Kontent qismiga oʻtish

Gana bayrogʻi

Vikipediya, ochiq ensiklopediya
Gana bayrogʻi
Mamlakat Gana
Mutanosibligi 2:3
Qabul qilindi 28-fevral, 1966-yil (58 yil avval) (1966-02-28)
Bayroq mualliflari Theodosia Okoh

Gana milliy bayrogʻi qizil, oltin va yashil rangli gorizontal tribanddan iborat. U Oltin Qirgʻoq koloniyasining Moviy Yorligʻi oʻrniga ishlab chiqilgan.[1]

Bayroq 1957-yil 6-martda Gana Dominioni mustaqillikka erishgandan keyin qabul qilingan.[2] U oʻsha yili taniqli ganalik rassom Theodosia Okoh tomonidan ishlab chiqilgan.[3] Bayroq 1959-yilgacha koʻtarilgan keyin 1966-yilda tiklangan. U qizil, oltin va yashil rangdagi Efiopiya Pan-Afrika ranglaridan iborat boʻlib, gorizontal chiziqlar edi; oltin chiziqning markazida qora besh qirrali yulduz mavjud edi.[4] Gana bayrogʻi ranglar teskari joylashgan boʻlsa-da, Efiopiya imperiyasi bayrogʻidan keyin ikkinchi Afrika bayrogʻining ranglarni aks ettirar edi. Bayroqning dizayni Gvineya-Bisau (1973) bayrogʻiga taʼsir koʻrsatdi.[5]

Dizayn

[tahrir | manbasini tahrirlash]

Gana bayrogʻi qizil, oltin va yashil ranglar ketma-ketligida trikolor sifatida yaratilgan.[6] Ranglar mamlakatning mustaqillik uchun kurashi va boshqa Afrika mamlakatlari orasida mamlakatning geografik joylashuvi[7] ichidagi boy resurslarining ramzidir.[8] Bu uchta rang bilan oltin rangi markazida joylashgan qora rangda tasvirlangan osmon yulduzi bayroqni esda qolarli qiladi.[9]

Gana milliy bayrogʻining qizil rangi mustaqillik uchun kurashga rahbarlik qilgan ota-bobolar ayamagan qonini va jonini ifodalash uchun ishlatilgan. Mamlakatning Birlashgan Qirollikdan mustaqillik uchun kurashi[10] oʻsha paytdagi Gananing taniqli rahbarlarining vafotiga sabab boʻldi. Katta oltilikning ismlari Edward Akufo Addo, Dr. Ako Adjei, William Ofori Atta, Joseph Boakye Danquah, Emmanuel Obetsebi Lamptey va keyinchalik Osagyefor Dr. Kwame Nkrumah edi.[11] Katta oltilik Birlashgan Oltin Sohil Konventsiyasini (UGCC)[12] Britaniya mustamlakachiligidan Gana mustaqilligini qoʻlga kiritish uchun tuzilgan anti-mustamlakachilik siyosiy partiyasini tuzdilar.[13] Qizil rang, shuningdek, millat sevgisi uchun Gana mustaqilligi uchun kurash olib borgan ota-bobolariga taʼsir qilgan muhabbatni anglatadi.[14]

Oltin rang uchta rangni jalb qilib, markaziy chizigʻini egallaydi va u Gananing Ashanti mintaqasida joylashgan mineral resurslarni va mamlakat boyliklarini ifodalaydi.[15] Oltin Gana mineral resurslaridan biri boʻlib, asosan Ashanti viloyatidagi Obuasi va Gʻarbiy mintaqadagi Tarkvada topilgan.[16] Gana oltin zahiralarini boyitish natijasida 1957-yilda mustaqillikka erishish uchun kurash va muvaffaqiyat tufayli Gana deb oʻzgartirilgan Oltin qirgʻoqning dastlabki nomi paydo boʻldi.[17] Gananing boshqa mineral resurslari — olmos, boksit va marganetsdir.[18]

