioxiyani, 1687-yilda esa uning o'rniga eng kichigi Dmitriyni jo'natdi. Kantemir imperiya poytaxtida uch yil bo‘lganida adabiyot, falsafa, musiqa, turk, arab, fors tillari bo‘yicha bilimini oshirdi.

1691-yilda Kantemir Yassiga qaytib keldi va 1693-yilda otasi vafotidan keyin u hukmdor etib saylandi, ammo Kantemirning raqibi Valaxiya shahzodasi Konstantin Brinkovyanu yigirma kun ichida Dmitriyni taxtdan ag'darib tashladi. U Konstantinopolga qaytib keldi va u yerda 1710- yilgacha qisqa tanaffuslar bilan yashadi. Bu davrda Kantemir falsafa, axloq, musiqaga oid ilk asarlarini nashr ettirdi, Moldova va Turkiyaning tavsiflarini tuzdi.

1710-yilda Turkiya va Rossiya o'rtasidagi urush paytida Dmitriy Kantemir Moldova knyazi etib tayinlandi va jangovar harakatlarda qatnashishi kerak edi. Turkiya sudining Kantemirga bo'lgan umidlari uning rejalarini yashirish qobiliyatidan dalolat beradi. Hatto Konstantinopolda ham u rus diplomatlari bilan bog'lanib, elchi Tolstoyga yordam berdi.

Knyaz Kantemirning Dmitrov mulkidagi yodgorlik belgisi