Isroilda jinoyatchilik
Isroilda jinoyatchilik darajasi past.[1] Isroil politsiyasining maʼlumotlariga koʻra, 2020-yilda umumiy jinoyatchilik darajasi pasaygan, kiber jinoyatlar, oiladagi zoʻravonlik va jinsiy zoʻravonlik holatlari oshgan.[2]
Qotillik
[tahrir | manbasini tahrirlash]Isroilda qotillik darajasi nisbatan past: 2015-yilda har 100 ming aholiga 2,4 kishi oʻlgan (Shveysariyada bu raqam 0,71, Rossiyada 14,9, Janubiy Afrikada 34, Venesuelada 49).[3] 2009-yilda Isroilda jinoyat sabab 135 kishi oʻldirilgan.
Arab boʻlgan sheriklari tomonidan oʻldirilgan ayollar ulushi 2009-yilda 11 tadan 9 taga 2010-yilda 15 tadan 10 taga va 2011-yilda 24 tadan 11 taga kamaydi[4]
Isroil politsiyasiga koʻra, qotilliklar soni doimiy ravishda kamayib bormoqda. 2017-yilda 136 kishi 2018-yilda 103 kishi qotillik qurboni boʻlgan. 2018-yilda qotillik darajasi 100 000 aholiga 1,14 kishini tashkil etdi[5]
Nafrat jinoyatlari
[tahrir | manbasini tahrirlash]Koʻpchilik yahudiylar va arab ozchiligi oʻrtasida irqchilik voqealari, jumladan zoʻravonlik davom etmoqda. Arab-yahudiy irqiy tartibsizliklar bir necha bor sodir boʻlgan.
2007-yil sentyabr oyida Petax Tikva shahridan 88 raqamini (Xayl Gitler uchun kod, chunki „H“ alifboning sakkizinchi harfi) tatuirovka bilan shugʻullanuvchi sakkiz oq suprematist hibsga olingan edi, bir yil davomida koʻchada natsistlarga salom berib, ibodatxonalarni tahqirlash, diniy yahudiylarga hujum qilish, portlovchi qurollarni yigʻish va natsistlarning tashviqotini tarqatish va video suratga olish kuzatilgan edi. Ular Rossiyadan kelgan muhojirlar edi va faqat bittasi toʻliq yahudiy edi. Qolganlari baʼzi yahudiy ajdodlari tufayli immigratsiyaga ruxsat berilgan, ammo toʻliq yahudiy emas edi.[6]
Falastin rasmiylariga koʻra, 2005 va 2015-yillar oraligʻida Gʻarbiy Sohilda va Sharqiy Quddusda yahudiylar tomonidan falastinliklarga 11 000 ta hujum uyushtirilgan . 2010—2015-yillarda oʻt qoʻyish oqibatida uch falastinlik halok boʻlgan. 15 ta yakka tartibdagi uy, 20 ta masjid va 4 ta cherkovda mulklarga oʻt qoʻyish hujumlari sodir etilgan.[7] 2018-yilning dastlabki 4 oyida oʻta millatchilar tomonidan falastinliklarga nisbatan nafrat bilan bogʻliq jinoyatlar boʻyicha 13 ta holat qayd etilgan.[8]
Mulkiy jinoyatlar
[tahrir | manbasini tahrirlash]Vashingtondagi Amerika yahudiy qoʻmitasining Lotin Amerikasi instituti direktori Dina Sigel, kriminologiya professori HG van de Bunt va kriminologiya boʻyicha oʻqituvchi Damian Zaitch oʻzlarining " Global uyushgan jinoyatchilik " kitobida Isroilda jinoyatning katta miqdori, ayniqsa mulkiy jinoyatlar sodir boʻlishini koʻrsatdi.Falastin milliy maʼmuriyati (PNA yoki PA) aholisi tomonidan sodir etilgan.[9]