Yashil rang Gananing boy oʻrmonlari va tabiiy boyliklarini[19] ramziy qiladi, ular mamlakatni neft, oziq-ovqat, kakao, yogʻoch, yogʻoch yogʻi,[20] va mamlakat uchun barcha turdagi oziq-ovqat mahsulotlari bilan taʼminlaydi.[21] Yashil rang bugungi kungacha Ganadagi yashil oʻsimliklarning ramzi sifatida ishlatiladi.[22] Gana oʻzining kakao hosili bilan ajralib turadi, uni Ganaga birinchi marta Fernando Podan Tetteh Kuarshi olib kelgan. Gana ekinlarining koʻp qismi xorijdagi mamlakatlarga naqd pul evaziga eksport qilinadi, pullar mamlakatning yoʻllar, maktablar, suv, kanalizatsiya va ish bilan taʼminlash uchun sanoatni rivojlantirishda ishlatiladi.[23]

Gana milliy bayrogʻining qora yulduzi Afrikani ozod qilish va mustamlakachilikka qarshi birlikni ifodalash uchun ishlatiladigan ramzdir.[24] Qora yulduz 1919-yildan 1922- yilgacha faoliyat koʻrsatgan Marcus Garvey tomonidan tuzilgan Black Star Line yuk tashish liniyasining bayrogʻidan olingan.[25] Aynan shu yerda Gana milliy futbol jamoasi oʻzlarining „Qora yulduzlar“ laqabini oldilar.


Ranglar sxemasi 		Qizil Sariq Yashil Qora
CMYK 0-96-84-19 0-17-94-1 100-0-43-58 100-100-100-99
HEX #CF0921 #FCD20F #006B3D #000000
RGB 207-9-33 252-210-15 0-107-61 0-0-0
Bayroqning yasalish varaqasi

Gananing milliy bayroq oldida mustaqillik uchun kurashi

[tahrir | manbasini tahrirlash]

Gana Oltin qirgʻoqda 15-19-asrlarda mustamlaka hukumati hukmronligi ostida Gʻarbiy Afrika mintaqalari qatoriga kiritilgan mamlakatlardan biri edi. Gana tarixini yevropaliklar mintaqaga kelgan 15-asrdan boshlab kuzatish mumkin.[26] Portugal navigatorlari 1471-yilda Gʻarbiy Afrika qirgʻoqlari boʻylab suzib oʻtib, 1482-yilda Oltin qirgʻoq qirgʻoqlariga borishdi va u yerda Elminada oʻzlari uchun qasr qurdilar.[27] Yevropaliklar Oltin qirgʻoq qirgʻoqlariga oltin yuk olib kelishdi,17-asrda ular qirgʻoqning keng qismini, oʻrmon kamarini nazorat qilgan Akvamus va Denkyiras bilan oltin orqali savdo qilishdi.[28]

18-asrda Kumasi Ashantilarining hukmronligi Tano va Volta daryolarida Yevropaning asosiy savdogarlari boʻlgan inglizlar, gollandlar va daniyaliklar bilan oltin savdosini oʻz qoʻliga oldi.[29] Oʻsha paytda eksport uchun eng qimmatli tovar oltindan qullikka oʻtdi. Qullar boshqa gʻarbiy tovarlar bilan bir qatorda mushketlarga ham sotilgan. Oʻsha paytda Ashantlar mahalliy ravishda Ashantilarning anʼanasi sifatida oltin kursida taxtga oʻtirgan Asanthenen bilan nazorat qilish huquqiga ega edilar. 1804 — 1814-yillarda inglizlar, gollandlar va daniyaliklar qul savdosini qonundan tashqariga chiqarib tashlashdi, bu esa Ashanti iqtisodiyotiga katta zarba boʻldi.[30] Vaziyat 1820-yilda urushga aylandi va 1824 va 1870-yillarda ular ingliz qoʻshinlari tomonidan magʻlubiyatga uchradilar, ular koʻp oʻtmay 1874-yilda Kumasi mintaqasini egallab oldilar. Inglizlar asta-sekin qirgʻoqboʻyi mintaqalarida Yevropaning asosiy kuchi sifatida paydo boʻldi.[31]

