Hindistondagi fransuzlar
Hindistondagi fransuz hamjamiyati asosan 17-asrdan beri Hindistonda yashab kelgan sobiq fransuz koʻchmanchilari va mustamlakachilarining avlodi boʻlgan fransuz ajdodlariga mansub hind fuqarolaridan, shuningdek, Fransiyadan yaqinda kelgan muhojirlardan iborat.
Tarixi[tahrir | manbasini tahrirlash]
Hindistondagi fransuzlar 1673-yilda Fransiyaning Sharqiy Hindiston kompaniyasining tashkil etilishi bilan boshlangan va 1962-yilgacha Fransiya hududi Hindistonga rasman oʻtkazilgunga qadar davom etgan fransuzlarning u yerdagi mavjudligining artefaktidir. Fransuzlarning mavjudligi Britaniyaning mavjudligi bilan solishtirganda har doim kichik edi va Hindistondagi fransuzlar odatda aholining muhim qismi emas edi.
2013-yilda Hindistonda 9950 nafar fransuz fuqarosi istiqomat qilgan [1] Deyarli barchasi Hindistonning janubi-sharqidagi Puducherri Ittifoqi hududida (1988-yilda 11 726 kishi), Karaykalda (695 kishi), Maheda (50 kishi), Yanamda (46) va Hindistonning boshqa joylarida 342 kishi istiqomat qilgan. Ular kichik ozchilikni tashkil qiladi, bu Puducherryning aholisining 3 foizidan kamrogʻini tashkil qiladi.
Hind fransuz[tahrir | manbasini tahrirlash]
Hind fransuz (fransuzcha: français Indien) fransuz Hindistonining sobiq mustamlakalaridan boʻlgan hindular gapiradigan fransuz tilining dialekti ;[2] yaʼni Gʻarbiy Bengaliya shtatidagi Puducherri (Poudoucheri) va Chandannagar (Chandernagor) boʻlinmasi ittifoq hududidagi Pondicherri (Pondichéry), Mahe, Yanam (Yanaon), Karaikal (Karikal). Bu ingliz va Hindistonning mintaqaviy tillaridan, masalan, Tamil (Pondicherry Tamil dialekti), Telugu (Yanam Telugu dialekti) va Malayalam (Mahe Malayalam lahjasi) va Chandannagardagi Bengaliyaning Hind-Aryan tili kabi dravid tillariga sezilarli taʼsir koʻrsatadi.
Sobiq fransuz koloniyalariga mos keladigan hind fransuzlarining bir nechta turlari mavjud:
- Tamil xalqi (Fransiyada 60 000 ga yaqin, Puducherrida 10 000 kishi)
- Telugu xalqi (Fransiyada 10 000 ga yaqin, Yanamda 35 000 kishi)
- Malayali xalqi (Fransiyada 4000-5000)
Hind fransuz tilidan misollar[tahrir | manbasini tahrirlash]
Sobiq fransuz Hindistonida gapiriladigan hind fransuz tili standart fransuz tilidan talaffuz va urgʻu jihatidan noaniq farq qiladi, bir nechta noyob soʻzlar, masalan:
| Hind fransuz | Metropolitan fransuz | Ingliz tilidagi maʼnosi |
|---|---|---|
| Mérci Beauco | Merci Beaucoup | Katta raxmat |
| Mousé | Monsieur | Janob / janob |
| Madam | Madame | Xonim/Xonim |
| Locaele | Locale | Mahalliy |
| Perme | Fermer | Yopish |
| Parlama | Parlement | Parlament |
| Baccaloria | Baccalauréat | Baccalauréat (fransuz oʻrta maktab diplomi) |
| Sulda | Soldat | Soʻzlashuv tilida: Fransiya fuqaroligiga ega hindular Soʻzma-soʻz: askar |
| Coseiyya | Conseiller | Maslahatchi |
Joriy holat[tahrir | manbasini tahrirlash]
Bugungi kunda Pondicherrida hali ham shaharda yashovchi fransuzlar jamoasi mavjud va fransuz tili ham rasmiy til hisoblanadi. Janubiy Hindistonda 6500 nafar fransuz roʻyxatga olingan va shulardan 5500 ga yaqini Pondicherrida yashaydi.
Hindistondagi fransuz kompaniyalari energiya, IT, atrof-muhit, avtomobillar, Sent Gobain kabi anʼanaviy ishlab chiqarish sanoati va muhandislik kabi turli sohalarda mavjud. Ularning baliq va boshqa dengiz mahsulotlari, to‘qimachilik, charm va hashamatli buyumlar eksportchilari ham bor. L'Oréal Hindistonda oʻz vakolatiga ega va Louis Vuitton Pondicherrydagi Hidesign kompaniyasining ulushini oldi.[3]
Hindistondagi fransuz jamiyati Hindistonda fransuz madaniyatini targʻib qilishni maqsad qilgan bir qator turli tashkilotlar tomonidan birlashtirilgan guruhdir. Bombay fransuz klubi shaharda yashovchi fransuz tilida soʻzlashuvchilarni birlashtirgan tashkilotdir. Klub Mumbayning turli qismlarida turli joylarda yigʻiladi.
Taniqli insonlar[tahrir | manbasini tahrirlash]
- Abhishiktananda - fransuz Benediktin rohibi
- Mirra Alfassa — „Ona“ nomi bilan ham tanilgan; Shri Aurobindoning ruhiy hamkori
- Ivon Arto — fransuz pedagogi, etnologi, psixologi va rassomi
- Andre Beteil (1934 yilda tugʻilgan) — hind sotsiologi
- Per Ceyrac — fransuz iezuit ruhoniysi, xayriya ishlari bilan shugʻullanadi
- Christabel Chamarette — Gʻarbiy Avstraliya senatori (Hindistonda tugʻilgan va fransuz gugenotlaridandir)
- Alen Danielou — fransuz tarixchisi, ziyoli, musiqashunos va hindshunos
- Fransua Gotier — Hindistonda joylashgan yozuvchi va jurnalist
- Ketrin Grand — Fransiyaning birinchi Bosh vaziri Sharl Moris de Talleyran-Perigorning rafiqasi
- Maina Kataki — Samarpan Ashram xayriya tashkiloti asoschisi
- Kalki Koechlin — hindistonlik fransuz aktrisasi
- Jyul Monchanin (Svami Paramarubyananda nomi bilan tanilgan) — fransuz katolik ruhoniysi, rohib va zohid.
- Pavitra — Shri Aurobindo va Onaning dastlabki shogirdi
- Satprem — muallif
- Kiril Desbruslais — iezuit ruhoniysi, dramaturg va yozuvchi.
- Andrean Nouyrigat — fransuz aktrisasi
Manbalar[tahrir | manbasini tahrirlash]
- ↑ Répartition par pays de la population française inscrite au registre au 31 décembre 2013, Ministère des affaires étrangères
- ↑ Orsini, Francesca. „Decreed out of existence? Multilingual India and world literature“. Testo a Fronte: Per Una Letteratura Globalizzata. Qaraldi: 11 June 2019.
- ↑ The Hindu Business Line — French connection
 | Bu maqola birorta turkumga qoʻshilmagan. Iltimos, maqolaga aloqador turkumlar qoʻshib yordam qiling. (Aprel 2024) |