Avtotransport oʻgʻirlash falastinliklar tomonidan sodir etilgan yirik jinoyatdir. 1990-yillarning boshidan beri Isroilda oʻgʻirlik darajasining oʻsishi kuzatildi. 1994—2001-yillarda talonchilik darajasi har 100 ming aholiga 14,0 dan 30,6 tagacha oshgan. Talonchilikning bunday koʻpayishining sababi Gʻarbiy Sohilda va Gʻazo sektorida Falastin maʼmuriyatining tashkil etilishi natijasida tahlil qilinadi, bu " Global uyushgan jinoyatchilik " kitobiga koʻra „Falastinlik jinoyatchilar uchun xavfsiz boshpana boʻlib xizmat qiladi“. Biroq, avtomashinalarni oʻgʻirlash bilan bogʻliq uyushgan jinoyatchilik sanoati nafaqat falastinliklar, balki yahudiy va arab boʻlgan Isroil fuqarolarini ham oʻz ichiga oladi. Oʻgʻirlangan mashinalarning qismlari Falastin hududidagi „choʻp doʻkonlari“da olib tashlanadi va keyin bu mashinalar Isroildagi qora bozorda sotiladi. OAV xabarlariga koʻra, bu mashinalarning bir qismi hatto Falastin maʼmuriyatining yuqori martabali amaldorlariga topshirilgan.[10] Maʼlum qilinishicha, 2010-yil boshidan 2010-yilning fevral oyi oxirigacha Falastin maʼmuriyati politsiyasi oʻgʻirlangan 910 ta mashinani yoʻq qilgan.[11]
Falastinlik jinoyatchilar mamlakatda uyushgan jinoyatchilikka aloqador boʻlsa-da, Sigel va boshqalar. „Isroilda uyushgan jinoyatchilikda falastinliklar hukmronlik qiladi“ degan xulosaga kelmaslik kerak. Yahudiylar yoki boshqa falastinlik boʻlmaganlar tomonidan sodir etilgan uyushgan jinoyat koʻp yillar davomida Isroil jinoyat sahnasining bir qismi boʻlib kelgan"[12].
Uyushgan jinoyatchilik
[tahrir | manbasini tahrirlash]1990-yillardan beri Isroilda uyushgan jinoyatchilik keskin oʻsdi va BBC va Isroil politsiyasi tomonidan „gullab-yashnagan sanoat“ sifatida tavsiflanadi. Isroilning uyushgan jinoiy guruhlari AQSh, Janubiy Afrika va Niderlandiya kabi xorijiy mamlakatlarda oʻz faoliyatini kengaytirdi.[13] Isroil politsiyasi hisobotiga koʻra, giyohvand moddalar savdosi, tijorat maqsadida jinsiy ekspluatatsiya qilish maqsadida ayollar savdosi, noqonuniy qimor oʻyinlari, qaroqchilarga yoqilgʻi quyish shoxobchalari va koʻchmas mulk mamlakatda jinoyatning asosiy shakllari hisoblanadi.[12]
2002-yilda Isroil politsiyasi 464 854 ta jinoiy va jinoiy ishlarni hujjatlashtirgan boʻlsa, 2003-yilda bu koʻrsatkich 484 688 tani tashkil etgan. Bu 2002-yilga nisbatan 4,5 % ga oshgan.
12-kanal xabariga koʻra, Isroil politsiyasi arab jamiyatida noqonuniy qurollar va jinoyatlarga qarshi kurashda oʻzlari va Shin Bet oʻrtasida manfaatlar toʻqnashuvi borligini daʼvo qilgan. Ikkinchisi „milliy xavfsizlik“ missiyasi nuqtai nazaridan ishlaydi va maʼlumot beruvchi sifatida harakat qilishga tayyor boʻlgan uyushgan jinoyatchilarga immunitet beradi.
