Italiya kampaniyasi medali 1859 (Fransiya)

Italiya kampaniyasi medali 1859 (Fransiya)
Asl nomi	Médaille commémorative de la campagne d'Italie
Mamlakat	Fransiya; Italiya
Turi	Medal
Statistika
Taʼsis sanasi	11-avgust 1859-yilda
Navbat
Toʻngʻich mukofot	Avliyo Yelena medali
Kenja mukofot	Xitoy ekspeditsiyasining esdalik medali (1861)
	VikiOmborda Italiya kampaniyasi medali 1859 (Fransiya)

General Fransua Kanrobert, Italiya kampaniyasining esdalik medali sohibi (chapdan ikkinchi)

Italiya kampaniyasining esdalik medali (fransuzcha: Médaille commémorative de la campagne d'Italie de 1859) — Avstriya-Italiya-Fransiya urushi paytida Italiyadagi janglarda qatnashgan armiya va dengiz floti askarlarini mukofotlash uchun moʻljallangan fransuz medali.

Tarixi[tahrir | manbasini tahrirlash]

1815-yil boshida Apennin yarim orolida milliy birlashish uchun kuchli xalq harakati boshlandi. Sardiniya qiroli Viktor Emmanuel II tomonidan himoyalangan bu gʻoyaga Rim papasi Piy IX va Lombardiya va Veneto provinsiyalarini egallagan Avstriya imperiyasi qarshilik koʻrsatdi. Yevropa hukmdorlaridan Italiyaning birlashishini faqat Fransiya imperatori Napoleon III qoʻllab-quvvatladi, u 1859-yil 28-yanvarda Turin shartnomasi qoidalari asosida oʻz yordamini va yordam berishga tayyorligini eʼlon qildi.

1859-yil 26-aprelda, 100 ming avstriyalik askarlar Pyemontni egallab olganlaridan koʻp oʻtmay, oʻsha yilning 3-mayida Fransiya Avstriya imperiyasiga qarshi urush eʼlon qildi^[1].

Fransuz armiyasi bu urushga tayyor boʻlmasa-da, uning qoʻshinlari Piemont va Sardiniya ittifoqchilari bilan bir qator mashhur janglarda, shu jumladan 4-iyunda Napoleon III va Viktorga ruxsat etilgan Magenta jangida ajralib turishga muvaffaq boʻlishdi. Emmanuel II Milanda gʻalaba qozondi. Keyin, 24-iyun kuni Franko-Piemonte qoʻshinlari qonli jangdan soʻng Solferino qishlogʻini egallab olishdi va 12-iyulda Vilafrankada imzolangan sulh bilan yakunlandi^[1].

120 ming kishilik fransuz qoʻshinlari Fransiya imperatori Napoleon III, shuningdek, marshallar Barague Hilliers, Kanrobert, generallar MakMahon, Niel va Regnot qoʻmondonligi ostida edi. Uch oylik kampaniya davomida ularning yoʻqotishlari 8000 kishini oʻldirgan va 40000 kishi yaralangan^[1].

Kampaniyada qatnashganlarni ragʻbatlantirish va uning xotirasini abadiylashtirish uchun harbiy va dengiz floti vazirlarining taklifiga binoan 1859-yil 11-avgustdagi Oliy farmon bilan esdalik medali taʼsis etildi va uning barcha ishtirokchilari taqdirlandi^[1]. Garchi u faqat fransuz harbiy xizmatchilari uchun moʻljallangan boʻlsa-da, juda kamdan-kam hollarda Piedmont askarlari va ofitserlari ham alohida xizmatlari uchun unga berilishi mumkin edi.

Bu mukofot Fransiyaning imperiya davridagi xorijdagi yurishlarining birinchi esdalik medali edi; bu anʼana 1870-yildan keyin respublikalar davrida ham davom ettirildi.

Mukofot mezonlari[tahrir | manbasini tahrirlash]

Medallar bilan taqdirlangan: armiya va dengiz flotining harbiy xizmatchilari, shuningdek, 1859-yilgi Italiya kampaniyasida qatnashgan fransuz armiyasining yordamchi qoʻshinlari edi^[2]. Bundan tashqari, ittifoqchi qoʻshinlarning vakillari ham mukofotlanishi mumkin edi. Barcha oluvchilar sertifikat oldilar^[2].

Keyinchalik imperatorning 1859-yil 24-oktabrdagi farmoni barcha mukofot oluvchilar 1852-yil 18-martdagi farmonda Faxriy Legion ordeni Buyuk kansleri boshchiligida belgilangan axloq kodeksiga rioya qilishlari kerakligini tasdiqladi^[3].

1860-yil 18-fevralda kampaniyada qatnashgan fransuz dengiz kuchlarining qayta koʻrib chiqilgan roʻyxati taqdim etildi, natijada 1860-yil 22-martda flotdan taqdirlanganlar uchun mukofotlarni taqsimlashga oʻzgartirish kiritildi^[1].

Mukofot tavsifi[tahrir | manbasini tahrirlash]

Medal: dumaloq, kumush, diametri 30 mm. Old tomonda imperator Napoleon III ning dafna gulchambari bilan oʻralgan chap profili tasvirlangan, uning atrofida NAPOLEON III EMPEREUR (ruscha: «НАПОЛЕОН III» «ИМПЕРАТОР») yozuvi bor. Profil ostida, kichik harflarda, medal sovrindori BARRE (Albert Désiré Barré, 1818-1878) nomi yozilgan. Medalning butun aylanasi boʻylab ham old, ham orqa tomonida kengligi 4 mm boʻlgan dafna gulchambarining relyef tasviri joylashgan^[2].

Orqa tomonda, dafna gulchambarining ichida dumaloq boʻrtma CAMPAGNE D’ITALIE 1859 (ruscha: «ИТАЛЬЯНСКАЯ КАМПАНИЯ 1859») yozuvi bor^[2].

Shuningdek, medalning Napoleon III tansoqchilari uchun moʻljallangan, Parij zarbxonasi tomonidan ishlab chiqarilgan fransuz imperator toji koʻrinishidagi marjon halqasining qoʻshimcha bezakli versiyasi ham mavjud edi. Ushbu medallarning dastlabki 500 tasi 1859-yil 15-avgustdagi gʻalaba paradidan oldin zarb qilingan, chunki ular shoshqaloqlik tufayli standart turdagi medallarga qaraganda unchalik chiroyli boʻlmagan: bu medallarda imperator boshidagi dafna gulchambari tasviri yoʻq. Ushbu variant „Médaille des Cent-Gardes“ nomi bilan tanilgan^[1].