Hoji Akbar To‘rajonzoda

Vikipediya, ochiq ensiklopediya
Hoji Akbar To'rajonzoda
tojikcha: Ҳоҷӣ Акбар Тӯраҷонзода
Tojikiston SSR musulmonlari diniy boshqarmasi boshligʻi
Mansab davri
1988 – 1991
Tojikiston musulmonlari diniy boshqarmasining 1-boshligʻi
Mansab davri
1993 – 1998
Birlashgan tojik muxolifati rahbarining 1-o‘rinbosari
Mansab davri
1993 – 1998
Tojikiston Respublikasi hukumati raisi 1-oʻrinbosari
Mansab davri
1998 – 2005
Shaxsiy maʼlumotlari
Tavalludi 1954-yil 16-fevral
Orjonikidze tumani, Tojikiston SSR
Fuqaroligi Tojikiston Tojikiston
Millati tojik
Siyosiy partiyasi Tojikiston Islom Uygʻonish partiyasi
Taʼlim Mir Arab madrasasi
Kasbi siyosatchi
Dini islom

Hoji Akbar To‘rajonzoda (tojikcha: Ҳоҷӣ Акбар Тураҷонзода; tugʻilgandagi ismi Akbar To‘rayevich Qahhorov tojikcha: Акбар Тӯраевич Қаҳҳоров 1954-yil) Tojikiston Milliy Assambleyasi senatori. 1988-yildan 1991-yilgacha Tojikistondagi eng oliy musulmon hokimiyat organi Qozi Kalon lavozimida ishlagan. 1993-yildan 1999-yilda partiyadan chiqarib yuborilgunga qadar Tojikiston Islom Uyg‘onish partiyasi va Birlashgan tojik muxolifatining ikkinchi qo‘mondoni bo‘lib ishlagan. Fuqarolar urushidan keyin Tojikiston hukumatida Bosh vazir oʻrinbosari boʻlib ishlagan[1] [2].

Tarjimai holi[tahrir | manbasini tahrirlash]

Toʻrajonzoda Tojikiston SSRning Dushanbe shahri yaqinidagi Kofarnihon tumanida tugʻilgan. 1985—1987-yillarda O‘zbekiston SSR Toshkent shahridagi O‘rta Osiyo musulmonlari diniy boshqarmasining xalqaro aloqalar bo‘limida ishlagan. 1992-yilda fuqarolar urushi boshlanganda Tojikistonni tark etib, Eron, arab dunyosi, AQSh, Yevropa, Rossiya va O‘zbekistonga tashrif buyurgan. OʻTO yetakchisi Said Abdulla Nuriy va Toʻrajonzoda Afgʻoniston va Erondan 1998-yil fevralida Tojikistonga qaytib kelganlar[1][2][3].

Hizb ut-Tahrir haqida mulohazalari[tahrir | manbasini tahrirlash]

Hizb ut-Tahrir xalqaro islomiy tashkilotni Tojikiston barqarorligiga tahdid deb atagan[4]. Uning taʼkidlashicha: „HT Gʻarb tomonidan homiylik qilinadi va Markaziy Osiyoni qayta tiklamoqchi. . . HTning dasturiy va mafkuraviy qarashlari va faoliyatiga oid aniq misollar batafsilroq tahlil qilinsa, u islomga qarshi kuchlar tomonidan yaratilganligini ko‘rsatadi. Buning bir dalili, bu tashkilotning islom xalifaligi konsepsiyasini ishlab chiqadigan yirik markazlari va idoralariga ega boʻlgan qator Gʻarb davlatlarida qulay yashashidir“[5].

To‘rajonzoda Nuriy vafotidan keyin maqtab, „Ustoz Nuriyning tabiati juda o‘ziga xos edi. Qisqa umri davomida juda ko‘p yaxshilik qildi. U birinchi navbatda 1992-yilda fuqarolar urushining oldini olishga intilgan, keyin esa [mamlakatni] tinchlik va barqarorlikka qaytarishga harakat qilgan shaxslardan biri edi. Urush yuklanganidan keyin va boshqa choramiz qolmagani uchun biz u bilan birgalikda Afg‘onistondan Tojikistonga qochqinlarimiz sharaf bilan qaytishlari uchun adolatli tinchlik kelishuviga erishishga harakat qildik“[3].

Amnistiyaga chorlov[tahrir | manbasini tahrirlash]

2007-yil 12-martda Rahmonov maʼmuriyatini Yagona Tinchlik Shartnomasi imzolanganining 10 yilligi munosabati bilan fuqarolar urushida qatnashganlarning barchasini umumiy amnistiya qilishga chaqirgan. „Aslida [amnistiya] Nuriyning fikri edi. . . Gap hali ham qamoqda oʻtirgan odamlar uchun amnistiya haqida. Men unga to‘liq amnistiya bo‘lishini taklif qildim va u buni chin yurakdan qabul qildi, lekin muxolifatning barcha yetakchilariga nisbatan haligacha ko‘rib chiqilayotgan jinoyat ishlarini tugatishni ham kiritishimiz kerakligini qo‘shimcha qildi“. Urush davridagi hukmlarni tanqid qilib, dalillar koʻpincha ayblovlarni tasdiqlamasligini aytdi[1].

Kommunistik partiya rahbari Shodi Shabdolov va Tojikiston mustaqil huquqshunoslar uyushmasi raisi Abduqayum Yusufov amnistiya taklifini qo‘llab-quvvatlagan[1].

Manbalar[tahrir | manbasini tahrirlash]

  1. 1,0 1,1 1,2 1,3 Tajikistan: Former opposition leader urges civil war amnesty RadioFreeEurope/RadioLiberty
  2. 2,0 2,1 Profiles (Wayback Machine saytida 2012-02-05 sanasida arxivlangan) Conciliation Resources
  3. 3,0 3,1 Tajikistan: Islamic party chairman leaves behind powerful legacy RadioFreeEurope/RadioLiberty
  4. Bayat: Nothing but questions RadioFreeEurope/RadioLiberty
  5. Remaking Central Asia Asia Times