Qurol savdosi
[tahrir | manbasini tahrirlash]Qurol savdosi jinoyatning yana bir koʻrinishi boʻlib, terrorizm bilan bevosita bogʻliqdir. Isroil va Falastin gangsterlari oʻrtasida ushbu tashabbuslarni osonlashtiradigan koʻplab aloqalar mavjud.[10]
Voyaga yetmaganlar jinoyati
[tahrir | manbasini tahrirlash]Voyaga yetmaganlarga nisbatan zoʻravonlik Isroilda ham muammo hisoblanadi. 1999-yilda voyaga yetmaganlarga nisbatan 7000 ga yaqin jinoyatlar hujjatlashtirilgan, ular orasida jismoniy tajovuz (54 %), zoʻravonlik (37 %) va takroriy jismoniy qurbonlik (9 %).[14] Biroq, isroillik voyaga yetmaganlar nafaqat jinoyat qurboni, balki ular baʼzan jinoyatchilar ham boʻlishadi. Maktablarda oʻsmirlar zoʻravonligi Isroilda muammo hisoblanadi; 1981-yilda T. Xorovits va M. Amir tomonidan mamlakatda oʻsmirlar jinoyati boʻyicha birinchi yirik tadqiqot Isroil maktablarida zoʻravonlikning uchta asosiy shaklini koʻrsatdi: oʻgʻirlik, buzib kirish va vandalizm .[15] Tadqiqotlar shuni koʻrsatdiki, isroillik arab yoshlari mamlakatdagi yahudiylarga qaraganda zoʻravonroq, akademiklar buni madaniy, ijtimoiy va iqtisodiy tafovutlar bilan bogʻlashadi.[16]
Qamoqxonalar va qamoqxonalar aholisi
[tahrir | manbasini tahrirlash]Rasmiy maʼlumotlarga koʻra, Isroil qamoqxonalarida saqlanayotgan mahbuslarning atigi toʻrtdan bir qismi yahudiylardir. Umumiy mahbuslarning 73 foizi yahudiy boʻlmagan xavfsizlik mahbuslari va jinoiy mahbuslardir.[17][18] Ofek qamoqxonasida qamoqqa olingan efiopiyalik-isroillik voyaga yetmagan yahudiylarning soni taxminan 20 % ni tashkil qiladi.[19]
Manbalar
[tahrir | manbasini tahrirlash]- ↑ Israel 2020 Crime & Safety Report
- ↑ 2020 sees overall crime rates drop as domestic violence spikes
- ↑ List of countries by intentional homicide rate
- ↑ „Report: Every Third Israeli Woman Falls Victim to Sexual Assault“. Haaretz.
- ↑ https://www.cbs.gov.il/he/mediarelease/DocLib/2018/394/11_18_394b.pdf [formatsiz URL PDF]
- ↑ Israeli 'neo-Nazi gangʻ arrested BBC 9 September 2007.
- ↑ „PALESTINIAN OFFICIALS: JEWISH EXTREMISTS HAVE COMMITTED 375 'PRICE TAG' ATTACKS IN 2015“. Jerusalem Post (2015-yil 14-avgust). Qaraldi: 2017-yil 23-iyul.
- ↑ „Shin Bet: Sharp rise in settler youth 'price tag' attacks against Palestinians“. The Times of Israel.
- ↑ Dina Siegel, H. G. van de Bunt, Damián Zaitch. Global Organized Crime: Trends and Developments. Springer, 2003 — 145-bet. ISBN 1-4020-1818-5.
- ↑ 10,0 10,1 Dina Siegel, H. G. van de Bunt, Damián Zaitch. Global Organized Crime: Trends and Developments. Springer, 2003 — 146-bet. ISBN 1-4020-1818-5. Manba xatosi: Invalid
<ref>tag; name "GOC146" defined multiple times with different content - ↑ „Nablus police destroys 498 illegal cars, dismantle explosive“. Ma'am (2010-yil 20-fevral). 2013-yil 24-dekabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2010-yil 12-iyul.
- ↑ 12,0 12,1 Siegel, Dina. Global Organized Crime: Trends and Developments. Springer, 2003 — 147-bet. ISBN 1-4020-1818-5. Manba xatosi: Invalid
<ref>tag; name "GOC147" defined multiple times with different content - ↑ Israel struggles to keep lid on crime BBC News
- ↑ Florence Denmark. International Perspectives on Violence. Greenwood Publishing Group, 2004 — 139-bet. ISBN 0-275-97498-7.
- ↑ Florence Denmark. International Perspectives on Violence. Greenwood Publishing Group, 2004 — 141-bet. ISBN 0-275-97498-7.
- ↑ Florence Denmark. International Perspectives on Violence. Greenwood Publishing Group, 2004 — 143-bet. ISBN 0-275-97498-7.
- ↑ „Oops, Something is wrong“.
- ↑ „Abbas Should Change His Locks Before Next Wave of Palestinian Prisoners Freed“. Haaretz.
- ↑ Yahav, Telem. „Prison Service: Almost half of Jewish teen detainees are of Ethiopian descent“. Ynetnews (2015-yil 30-may).