Mustamlaka davri 1902-1957- yillarda boshlandi. 1902-yilda Ashanti qirolligi Britaniya toj mustamlakasi deb eʼlon qilindi va Oltin qirgʻoqning shimoliy hududining protektoratiga aylandi. Mustamlaka hukumati koloniyani Afrika aholisini siyosiy jarayonga jalb qilmasdan boshqargan. Ikkinchi jahon urushidan keyin Oltin qirgʻoq koloniyasi Sahroi Kabirdagi Afrika mamlakatlari orasida mashhur boʻldi.[32] Osagyefo doktor Kvame Nkrumah 1947-yilda AQSh va Buyuk Britaniyada oʻn ikki yillik siyosiy oʻqishdan soʻng Oltin sohilga qaytganida yuz bergan edi. Oltin qirgʻoqqa qaytish Osagyefo doktor Kvame Nkrumaning oʻzini oʻzi boshqarish kampaniyasini boshqarish maqsadida Birlashgan Oltin Sohil Konventsiyasini (UGCC) Bosh kotib sifatida boshqarishga taklifi edi. Oʻsha paytda UGCC Britaniya qonunchilik mustamlakasidagi afrikaliklarning koʻpchilik huquqini qoʻlga kiritgan edi. Kvame Nkrumah boshchiligida 1948- yilning fevralida keng tarqalgan gʻalayon boshlandi.[33]

Xuddi shu yil ichida UGCC asoschilari Bosh kotib doktor Kvame Nkrumani Nkrumaning rahbarlik rejalariga qarshi fikrlar bildirgani uchun hibsga olishdi. Bu voqea UGCC rahbariyatining boʻlinishiga olib keldi va Kvame Nkrumah 1949-yil iyun oyida „hozirgi oʻzini oʻzi boshqarish“ deb nomlangan Afrika xalqining oʻzini oʻzi boshqarish maqsadida oʻzining Konventsiya Xalq partiyasini (CPP) tuzishga majbur boʻldi. Oʻz maqsadiga erishish uchun 1950- yilda Kvame Nkrumah tomonidan zoʻravonliksiz norozilik va ish tashlash kampaniyasi tashkil etildi.[34] Ammo bu tartibsizliklar Kvame Nkrumaning ikkinchi bor hibsga olinishiga olib keldi.[35] Koloniyadagi umumiy saylovlar Kvame Nkrumah yoʻqligida Konventsiya Xalq partiyasiga katta gʻalaba keltirdi, bu esa Kvame Nkrumaning mamlakatni boshqarishga qoʻshilishi uchun qamoqdan ozod qilinishiga olib keldi. Osagyefo doktor Kvame Nkrumah 1952-yilda Oltin qirgʻoqning bosh vaziri boʻldi 1956-yilda barcha saylovchilarning toʻgʻridan-toʻgʻri ovoz berishlari natijasida Britaniya Togoland Oltin qirgʻoqqa mustaqillikka tayyorgarlik koʻrish kampaniyasiga qoʻshilish uchun ovoz berdi.[36] Togo va Oltin qirgʻoq hududlari 1957-yilda Kvame Nkrumaning oliy irodasi ostida mustamlakachilikdan mustaqillikka erishdi. Keyin mamlakatning nomi Gana deb qabul qilindi.[37]

Oltin qirgʻoqning mustaqillik yillari 1957- yilda Gana mamlakatining yangi nomi paydo boʻlishi bilan boshlandi. Mustaqillik uchun kurashga rahbarlik qilgan oʻsha paytdagi Osagyefo doktor Kvame Nkrumah tomonidan mustaqillik berilgan va eʼlon qilingan. Osagyefo doktor Kvame Nkrumah Gananing birinchi prezidenti sifatida 1960-yil 1-iyulda Gana Millatlar Hamdoʻstligi tarkibidagi respublikaga aylandi.

