Italiya — Polsha munosabatlari
 | |
 Italiya |
 Polsha |
| Diplomatik vakolatxona | |
| Varshava | Rim |
| Elchixona | |
| Anna Maria Anders | Aldo Amati |
Italiya — Polsha munosabatlari Italiya va Polsha oʻrtasidagi ikki tomonlama tashqi aloqalardir.
Tarixi[tahrir | manbasini tahrirlash]
XIX asr[tahrir | manbasini tahrirlash]
Napoleon davrida koʻplab polshalik askarlar, ofitserlar va koʻngillilar, ayniqsa Italiya va Fransiyaga koʻchib oʻtishgan. Ular Fransiya qoʻmondonligi ostida surgundagi Polsha armiyasi hisoblangan Polsha legionlarini tuzganlar. Polsha qoʻmondonlari orasida Yan Henrik Dabrovski, Yozef Vibicki va Antoni Amilkar Kosinski boʻlgan. Aynan oʻsha paytda boʻlajak Polsha milliy madhiyasi Mazurka Dąbrowski Iózef Vibicki tomonidan yaratilgan boʻlib, unda „Polsha armiyasining Italiyadan Polshaga qaytishi“ vaʼda qilingan soʻzlar mavjud edi.
Mitskevich legioni 1848-yilda Buyuk Polsha qoʻzgʻoloni barbod boʻlganidan keyin Italiyani ozod qilishda qatnashish uchun eng koʻzga koʻringan polshalik shoirlardan biri Adam Mitskevich tomonidan 1848-yilda Rimda tuzilgan harbiy qism edi.
Garibaldi legioni 1863-yil yanvar qoʻzgʻoloni paytida Polsha mustaqilligi uchun kurashgan italiyalik koʻngillilar korpusidir. Birlik italyan inqilobi va millatchi Juzeppe Garibaldi sharafiga nomlangan.
XX asr[tahrir | manbasini tahrirlash]
1918-yilda Italiya Yevropada Polsha suverenitetini tan olgan birinchi davlat boʻldi. Italiya madhiyasi (Il Canto degli Italiani) va Polsha madhiyasi (Dąbroski’s Mazurka) oʻzaro tarixiy havolalarni oʻz ichiga oladi, bu jahon milliy madhiyalari tarixida alohida holatdir.
Polsha II korpusi Gitlerga qarshi koalitsiya tomonida Italiya kampaniyasida qatnashgan. 11 379 kishi halok boʻldi, ularning koʻplari Monte Kasino yoki Kasamassimadagi Polsha harbiy qabristoniga dafn qilingan. Shu bilan birga, urush davomida italiyaliklar va polyaklar oʻrtasida juda kam aloqa boʻlishiga qaramay, Italiya armiyasi polyaklarga nisbatan eng mehribonlardan biri hisoblangan va hech qachon polyaklarga nemislar kabi qattiq munosabatda boʻlmagan. Bir guruh italyan askarlari hatto jangni davom ettirishdan bosh tortganlar va bu Polshada italyan askarlarining ommaviy qatl etilishiga olib kelgan. Ushbu voqea mustahkam italyan-polsha doʻstligi ramzi boʻldi.
1978-yilda polyak Karol Voytyla Rim papasi etib saylandi, Voytyla XVI asrdan beri italyan boʻlmagan birinchi papa hisoblanadi.
Diplomatik munosabatlar[tahrir | manbasini tahrirlash]
Polsha va Italiya oʻrtasida diplomatik munosabatlar 1919-yil 27-fevralda oʻrnatilgan[1].
Italiya elchixonasi Polsha poytaxti Varshavada joylashgan. Bundan tashqari, Italiyaning Faxriy konsulliklari Polshada, shu jumladan Vrotslav, Krakov, Poznan, Shetsin shaharlarida, shuningdek, Bielsko-Biala, Zielona Gora va Zamosk shaharlarida konsullik vakillari[2] faoliyat koʻrsatmoqda.
Polshaning Italiyadagi elchixonasi Rimda joylashgan. Elchixonadan tashqari Italiyadagi konsullik vazifalarini Polshaning Milandagi Bosh konsulligi ham bajaradi[3].
