Ilya Vinokurov

	Ilya Yegorovich Vinokurov
Shaxsiy maʼlumotlari
Tavalludi	1-yanvar 1869-yil; Kusagan-Yalskiy naslegi, Nam ulusi, Yakutsk okrugi, Yakutsk viloyati, Rossiya imperiyasi
Vafoti	4-yanvar 1957-yil ; (88 yoshda) ; [Yakutsk]], Yoqut Avtonom Sovet Sotsialistik Respublikasi, RSFSR, SSSR
Fuqaroligi	Rossiya imperiyasi SSSR
Mukofotlari

Ilya Yegorovich Vinokurov (1869-yil 1-yanvar, Kusagan-Yalskiy naslegi, Nam ulusi, Yakutsk okrugi, Yakutsk viloyati, Rossiya imperiyasi — 1957-yil 4-yanvar, Yakutsk, Yoqut Avtonom Sovet Sotsialistik Respublikasi, RSFSR, SSSR) — sovet partiya va davlat arbobi. Butunittifoq Kommunistik partiyasi Yakutsk viloyati qoʻmitasining birinchi kotibi (1946—1951).

Biografiyasi[tahrir | manbasini tahrirlash]

Ilya Vinokurov 1896-yil 1-yanvarda Rossiya imperiyasining Yakutsk viloyati Yakutsk okrugidagi Nam tumani Kusagan-Yalskiy naslegida (saxa.: Куһаҕан-Ыал нэһилиэгэ) tugʻilgan^[1]. 1898-yilda uning otasi kasallikdan vafot etadi, bir yildan keyin onasi koʻr boʻlib qoladi. Naslegning iltimosnomasi bilan Konta-Krest qishlogʻidagi cherkov qoshidagi boshlangʻich maktabga oʻqishga yuborilgan, maktabda 1904—1908 yillarda oʻqigan. Maktabni tugatgach, 1920-yilgacha batrak boʻlib ishlagan, dastlab bitta ulus savdogariga ishchi boʻlib ishga kiradi va 1916-yil may oyidan boshlab ovchi boʻlib,Bulunskiy tumanidagi Yangi Sibir orollarida baliq va moʻynali hayvonlarni ovlagan va ovning yarmini egasiga bergan. 1920-yilda Kazachye qishlogʻida oʻz ulushini sotayotganida Kolchak hokimiyatining qulagai va Sovet hokimiyatining oʻrnatilganini bilib qoladi. Oʻsha yilning yozida boʻlib oʻtayotgan tadbirlarda qatnashish niyatida tugʻilib oʻsgan qishlogʻiga qaytib keladi. Ulusda tashkil etilgan qishloq xoʻjaligi ishchilari uyushmasiga aʼzo boʻlib, yer deputati va quloqlar omborlaridagi donni hisobga olish komissiyasining raisi etib saylanadi. 1921-yilda Butunittifoq Kommunistik partiyasiga aʼzo boʻladi, ikki oylik sovet-partiya kurslarida qatnashadi, shundan soʻng Yakutsk gubrevkomi tarkibiga kiradi. Fuqarolar urushida qatnashgan^[2]. Qizil partizanlarning koʻngilli otryadi tarkibida Tulagino-Kildyamtsi yaqinidagi janglarda faol ishtirok etadi. 1927-yilda Butunrossiya Kommunistik partiyasi Markaziy qoʻmitasi huzuridagi tuman partiya xodimlari kurslarini, 1936-yilda Butunrossiya Markaziy Ijroiya qoʻmitasi huzuridagi sovet qurilishining oliy kurslarini tamomlagan. 1921—1922-yillarda Xatin-Arin inqilobiy qoʻmitasining raisi. 1922—1924-yillarda Namskiy volost kengashi ijroiya qoʻmitasi raisi. 1924—1926-yillarda Bulun okrugi kengashi ijroiya raisi. 1927—1929-yillarda KPSS (b) Bulun okrugi qoʻmitasining mas’ul kotibi. 1929—1931-yillarda Yoqut ASSR Markaziy qoʻmitasi instruktori. 1931—1933-yillarda Namskiy tumani mashina-traktor stansiyasi direktori. 1933—1934-yillarda Yoqut ASSR qishloq xoʻjaligi xalq komissarligining otchilik boʻlimi boshligʻi. 1934—1935-yillarda Yoqut ASSR Markaziy qoʻmitasi instruktori. 1937—1938-yillarda Vilyuy tumani kengashi ijroiya qoʻmitasi raisi. 1938—1939-yillarda Yoqut ASSR Sogʻliqni saqlash xalq komissari. 1939—1943-yillarda Yoqut ASSR xalq komissarlari kengashi raisining oʻrinbosari^[1].