Theodosia Okoh (davlat bayrogʻi dizayneri)

[tahrir | manbasini tahrirlash]

Theodosia Salome Abena Kumea Okoh taniqli ganalik rassom boʻlib, u oʻz sanʼatini xalqaro miqyosda namoyish etgan.[38] U Gana Xokkey Assotsiatsiyasiga (GHA) qoʻshildi va rais rolida ish olib bordi. Shuningdek, u Gana sport yozuvchilar uyushmasining homiysi edi.[39]

Milliy yorliq

[tahrir | manbasini tahrirlash]

Gananing 1963-yildagi savdo yuk tashish toʻgʻrisidagi qonunining 183-moddasi shartlariga koʻra, fuqarolik belgisi qora rangli kantonda davlat bayrogʻi tushirilgan qizil bayroqdir. 2003-yilda yangi savdogar yuk tashish akti qabul qilindi va bu shunchaki „Gana milliy bayrogʻi“ Gana kemalari uchun toʻgʻri milliy ranglar ekanligini taʼminlaydi. Boshqa bayroqlar yoki boshqa mumkin boʻlgan bayroqlar haqida hech qanday eslatma yoʻq.[40]

Dengiz bayrogʻi — oq bayroqdagi qizil Avliyo Jorj xochi, kantonda davlat bayrogʻi.

Harbiy havo kuchlari va fuqaro havo bayrogʻi

[tahrir | manbasini tahrirlash]
  • The ensign of the Ghana Air Force
    Gana havo kuchlarining bayrogʻi
  • The Ghanaian civil air ensign
    Gana fuqarolik havo bayrogʻi

Gana havo kuchlarining Gana bayrogʻini oʻzida mujassam etgan oʻz bayrogʻi bor. Ganadagi fuqarolik aviatsiyasi milliy fuqaro havo praporshi tomonidan taqdim etilgan. Bu kantonda Gana bayrogʻi boʻlgan standart ochiq-koʻk maydondir. Unda qizil, sariq va yashil dumaloq (harbiy praporsh uchun) yoki qora besh qirrali yulduz (fuqarolik praporshida) bilan zaryadlanadi. Har ikkisi ham 1957-yilda Mustaqillikka erishgandan keyin va 1959-yilda Gana havo kuchlari tashkil etilganidan beri foydalanilgan.[41]

Tarixi

[tahrir | manbasini tahrirlash]
  • Flag of the Gold Coast, the forerunner to Ghana. Used until 1957.
    Oltin qirgʻoq bayrogʻi, Gana uchun peshqadam. 1957-yilgacha ishlatilgan.
  • First flag of the Union of African States with Guinea, used between 1958 and 1961.
    Afrika davlatlari ittifoqining Gvineya bilan birinchi bayrogʻi 1958 — 1961-yillarda ishlatilgan.
  • Second flag of the Union of African States, used between 1961 and 1963 (after Mali joined).
    Afrika Davlatlari Ittifoqining ikkinchi bayrogʻi, 1961 — 1963-yillarda (Mali qoʻshilganidan keyin) ishlatilgan.
  • Ghana national flag (1964-66).
    Gana davlat bayrogʻi (1964—66).
  • Flag of the Presidency of Ghana since 1966. Presidential Standard of Ghana; replicate of the national flag of Ghana with a gold rim.
    1966-yildan beri Gana Prezidentligi bayrogʻi. Gana prezidentlik standarti; Gana milliy bayrogʻining oltin halqali nusxasi.

