General-adʼyutant
General-adyutant — qator mamlakatlarda amal qilgan unvon, martaba, faxriy unvon.
Tarixi[tahrir | manbasini tahrirlash]
Rossiya qirolligida va Rossiya imperiyasida dastlab — harbiy unvon, keyin esa — mulozim unvoni. Bu unvon Pyotr I tomonidan podshoning katta ad’yutantlari, fgeneral-feldmarshali va "toʻliq generallar " boʻlgan shaxslarga berilgan.
Brokxauz va Efron ensiklopediyasida aytilishicha, general-adyutant unvoni 1713- va 1716-yillarda tilga olingan. Aslida, undan ilgarigi qaydlar ham mavjud. Birinchi rasmiy eslatma (25-martdagi (5-aprel) Pyotr I ning rezolyutsiyasida mavjud boʻlgan[1][2]. Pyotr I ning 1711-yil 3-avgustdagi 3-sonli farmoniga binoan birinchi general-adyutant unvonlari P. I. Yagujinskiy va A. M. Devierlarga berilgan[3]. Bundan tashqari, Buyuk Pyotr davridagi biror-bir huquqiy hujjatda general-adyutant unvoni unvon ekanligi haqida hech qanday maʼlumot yoʻq.
Podshoh davrida general-adyutant piyodalar kantselariyasini boshqargan boʻlsa, general-feldmarshal qoʻlostida boʻlganda esa shtabda ish yuritish uchun mas’ul edi.
1722-yilda Pyotr I tomonidan tashkil etilgan unvonlar jadvalida general-ad’yutant 6-darajada (polkovnik va gvardiya mayori bilan bir xil darajada), feldmarshali qoʻl ostidagi general-ad’yutant esa 7-darajada, „toʻliq generallar“ qoʻlostida boʻlsa — 8-darajada joylashgan edi.
Pyotr I davrida — 9 ta, Anna Ioannovna davrida — 10 ta, Yelizaveta Petrovna davrida — 11 ta, Yekaterina II — 25 ta general-ad’yutant boʻlgani haqida maʼlumot bor. Tsarevich Konstantin Pavlovich general-adyutant unvoniga ega boʻlgan Imperator uyining birinchi aʼzosi boʻlgan.
Ushbu unvon unvonlar jadvaliga koʻra kamida 4-darajali harbiy unvonga ega boʻlgan shaxslarga berilishi mumkin edi.
Belgilar[tahrir | manbasini tahrirlash]
Rossiya imperiyasidagi general-ad’yutantlar quyidagi oʻziga xos belgilarga ega edilar:
- 1) hukmronlik qilayotgan imperatorning monogrammasi tushirilgan oltin generallik epoletlari (va keyinchalik pogonlar);
- 2) general-ad’yutantning oltin tasmalari ;
- 3) oq papaxa (Aleksandr III va Nikolay II davrida).
Belgilar namunalari[tahrir | manbasini tahrirlash]
- 1894-1917 yillardagi xizmatchilar formasidagi epoletlar va pogonlar
| Belgilar |  General adʼyutant …
| |||||
|---|---|---|---|---|---|---|
| Yelka tasma epolet |
|
|
|
|
|
|
| Admiral | Vitse-admiral | Umumiy feldmarshal |
Kavaleriya Generali |
Piyoda askarlar Generali |
General-leytenant | |
Yana qarang[tahrir | manbasini tahrirlash]
- Rossiya imperiyasining general-adʼyutanti
Manbalar[tahrir | manbasini tahrirlash]
- ↑ General-adʼyutantom general-feldmarshala B. P. Sheremeteva.
- ↑ Пётр I „Резолюции на докладе Бориса Петровича Шереметева“,. Письма и бумаги императора Петра Великого. СПб.: Государственная типография, 1889 — 23—27 bet.
- ↑ Пётр I „Августа 3 — Указ о производстве ряда лиц в высшие военные чины“,. Письма и бумаги императора Петра Великого. М.: Наука, 1964 — 74 bet.
Adabiyotlar[tahrir | manbasini tahrirlash]
- Andoza:ВТ-ЭСБЕ
- Andoza:ВТ-МЭСБЕ
- Polnoe sobranie zakonov (PSZ) I. T. 5. № 3006;
- Voinskiy ustav Pavla I o polevoy pexotnoy slujbe. Andoza:СПб, 1797;
- Prikazi po voennomu vedomstvu Rossii za 1884. № 134, 136; 1887. № 82; 1890. № 62; 1901. № 358;
- SVP. 1869. Kn. 2. Voenno-okrujnie upravleniya. 3-e izd. SPb., 1907; Kn. 3. Mestnie voennie upravleniya. 3-e izd. SPb., 1912; Kn. 5. Ustroystvo i sostav voysk i upravlenie imi. 2-e izd. SPb., 1907;
- Voennaya ensiklopediya (1911—1914 godov);
- Zaysev V. N., Rukovodstvo dlya adʼyutantov. 8—14-e izd. SPb., 1901—1915;
- Ustav garnizonnoy slujbi. Utverjden 16 maya 1900. S dopolneniyami i ispravleniyami po 15 fevralya 1916. M, 1916;
- Polojenie o polevom upravlenii voysk v voennoe vremya. SPb., 1914;
- Dekreti Sovetskoy vlasti. Moskva, 1957 god, T. 1. № 47, 167.
- Bolshaya sovetskaya ensiklopediya (BSE), Trete izdanie, vipuщennoy izdatelstvom „Sovetskaya ensiklopediya“ v 1969—1978 годax v 30 tomax;
- Andoza:Книга:Советская военная энциклопедия