Jajangmyeon

Vikipediya, ochiq ensiklopediya
Muqobil nomlari Jjajangmyeon
Turi Myeon
Kelib chiqishi Janubiy Koreya[1]
Mintaqa Sharqiy Osiyo
Asosiy masalliqlari Kumian, chunjang, goʻsht, sabzavotlar, baʼzan dengiz mahsulotlari
Oʻxshash taomlar Zhajiangmian

Jajangmyeon (자장면) yoki jjajangmyeon (짜장면) — chunjang, toʻgʻralgan choʻchqa goʻshti va sabzavotlardan tayyorlangan quyuq sous bilan toʻldirilgan koreys ugra taomi[2]. Taomni tayyorlashda dengiz mahsulotlari yoki boshqa goʻshtlardan foydalaniladi.

Tarixi[tahrir | manbasini tahrirlash]

Jajangmyeon oʻn toʻqqizinchi asrning oxirida, Xitoyning Shandong provinsiyasidan ishchilar Xitoy harbiylari tomonidan Koreyaga yuborilganida joriy etilgan[3]. Taom 1905-yilda Incheon Chinatowndagi xitoy restorani — Gonghwachunda xoʻrandalarga taklif qilinishni boshlagan (공화춘). Restoran hozir Jajangmyeon muzeyi hisoblanadi.

Nomi ham, taom ham xitoycha zhájiàngmiàn (炸酱面) dan kelib chiqqan. Ikkalasining umumiy xususiyatlari choʻchqa goʻshti, uzun bugʻdoy ugralari va fermentlangan soya pastasidan tayyorlangan sousdir[3]. Ammo, jajangmyeon kraxmalli va karamel rangini ishlatadi, bu esa zhájiàngmiàn bilan solishtirganda qalinroq va quyuqroq sousga olib keladi. Irvinedagi Kaliforniya universitetining tarix professori Yong Chenning taʼkidlashicha, bu taom „Shimoliy Xitoyning ugra va maydalangan choʻchqa goʻshti taomi zhájiàngmiàn sifatida boshlangan boʻlsa-da, bugungi kunda u butunlay koreys taomiga aylangan“[4].

50-yillarning oʻrtalarida Janubiy Koreyada, Koreya urushidan soʻng, jajangmyeon arzon narxlarda sotildi, shunda har kim uni ogʻirlik qilmasdan yeyishi mumkin edi[5]. Yangi koreys uslubidagi jajangmyeon savdo markazi boʻlgan Incheon portiga tashrif buyurgan koʻplab savdogarlar va baliq bozorida ishlaydigan koʻplab dok ishchilari orasida mashhurlikka erisha boshladi va tezda butun mamlakat boʻylab tarqaldi[5].

Ism[tahrir | manbasini tahrirlash]

Jajang (자장 ; muqobil ravishda jjajang jeo-i 짜장) xitoycha zhájiàng (炸酱) soʻzidan olingar), bu „qovurilgan sous“ degan maʼnoni anglatadi. Myeon (면) „ugra“ degan maʼnoni anglatadi. Xitoycha belgilar jak (작) deb talaffuz qilinadi va jang (장) koreys tilida, lekin ugra taom jakjangmyeon emas, jajangmyeon deb ataladi, chunki uning kelib chiqishi Xitoy-Koreys soʻzi emas, balki xitoycha talaffuzning transliteratsiyasi. Xitoycha zhá talaffuzi koreyscha quloqlarga jja (ja emas) kabi eshitilganligi sababli, taom Janubiy Koreyada jjajangmyeon nomi bilan tanilgan va koreys xitoy restoranlarining aksariyati bu imlodan foydalanadi.

Koʻp yillar davomida, 2011-yil 22-avgustgacha, Milliy koreys tili instituti jjajangmyeon soʻzini qabul qilingan idiomatik transliteratsiya sifatida tan olmadi. Jjajangmyeon standart imloga aylanmaganining sababi, 1986-yilda Taʼlim vazirligi tomonidan eʼlon qilingan xorijiy soʻzlarni transliteratsiya qilish qoidalariga bogʻliq boʻlib, unda xorijiy obstruentlarni baʼzi oʻrnatilgan qoʻllanishlardan tashqari qoʻsh undoshlar yordamida transliteratsiya qilish mumkin emasligi taʼkidlangan[6][7]. Keyinchalik, jjajangmyeon Milliy tillarni muhokama qilish kengashida jajangmyeon bilan bir qatorda muqobil standart imlo sifatida qabul qilindi va 31-avgustda standart koreys tili lugʻatiga standart imlo sifatida kiritildi[8].

Tayyorlash va dasturxonga tortish[tahrir | manbasini tahrirlash]

Jajangmyeon ustiga qattiq qaynatilgan tuxum, bodring va qovurilgan kunjut urugʻlari solingan.

Jajangmyeon bugʻdoy uni, tuz, pishirish soda va suvdan tayyorlangan qalin, qoʻlda yoki mashinada tortilgan ugralardan foydalanadi[9]. Sous, jajang, soya sousi (yoki ustritsa sousi), goʻsht (odatda choʻchqa goʻshti, lekin baʼzan mol goʻshti), dengiz mahsulotlari (odatda kalamar yoki qisqichbaqalar), xushboʻy hidlar (qoʻziqorin, zanjabil va sarimsoq) kabi boshqa masalliqlar bilan qovurilgan chunjang bilan tayyorlanadi), sabzavotlar (odatda piyoz, qovoq yoki koreys qovoqchalari yoki karam), bulon va kraxmalli atala[9].