1957-yilda qabul qilingan Gana hukumati bayrogʻi 1962-yilgacha koʻtarilgan. Xuddi shunday, mamlakat Afrika Davlatlari Ittifoqini tashkil qilganda, Ittifoq bayrogʻi Boliviya bayrogʻiga oʻxshab yaratilgan, ammo xalqlarni ifodalovchi ikkita qora yulduz bilan. 1959-yil may oyida uchinchi yulduz qoʻshildi.[42]

1964-yil yanvar oyida boʻlib oʻtgan konstitutsiyaviy referendumdan soʻng Gana 1957-yilgi uch rangli uch rangning sariq oʻrniga oq rangli variantini qabul qildi, Kvame Nkrumaning hukmron va oʻsha paytda yagona yuridik partiyasi boʻlgan Konventsiya Xalq partiyasi ranglaridan keyin uni Vengriya bayrogʻiga oʻxshatib qoʻydi. 1957-yildagi asl bayroq 1966-yil fevralida Nkrumah 1966-yil fevralda davlat to'ntarishi natijasida agʻdarilganidan keyin tiklandi.[43]

Manbalar

[tahrir | manbasini tahrirlash]
  1. ↑ „Flag sequence (flag, FLAG, FLAG tag)“, The Dictionary of Genomics, Transcriptomics and Proteomics, Weinheim, Germany: Wiley-VCH Verlag GmbH & Co. KGaA: 1, 2015-12-18, doi:10.1002/9783527678679.dg04454, ISBN 978-3-527-67867-9
  2. ↑ „Mrs. Theodosia Salome Okoh“. GhanaWeb. Qaraldi: 2020-yil 19-avgust.
  3. ↑ Theodosia Salome Okoh Profile at GhanaWeb.
  4. ↑ Rich, Jeremy (2011-12-08), „Okoh, Theodosia Salome“, African American Studies Center, Oxford University Press, doi:10.1093/acref/9780195301731.013.49700, ISBN 978-0-19-530173-1
  5. ↑ „Mrs Theodosia Okoh: The Woman Who Designed The Ghanaian Flag“ (Wayback Machine saytida 2015-05-26 sanasida arxivlangan), African Celebs.
  6. ↑ Andrew, Geoff (1998), „Three Colours: Red“, The ʻThree Colours’ Trilogy, British Film Institute: 52–66, doi:10.5040/9781838712389.ch-005, ISBN 978-1-83871-238-9
  7. ↑ „Ghana Flag“. GhanaWeb. Qaraldi: 2020-yil 20-avgust.
  8. ↑ Andrew, Geoff (1998), „Three Colours: Red“, The ʻThree Colours’ Trilogy, British Film Institute: 52–66, doi:10.5040/9781838712389.ch-005, ISBN 978-1-83871-238-9
  9. ↑ Peacock, Steven (2019-01-04), „Three Colours: White“, Colour, Manchester University Press, doi:10.7765/9781526141279.00009, ISBN 978-1-5261-4127-9
  10. ↑ „Dominguez, Don Vicente J., (died 28 June 1916), Envoy Extraordinary and Minister Plenipotentiary of the Argentine Republic to Great Britain since 1911“, Who Was Who, Oxford University Press, 2007-12-01, doi:10.1093/ww/9780199540884.013.u195667
  11. ↑ Akansina Aziabah, Maxwell (2011-12-08), „Obetsebi-Lamptey, Emmanuel Odarquaye“, African American Studies Center, Oxford University Press, doi:10.1093/acref/9780195301731.013.49678, ISBN 978-0-19-530173-1
  12. ↑ „United Gold Coast Convention | political organization, Ghana“ (en). Encyclopedia Britannica. Qaraldi: 2020-yil 19-avgust.
  13. ↑ „Chapter 2. The Gold Coast“, A New World of Labor, Philadelphia: University of Pennsylvania Press: 36–53, 2013, doi:10.9783/9780812208313.36, ISBN 978-0-8122-0831-3
  14. ↑ Dankwa, Serena Owusua (2011). „"The One Who First Says I Love You": Same-Sex Love and Female Masculinity in Postcolonial Ghana“. Ghana Studies. 14-jild, № 1. 223–264-bet. doi:10.1353/ghs.2011.0007. ISSN 2333-7168.