1940-yilda sovet hukumati rahbarlariga va respublikaning birinchi shaxslariga 1939-yildagi misli koʻrilmagan qurgʻoqchilik tufayli ochlikdan aziyat chekayotgan aholini qutqarish uchun favqulodda choralar koʻrish zarurligi haqida bir qator murojaatlar qilib, yuzaga kelgan muammolarni hal etish boʻyicha aniq chora-tadbirlar taklif qiladi. Shuningdek, respublikaning barcha mavjud tibbiy kuchlari va boshqa imkoniyatlarini safarbar etib, sil kasalligiga qarshi keng qamrovli kurash olib borgan^[2].

1943—1946-yillarda Yoqut ASSR Vazirlar soveti xalq qoʻmitasi raisi. Bu lavozimga ishga kirishgach, oziq-ovqat inqirozini yengish uchun darhol kompleks chora-tadbirlarni amalga oshiradi (1943-yil fevral—may). Bular kolxoz tomonidan kolxozchiga bitta sigirni majburiy ravishda berish, kolxoz va kolxozchilarning qarzlarini bekor qilish, un limitini oshirish, kolxozchilarga qimiz ishlab chiqarish uchun yozda biyalar berish, faqat oʻta muhtoj kolxozchilar uchun jamoat zaxira fondi yaratish, issiq ovqat tashkil etish kabilar edi. Respublikani ijtimoiy-iqtisodiy rivojlantirish, frontga va nemis bosqinidan ozod qilingan hududlar aholisiga yordam koʻrsatish boʻyicha chora-tadbirlarni tashkil qilgan. Uning boshqaruvi ostida urush yillarida mahalliy sanoat mahsuloti 56,7 foizga oshadi. Ovchilar davlatga rejadan ortiq 9 million soʻm moʻyna berishgan. Vinokurovning talabi bilan 1944-yilda Churapchi fojiasiga olib kelgan 1942-yilgi qarorlar bekor qilinadi va omon qolgan oilalar avvalgi yashash joylariga qaytariladi^[1].

1946—1951-yillarda KPSS (b) Yakutsk viloyati qoʻmitasining birinchi kotibi. 1952-yilda Vinokurov yolgʻon ayblovlar bilan ishdan boʻshatiladi^[2]. 1952-yilda Yoqut ASSR Vazirlar soveti huzuridagi Qishloq va kolxoz qurilish boshqarmasining „Selstroy“ tresti boshqaruvchisi. 1955—1957-yillarda „Yakutstroy“ trestining 2-sonli qurilish boshqarmasi boshligʻi.

SSSR Oliy Kengashining 2—3-chaqiriq deputati. VKP (b) Yakutsk viloyat qoʻmitasi aʼzosi (1928, 1940, 1952), Yoqut Avtonom Sovet Sotsialistik Respublikasi Oliy Kengashining 1—3-chaqiriq deputati (1938—1952) etib saylangan^[1].

Vafoti[tahrir | manbasini tahrirlash]

1957-yil 4-yanvarda ogʻir kasallikdan vafot etadi. 1962-yilda vafotidan keyin reabilitatsiya qilingan^[1].

Mukofotlar[tahrir | manbasini tahrirlash]

Oilasi[tahrir | manbasini tahrirlash]

Vinokurov ikki marta uylangan.

Birinchi xotini Vinokurova (Everstova) Mariya Perfilyevna. Ular 1923-yilda turmush qurishadi va 1939-yilda ajralishadi. Oʻgʻli Ilya Ilyich Vinokurov (1924—1977) Olmaota pedagogika institutini tamomlagan, xalq taʼlimi sohasida rahbarlik lavozimlarida ishlagan, Yakut skshahar partiya qoʻmitasida instruktor, Nijnekolimskiy tumani Kolima oʻrta maktabining direktori boʻlgan. Qizi Klara Ilyinichna Vinokurova (1933-yilda tugʻilgan) Timiryazev nomidagi Moskva qishloq xoʻjaligi akademiyasini tamomlagan. Eri Pyotr Gilikovich Gilikov bilan Buryatiyada yashashgan va Bichurskiy tumanida agronom boʻlib ishlashgan. Buryatiyadan qaytgach, Olekminskda yashashgan. Uchta farzandlar bor.