Dasturxonga tortishda, jajangmyeon ustiga bodring, piyoz, tuxum skallion, qaynatilgan yoki qovurilgan tuxum, oqartirilgan qisqichbaqalar yoki qovurilgan bambuk kurtaklari qoʻshilishi mumkin[9]. Taomga odatda danmuji (sariq tuzlangan turp), toʻgʻralgan xom piyoz va piyozni botirish uchun chunjang sousi qoʻshiladi[9].

Variatsiyalar[tahrir | manbasini tahrirlash]

Jajangmyeon taomining xilma-xilligiga gan-jjajang, jaengban-jjajang, yuni-jjajang va samseon-jjajang kiradi[10].

  • Gan-jjajang (간짜장) — Jajangmyeon quruq sousli, suv (stok) va kraxmalli bulyon qoʻshmasdan tayyorlangan. Gan harfi xitoycha 乾 talaffuzidan kelib chiqqan[10].
  • Jaengban-jjajang (쟁반짜장) — Jajangmyeon qaynatilgan ugrani sous bilan qovurilgan idishda qovurib, likopchada tortiladi. Jaengban koreyscha „likop“ degan maʼnoni anglatadi[10].
  • Yuni-jjajang (유니짜장) — Jajangmyeon qiyma goʻsht bilan tayyorlanadi[11].
  • Samseon-jjajang (삼선짜장) — kalamar va midiya kabi dengiz mahsulotlarini oʻz ichiga olgan Jajangmyeon. Samseon soʻzi xitoycha sānxiān (三鲜) soʻzining koreyscha oʻqilishidan kelib chiqqan, „uchta yangi masalliq“ degan maʼnoni anglatadi[10].

Chapagetti, Chacharoni va Chja Vang kabi tezkor jajangmyeon mahsulotlari jajangmyeonning tez tayyorlanadigan ugra versiyalari boʻlib, ular quritilgan sabzavot boʻlaklari yordamida ramen bilan bir xil tarzda qaynatiladi, ular quritilgan va jajang sasu kukuni yoki suyuq jaja bilan aralashtiriladi, shuningdek, oz miqdorda suv va moy ham qoʻshiladi.

  • Gan-jjajang
    Gan-jjajang
  • Jaengban-jjajang
    Jaengban-jjajang
  • Yuni-jjajang
    Yuni-jjajang
  • Samseon-gan-jjajang
    Samseon-gan-jjajang
  • Chapagetti
    Chapagetti

Manbalar[tahrir | manbasini tahrirlash]

  1. ↑ „Koreaʼs 'Black Day' noodle dish and its Chinese roots“. South China Morning Post. 2017-03-10. Retrieved 2021-08-10.
  2. ↑ Kim. „Jjajangmyeon: A Shared Cultural Icon“. The RushOrder Blog (16-iyun 2017-yil). 2018-yil 5-iyulda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 15-avgust 2017-yil.
  3. ↑ 3,0 3,1 Mark Antonation. „Chinese, Korean and Japanese Versions of One Noodle Bowl and Where to Find Them“. Westword (12-aprel 2016-yil).
  4. ↑ Kayal, Michele. „Traditional Chinese New Year fare symbolic“. Associated Press (14-yanvar 2014-yil). Qaraldi: 9-mart 2017-yil.
  5. ↑ 5,0 5,1 „자장면“ (ko). korean.visitkorea.or.kr. Qaraldi: 21-aprel 2018-yil.
  6. ↑ 안, 도현. „그래도 짜장면 이다“ (koreyscha). The Hankyoreh (5-oktabr 2005-yil). Qaraldi: 5-iyul 2017-yil.
  7. ↑ 이, 준영. „[밀물썰물 짜장면 시위“] (koreyscha). Busan Ilbo (12-oktabr 2016-yil). Qaraldi: 5-iyul 2017-yil.
  8. ↑ 김, 태식. „'짜장면', 표준어 됐다“ (koreyscha). Yonhap (31-avgust 2011-yil). Qaraldi: 9-mart 2017-yil.
  9. ↑ 9,0 9,1 9,2 9,3 „Jjajangmyeon“ (koreyscha). Doopedia. Doosan Corporation. Qaraldi: 22-iyul 2017-yil.
  10. ↑ 10,0 10,1 10,2 10,3 원, 호성. „집밥 백선생' 백종원이 알려주는 짜장면의 종류, 간짜장·유니짜장·쟁반짜장의 차이는?“ (koreyscha). Sports Q (19-avgust 2015-yil). Qaraldi: 22-iyul 2017-yil.
  11. ↑ Kim, Tae-kyung; Park, Cho-rong (2014). „Pronunciation Errors in Korean Syllable Coda by Native Chinese Speakers“. Journal of Korean Language and Culture. 55-jild. 5–34-bet. 
"https://uz.wikipedia.org/w/index.php?title=Jajangmyeon&oldid=4208681" dan olindi