  15. ↑ Bowell, R. J. (December 1992). „Supergene gold mineralogy at Ashanti, Ghana: Implications for the supergene behaviour of gold“. Mineralogical Magazine. 56-jild, № 385. 545–560-bet. doi:10.1180/minmag.1992.056.385.10. ISSN 0026-461X.
  16. ↑ OSAE, Shiloh; KASE, Katsuo; YAMAMOTO, Masahiro (March 1999). „Ore Mineralogy and Mineral Chemistry of the Ashanti Gold Deposit at Obuasi, Ghana“. Resource Geology. 49-jild, № 1. 1–11-bet. doi:10.1111/j.1751-3928.1999.tb00027.x. ISSN 1344-1698.
  17. ↑ Howe, Russell Warren (1957). „Gold Coast into Ghana“. The Phylon Quarterly. 18-jild, № 2. 155–161-bet. doi:10.2307/273187. ISSN 0885-6826. JSTOR 273187.
  18. ↑ Patterson, Sam H. (1971). „Investigations of ferruginous bauxite and other mineral resources on Kauai and a reconnaissance of ferruginous bauxite deposits on Maui, Hawaii“. Professional Paper. doi:10.3133/pp656. ISSN 2330-7102.
  19. ↑ Owens, Alastair; Green, David R. (2016). „Historical geographies of wealth: opportunities, institutions and accumulation, c. 1800–1930“. Handbook on Wealth and the Super-Rich. 43–67-bet. doi:10.4337/9781783474042.00010. ISBN 9781783474042.
  20. ↑ Osei-Bonsu, K; Amoah, FM; Oppong, FK (1998-01-01). „The establishment and early yield of cocoa intercropped with food crops in Ghana“. Ghana Journal of Agricultural Science. 31-jild, № 1. doi:10.4314/gjas.v31i1.1944. ISSN 0855-0042.
  21. ↑ Knight, John G; Clark, Allyson; Mather, Damien W (2013-07-09). „Potential damage of GM crops to the country image of the producing country“. GM Crops & Food. 4-jild, № 3. 151–157-bet. doi:10.4161/gmcr.26321. ISSN 2164-5698. PMID 24002524.
  22. ↑ Green-Armytage, Paul (2019-08-08), „Seven Kinds of Colour“, Colour for Architecture Today, Taylor & Francis: 64–68, doi:10.4324/9781315881379-15, ISBN 978-1-315-88137-9
  23. ↑ Oduro, Razak (2014-11-03). „Beyond poverty reduction: Conditional cash transfers and citizenship in Ghana“. International Journal of Social Welfare. 24-jild, № 1. 27–36-bet. doi:10.1111/ijsw.12133. ISSN 1369-6866.
  24. ↑ Zachary, G. (2004-03-01). „Black star: Ghana, information technology and development in Africa“. First Monday. 9-jild, № 3. doi:10.5210/fm.v9i3.1126. ISSN 1396-0466.
  25. ↑ Crampton, William George (1993). "Marcus Garvey and the Rasta colours". Report of the 13th International Congress of Vexillology, Melbourne, 1989. Flag Society of Australia. pp. 169–180. ISBN 0-646-14343-3. 
  26. ↑ Horton, James Africanus Beale (2011), „Self-Government of the Gold Coast“, West African Countries and Peoples, British and Native, Cambridge: Cambridge University Press: 104–123, doi:10.1017/cbo9780511983146.010, ISBN 978-0-511-98314-6
  27. ↑ „Exits from Elmina Castle“, Tender, University of Pittsburgh Press: 5–10, 1997, doi:10.2307/j.ctt9qh875.5, ISBN 978-0-8229-7852-7
