Homiladorlik paytida anemiya
Homiladorlik davrida kamqonlik - homiladorlik yoki tugʻruqdan keyingi davrda qondagi qizil qon tanachalari yaʼni gemoglobinning umumiy miqdorining kamayishi, bu hol qonning kislorodni tashish hususiyatini pasayishiga olib keladi. Anemiya butun dunyoda homiladorlik va tugʻruqdan keyingi davrda juda keng tarqalgan holat boʻlib, ona va bola salomatligi uchun bir qator xavf tugʻdiradi. Onada quyidagi belgilar kuzatilishi mumkin: nafas qisilishi, charchoq, rangi oqarishi, bosh aylanishi, asabiylashish va ovqat hazm qilish buzilishi. Anemiyaning onaga koʻplab maʼlum taʼsiri bor: yurak-qon tomir kasalligining kuchayishi, jismoniy va aqliy ish qobiliyatining pasayishi, tugʻruq paytida yoki undan keyin qon quyish xavfi, tugʻruqdan keyin charchoq va sut ishlab chiqarishning kamayishi. Homiladorlik davrida temir tanqisligi, shuningdek, erta tugʻilish va kam vaznli yoki temir zahiralari kam boʻlgan chaqaloq tugʻilish xavfini oshiradi[1].
Diagnostikasi[tahrir | manbasini tahrirlash]
Tashxis gemoglobin, qizil qon hujayralari darajasiga qarab qoʻyilishi mumkin[2]. Bundan tashqari, homiladorlik darajasi homiladorlik davrida tez-tez oʻzgarishi mumkin. Jahon sogʻliqni saqlash tashkiloti homiladorlikdagi kamqonlikni umumiy gemoglobin miqdori 110 g/l dan kam deb belgilaydi, ammo ikkinchi trimestrda gemoglobin darajasi 5 g/l ga kamayishini taʼkidlaydi[3].
Davolash[tahrir | manbasini tahrirlash]
Homiladorlik davrida temir tanqisligi kamqonligini davolashda kuniga 65-200 mg temirni qoʻshimcha isteʼmol qilish tavsiya etiladi. Yengil va oʻrtacha shakllarda ogʻiz orqali joʻnatish odatda buyuriladi, ammo bu oshqozon-ichak traktining ishiga salbiy taʼsir koʻrsatishi mumkin. Ogʻiz orqali yuborish natijasida 3-4 haftadan soʻng gemoglobin miqdorini 20 g/l ga oshishi mumkin. Agar ogʻiz orqali temirni qabul qilishga chiday olmasa yoki foydasizligi isbotlangan boʻlsa, tomirning ichiga temir moddasini yuborish buyuriladi, buning natijasida temir zahiralari 1-2 kun ichida toʻldiriladi va gemoglobin darajasi 1-3 hafta ichida normallashadi.
Agar gemoglobin darajasi normaga keltirilsa, tanadagi temir zahiralarini tiklash uchun yana 3 oy va tugʻruqdan keyingi davrda kamida 6 hafta davomida temir qoʻshimchalarini qabul qilish davom ettirilishi tavsiya etiladi.
Gemoglobinni oshirishning tabiiy usullari[tahrir | manbasini tahrirlash]
Lavlagi: Temir, foliy kislotasi, vitaminlar va minerallarga boy gemoglobinni yaxshilashda ajoyib natijalar beradi. Uni sharbat sifatida yoki salatlarda isteʼmol qilish mumkin. Lavlagi ildizi gemoglobin miqdorini oshirishga va qizil qon hujayralarining yangilanishiga yordam beradi
Yashil bargli sabzavotlar: ismaloq, brokkoli kabi quyuq yashil bargli sabzavotlar temir, foliy kislotasi va B va C vitaminlariga boy boʻlib, ular temirning soʻrilishini yaxshilash va homilador ayollarning sogʻligʻini yaxshilash uchun zarurdir.
Mayiz, anjir va xurmo: bu mevalar nafaqat energiya beradi, balki ichak harakatini ham tartibga soladi. Ular ovqat hazm qilishni va temir va boshqa muhim oziq moddalarning soʻrilishini yaxshilaydi. Ular nafaqat gemoglobinni yaxshilaydi, balki ajoyib yorqinlikni yaratishga yordam beradi.
Temir qozonlarda pishiring: Bu eng kam baholangan, ammo eng muhim maslahat. Har doim xavfsiz boʻlgan idishlarda pishiring va ovqatga qiymat qoʻshing. Taomni temir tovada va skovorodkada pishirish temir elementini pishirilgan ovqatga kiritishga yordam beradi. Shunday qilib, oziq-ovqat yanada toʻyimli boʻlib, onaning sogʻligʻini yaxshilashga yordam beradi.
Mashq qilish: Homiladorlik qiyin kechishi va dangasalik va letargiyaga olib kelishi mumkin. Oddiy, nazorat ostida mashq qilish kislorod aylanishini yaxshilashga va temirning soʻrilishini yaxshilashga yordam beradi. Mashq qilish, shuningdek, ona va homila salomatligini yaxshilashga yordam beradi.
Yetarlicha proteinga ega boʻling: Yuqorida aytib oʻtilganidek, gemoglobin gem va globin, oqsil birikmasidir. Protein temirning soʻrilishini yaxshilash uchun juda muhimdir. Temirni yaxshiroq singdirish uchun yongʻoq, yasmiq, tuxum isteʼmol qiling. Yaxshi protein uchun qaynatilgan tuxum, bodom kabi yongʻoq va qovoq urugʻi kabi urugʻlarni isteʼmol qiling[4].
Manbalar[tahrir | manbasini tahrirlash]
- ↑ Katherine Colman, Sue Pavord. „Iron deficiency anaemia in pregnancy“. Oxford University Hospitals. NHS Foundation Trust (2017-yil 1-yanvar). 2017-yil 4-iyulda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2019-yil 19-yanvar.
- ↑ Henry's Clinical Diagnosis and Management by Laboratory Methods, 2017-04-05.
- ↑ „Haemoglobin concentrations for the diagnosis of anaemia and assessment of severity“ (en). Информационная система данных о содержании витаминов и минералов в продуктах питания. Всемирная организация здравоохранения. 2016-yil 30-noyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2019-yil 22-yanvar.
- ↑ https://uz.megawecare.com/homiladorlik-paytida-gemoglobin-kotarish/
Adabiyot[tahrir | manbasini tahrirlash]
- Pavord S., Myers B., Robinson S., Allard S., Strong J., Oppenheimer C. UK guidelines on the management of iron deficiency in pregnancy (angl.) // British Committee for Standards in Haematology : metodicheskie ukazaniya. — 2011. — July. — P. 33. — PMID 22512001. Arxivirovano 3 dekabrya 2020 goda.