Ikkinchi xotini Trubitsina Aleksandra Alekseyevna (1908—2000). Ular 1939-yilda turmush qurishgan. Qizi Natalya Ilyinichna Irkutsk tibbiyot institutini tamomlagan. Turmush oʻrtogʻi G. D. Bruk bilan Irkutskda yashab, 1996-yilda Isroilga koʻchib oʻtgan. Uch bolasi bor. Qizi Aleksandra Ilyinichna (? — 2005) Yoqut davlat universitetini tamomlagan. Shahar ota-onalar uyi, shahar shifoxonasi bosh shifokori, shahar sogʻliqni saqlash boshqarmasi boshligʻi oʻrinbosari lavozimlarida ishlagan. Eri Anatoliy Nikolayevich Andreyev qurilish muhandisi boʻlgan, 2005-yilda vafot etgan. Katta oʻgʻli Valeriy Anatolyevich 27 yoshida vafot etgan. Kichik oʻgʻli Vladimir Anatolyevich Yakutskdagi hakamlik sudyasi, yuridik fanlar nomzodi. Oʻgʻli Valeriy Ilyich Buguruslan uchuvchilik maktabini tugatgandan soʻng, qutb aviatsiyasida ishlagan, 14-Sovet Antarktika ekspeditsiyasi ishtirokchisi (1968—1969). Uning birinchi rafiqasi Nadejda Vasilevna. Bolalari Vinokurov Ilya Valeriyevich Moskvadagi marketing sohasidagi top-menejer. Katta oʻgʻli Vinokurov Feliks Valeriyevich esa vafot etgan. Valeriy Ilyich Vinokurovning ikinchi rafiqasi Lyudmila Ferofontovna Bekenyova sovet partiya organlarida ishlagan.

Xotira[tahrir | manbasini tahrirlash]

Namskiy texnologiya va dizayn pedagogika kolleji; Namskiy ulusidagi Xatın-Arin oʻrta maktabiga (1995) Ilya Yegorovich Vinokurovning ismi berilgan. 2007-yilda Xatin-Arin maktabida Vinokurov muzey ochiladi. 2016-yilda Namsi qishlogʻida Ilya Vinokurov haykali^[3], 2017-yilda Yakutskda Ilya Vinokurov haykali oʻrnatiladi.

Manbalar[tahrir | manbasini tahrirlash]

↑ ^1,0 ^1,1 ^1,2 ^1,3 ^1,4 „Винокуров Илья Егорович“. Qaraldi: 2024-yil 27-may.
↑ ^2,0 ^2,1 ^2,2 ^2,3 „Винокуров Илья Егорович“. Qaraldi: 2024-yil 27-may.
↑ „В Намцах открыли сквер и памятник Илье Винокурову“. 2016-yil 5-avgustda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2016-yil 13-iyun.

Havolalar[tahrir | manbasini tahrirlash]

„Винокуров Илья Егорович, Председатель СНК ЯАССР (июнь 1943 — декабрь 1946)“. Официальный информационный портал Республики Саха (Якутия). Qaraldi: 2014-yil 15-mart.
„Депутаты Ил Тумэна приняли участие в собрании, посвященном 115-летию со дня рождения Ильи Винокурова“. Официальный сайт Государственного Собрания (Ил Тумэн) Республики Саха (Якутия). 2014-yil 8-martda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2014-yil 15-mart.
Virtualniy muzey imeni I. Ye. Vinokurova
Kratkiy spravochnik po fondam filiala Natsionalnogo arxiva Respubliki Saxa (Yakutiya). 2001

[:0-1] 1,0 ^1,1 ^1,2 ^1,3 ^1,4 „Винокуров Илья Егорович“. Qaraldi: 2024-yil 27-may.

[:1-2] 2,0 ^2,1 ^2,2 ^2,3 „Винокуров Илья Егорович“. Qaraldi: 2024-yil 27-may.

[3] „В Намцах открыли сквер и памятник Илье Винокурову“. 2016-yil 5-avgustda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2016-yil 13-iyun.

[1]

[2]

[3]