Polshadagi Italiya elchilari roʻyxati[tahrir | manbasini tahrirlash]
- Francesco Tommasini (1919-1923)
- Giovanni Cesare Majoni (1923-1929)
- Alberto Martin Franklin (1929-1931)
- Luigi Vannutelli Rey (1931-1932)
- Giuseppe Bastianini (1932-1936)
- Pietro Arone di Valentino (1936-1939)
- Eugenio Reale (1945-1947)
- Ambrogio Donini (1947-1948)
- Giovanni De Astis (1948-1952)
- Giovanni Battista Guarnaschelli (1952-1955)
- Luigi Cortese (1955-1958)
- Pasquale Jannelli (1958-1962)
- Enrico Aillaud (1962-1968)
- Manilo Castronovo (1968-1971)
- Alessandro Tassoni Estense di Castelvecchio (1971-1973)
- Mario Mondello (1974-1976)
- Mario Profili (1976-1978)
- Marco Favale (1978-1983)
- Guglielmo Folchi (1983-1986)
- Paolo Galli (1986-1988)
- Vincenzo Manno (1988-1993)
- Giuseppe Balboni Acqua (1993-1997)
- Luca Daniele Biolato (1997-2001)
- Giancarlo Leo (2001-2006)
- Anna Blefari Melazzi (2006-2008)
- Aldo Mantovani (2008-2011)
- Riccardo Guariglia (2011-2014)
- Alessandro De Pedys (2014-2018)
- Aldo Amati (2018-hozirgacha)
Polshaning Italiyadagi elchilari roʻyxati[tahrir | manbasini tahrirlash]
- Adam Willmann (1962-1967)
- Wojciech Chabasiński (1967-1971)
- Kazimierz Sidor (1972-1976)
- Stanisław Trepczyński (1977-1981)
- Emil Wojtaszek (1981-1984)
- Józef Wiejacz (1984-1989)
- Bolesław Michałek (1990-1995)
- Maciej Górski (1996-2001)
- Michał Radlicki (2002-2007)
- Jerzy Chmielewski (2008-2010)
- Wojciech Ponikiewski (2010-2015)
- Tomasz Orłowski (2015-2017)
- Konrad Głębocki (2018)
- Anna Maria Anders (2019-hozirgacha)
Xalqaro hamkorlik[tahrir | manbasini tahrirlash]
Ikkala davlat ham xalqaro hamkorlikning asosiy yoʻnalishlarini belgilovchi Yevropa Ittifoqi[4], Yevropa Kengashi[5], Iqtisodiy hamkorlik va taraqqiyot tashkiloti[6][7] va NATO[8] ning toʻlaqonli aʼzolari hisoblanadi.
Iqtisodiy aloqalar[tahrir | manbasini tahrirlash]
Polsha va Italiya oʻnlab yillar davomida savdo sheriklari boʻlib kelgan. 2018-yilda Italiya Polshaning beshinchi yirik savdo hamkori boʻlgan. O‘zaro savdo hajmi 21,492 milliard yevroni, Polsha eksporti — 10,160 milliard yevroni, import — 11,331 milliard yevroni tashkil etgan. Polsha eksportining 4,6 % va importning 5,0 % Italiya hissasiga toʻgʻri keladi[1].
Polsha Italiya bozoriga avtomobillar, avtomobil ehtiyot qismlari va aksessuarlar, elektronika, tamaki mahsulotlari, oziq-ovqat mahsulotlarini eksport qiladi. Italiyaning Polshaga eksporti avtomobil qismlari va aksessuarlari, yuk mashinalari, dori-darmonlar, quvurlardan iborat (barcha maʼlumotlar 2018-yil uchun berilgan)[1].
Polshadagi eng yirik italiyalik investorlar roʻyxatiga quyidagilar kiradi: AgustaWestland (vertolyotlar ishlab chiqaruvchisi), Alitalia (Italiyadagi eng yirik aviakompaniya), Bacardi (alkogolli ichimliklar ishlab chiqaruvchisi), Fiat Chrysler Automobiles (avtomobil ishlab chiqaruvchisi), Brembo (tormoz tizimlari ishlab chiqaruvchisi), Ferrero (qandolat ishlab chiqaruvchisi), Indesit (maishiy texnika ishlab chiqaruvchisi), Marcegaglia (metallga ishlov berish) va boshqa bir qator kompaniyalar[1].
Madaniy hamkorlik[tahrir | manbasini tahrirlash]
Mamlakatlar oʻrtasidagi madaniy hamkorlik „Polsha Respublikasi hukumati va Italiya Respublikasi hukumati oʻrtasida madaniyat va taʼlim sohasidagi hamkorlik toʻgʻrisidagi bitim“ (2005)ga asoslanadi[9].
Har ikki davlatda ilmiy va madaniyat institutlari faoliyat yuritadi (Rimdagi Polsha instituti, Varshavadagi Italiya madaniyat instituti, Krakovdagi Italiya madaniyat instituti); til va madaniyat markazlari — polyakcha Italiyada, italyancha — Polshada; Ko‘plab madaniy loyihalar, jumladan, Yevropa Ittifoqi ko‘magida amalga oshirilmoqda.
Manbalar[tahrir | manbasini tahrirlash]
- ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 „Relacje dwustronne — Włochy“. Serwis Rzeczypospolitej Polskiej. 2020-yil 5-avgustda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2020-yil 5-iyun. (pol.)
- ↑ „Sieć konsularna“. Ambasada Włoch w Polsce. 2020-yil 6-iyunda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2020-yil 5-iyun. (pol.)
- ↑ „Polska we Włoszech. Placówki“. Serwis Rzeczypospolitej Polskiej. 2020-yil 5-avgustda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2020-yil 5-iyun. (pol.)
- ↑ „Countries“. Official website of the European Union. 2019-yil 13-sentyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2020-yil 5-iyun. (ingl.)
- ↑ „47 государств-членов“. Официальный сайт Совета Европы. 2022-yil 25-yanvarda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2020-yil 5-iyun.
- ↑ „Poland“. Organisation for Economic Co-operation and Development. 2020-yil 26-mayda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2020-yil 5-iyun. (ingl.)
- ↑ „Italy“. Organisation for Economic Co-operation and Development. 2020-yil 10-iyunda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2020-yil 5-iyun. (ingl.)
- ↑ „NATO Member Countries“. North Atlantic Treaty Organization. 2020-yil 9-iyunda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2020-yil 5-iyun. (ingl.)
- ↑ „Umowa między Rządem Rzeczypospolitej Polskiej a Rządem Republiki Włoskiej o współpracy w dziedzinie kultury i edukacji“. Internetowy System Aktów Prawnych. 2020-yil 8-iyunda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2020-yil 5-iyun. (pol.)