  28. ↑ Chalmers, AlbertJ. (November 1900). „Uncomplicated Æstivo-Autumnal Fever in Europeans in the Gold Coast Colony, West Africa“. The Lancet. 156-jild, № 4027. 1262–1264-bet. doi:10.1016/s0140-6736(01)99958-1. ISSN 0140-6736.
  29. ↑ „The Gold Coast at the End of the Seventeenth Century Under the Danes and Dutch“. African Affairs. 4-jild, № XIII. October 1904. 1–32-bet. doi:10.1093/oxfordjournals.afraf.a093856. ISSN 1468-2621.
  30. ↑ „The end of the Dutch slave trade, 1781–1815“, The Dutch in the Atlantic Slave Trade, 1600–1815, Cambridge University Press: 284–303, 1990-05-25, doi:10.1017/cbo9780511528958.013, ISBN 978-0-521-36585-7
  31. ↑ „Stewart, Captain Sir Donald William, (22 May 1860–1 Oct. 1905), Commissioner, East African Protectorate from 1904; British resident, Kumasi, retired“, Who Was Who, Oxford University Press, 2007-12-01, doi:10.1093/ww/9780199540884.013.u191258
  32. ↑ „Acronyms used“, Becoming Zimbabwe. A History from the Pre-colonial Period to 2008, Weaver Press: viii–ix, 2009-09-15, doi:10.2307/j.ctvk3gmpr.6, ISBN 978-1-77922-121-6
  33. ↑ „Secretary of the Ugcc“, Kwame Nkrumah. Vision and Tragedy, Sub-Saharan Publishers: 52–72, 2007-11-15, doi:10.2307/j.ctvk3gm60.9, ISBN 978-9988-647-81-0
  34. ↑ „HISTORY OF GHANA“. www.historyworld.net. Qaraldi: 2020-yil 20-avgust.
  35. ↑ Sayeed, Khalid Bin; Nkrumah, Kwame (1959). „The Autobiography of Kwame Nkrumah“. International Journal. 14-jild, № 4. 324-bet. doi:10.2307/40198684. ISSN 0020-7020. JSTOR 40198684.
  36. ↑ Bedolla, Lisa García; Michelson, Melissa R. (2012-10-09), „Calling All Voters: Phone Banks and Getting Out the Vote“, Mobilizing Inclusion, Yale University Press: 55–85, doi:10.12987/yale/9780300166781.003.0003, ISBN 978-0-300-16678-1
  37. ↑ Bradley, Kenneth (July 1957). „Ghana. The Autobiography of Kwame Nkrumah“. International Affairs. 33-jild, № 3. 383-bet. doi:10.2307/2605549. ISSN 1468-2346. JSTOR 2605549.
  38. ↑ Rich, Jeremy (2011-12-08), „Okoh, Theodosia Salome“, African American Studies Center, Oxford University Press, doi:10.1093/acref/9780195301731.013.49700, ISBN 978-0-19-530173-1
  39. ↑ Valls-Russell, Janice (2011-09-01). „"As she had some good, so had she many bad parts": Semiramis' Transgressive Personas“. Caliban. № 29. 103–118-bet. doi:10.4000/caliban.746. ISSN 2425-6250.
  40. ↑ „The Flag, and Other Flags“. Scientific American. 4-jild, № 83supp. 1877-08-04. 1321-bet. doi:10.1038/scientificamerican08041877-1321asupp. ISSN 0036-8733.
  41. ↑ National Civil Society Sustainability Strategy for Civil Society in Ghana (Report). 2019-01-01. doi:10.15868/socialsector.36966. 
  42. ↑ „The New Union Flag Project“, Bad English, Manchester University Press, 2020-07-28, doi:10.7765/9781526108852.00005, ISBN 978-1-5261-0885-2
  43. ↑ Bradley, Kenneth (1957). „Ghana. The Autobiography of Kwame Nkrumah“. International Affairs. 33-jild, № 3. 383-bet. doi:10.2307/2605549. ISSN 1468-2346. JSTOR 2605549. 
"https://uz.wikipedia.org/w/index.php?title=Gana_bayrogʻi&oldid=5095682" dan olindi