Foydalanuvchi:Usmonov Gayrat/Shimoliy Makedoniyada prezidentlik saylovlari (2024)

← 2019-yil • Shimoliy Makedoniya • 2029-yil →
Shimoliy Makedoniyada prezidentlik saylovlari Gordana Siljanovska-Davkova Shimoliy Makedoniya prezidenti etib saylandi

24-aprel - 8-may 2024-yil
Tip		Prezidentlik

Saylov demografiyasi
Saylovchilar 1 - davra		49,93%
Saylovchilar 2 - davra		47,48%

Natijalar

[[\|45px\|center]]	Gordana Siljanovska-Davkova – Makedoniya milliy birligi demokratik partiyasi
	VMRO - DPMNE
	Ovozlar1 - davra		363 086
	Ovozlar 2 - davra	560 170 54.3 %
			41 %
			69 %

[[\|45px\|center]]	Stevo Pendarovski – Makedoniya Sotsial-Demokratik Ittifoqi
	SDSM
	Ovozlar1 - davra		180 500
	Ovozlar 2 - davra	251 541 39.4 %
			20 %
			30 %

[[\|45px\|center]]	Buyar Usmoniy – Integratsiya uchun demokratik ittifoq
	DSI
	Ovozlar1 - davra		121 088
			13 %

Shimoliy Makedoniyada prezidentlik saylovlari 2024-yilning 24-aprel va 8-may kunlari boʻlib oʻtdi. Bu prezidentlik saylovlari mustaqil respublika tarixida 1991-yildan beri oʻtkazilgan yettinchi prezidentlik saylovi hisoblanadi. 2019-yildan oldingi saylovlarda ikkinchi muddatga nomzodini qoʻygan sotsial-demokrat Stevo Pendarovski gʻalaba qozongan edi.

Saylov tizimi[tahrir | manbasini tahrirlash]

Shimoliy Makedoniya prezidenti umumiy ovoz berish yoʻli bilan besh yillik muddatga saylanadi. Bir kishi ikki muddatdan ortiq prezident boʻlishi mumkin emas. Birinchi turda gʻalaba qozonish uchun nomzod roʻyxatga olingan saylovchilarning kamida yarm ovozini toʻplashi kerak. Aks holda, birinchi turda eng koʻp ovoz olgan ikki nomzod oʻrtasida birinchi turdan ikki hafta oʻtgach, ikkinchi tur oʻtkaziladi. Ikkinchi tur natijalari haqiqiy boʻlishi uchun roʻyxatga olingan saylovchilarning kamida 40 foizi ishtirok etishi kerak, aks holda yangi saylov oʻtkazilishi kerak^[1]^[2].

18 yoshga toʻlgan, sud qarori bilan saylov qobiliyatidan mahrum etilmagan barcha fuqarolar saylash huquqiga ega. Saylovchilarni roʻyxatga olish passivdir, yaʼni mamlakatdagi har bir kishining shaxsini tasdiqlovchi hujjati boʻlsa, avtomatik tarzda saylovchilar roʻyxatiga kiritiladi. Davlat saylov komissiyasi (DSK) saylovchilar roʻyxatini tuzish va unga oʻzgartirishlar kiritish uchun javobgardir. Barcha fuqarolar oʻz maʼlumotlarini saylovchilar roʻyxatidan onlayn tekshirishi va oʻzgartirishlar kiritishni soʻrash huquqiga ega. 2019-yilning 23-fevralidan 14-martiga qadar saylovchilar roʻyxatlari jamoatchilik tekshiruvidan oʻtkazildi, shundan soʻng saylovchilar roʻyxatining nusxalari tekshirish uchun barcha deputatlik partiyalariga taqdim etildi. 2019-yil 29-mart holatiga koʻra, saylovchilar roʻyxatining yakuniy nusxasiga 1 million 808 ming 131 kishi kiritilgan. Davlat saylov komissiyasi tomonidan xorijdagi respublikaning diplomatik vakolatxonalarida ovoz berish istagini bildirgan 1781 nafar saylovchi roʻyxatga olindi. Xorijda ovoz berish 24 shtatdagi 32 diplomatik va konsullik vakolatxonalarida tashkil etilgan^[1].

Prezidentlikka nomzodlar 40 yoshdan oshgan va oxirgi 15 yildan kamida 10 yil davomida Makedoniyada doimiy yashagan fuqarolar boʻlishi mumkin. Nomzodlar Shimoliy Makedoniya parlamentining 30 aʼzosi yoki 10 ming kishidan iborat saylovchilar guruhi tomonidan koʻrsatilishi mumkin. Nomzodni qoʻllab-quvvatlovchi saylovchilar imzolari 15 kun muddatda Davlat saylov komissiyasining hududiy boʻlinmalari binolarida Davlat saylov komissiyasi vakillari ishtirokida toʻplanishi kerak. Saylovchi bir nechta nomzodni qoʻllab-quvvatlab imzo chekishi mumkin^[1].

Etnik albanlar vakili boʻlgan va sobiq tashqi ishlar vaziri Buyar Usmoniy boshchiligidagi Integratsiya uchun demokratik ittifoq Shimoliy Makedoniya Assambleyasi tomonidan prezident saylanishini maʼqullagan har qanday nomzodni ikkinchi turda qoʻllab-quvvatlashni taklif qildi . kelajakdagi pozitsiya. Biroq, Pendarovskiy ham, Siljanovska-Davkova ham bu taklifni rad etib, prezidentni toʻgʻridan-toʻgʻri ovoz berish orqali tanlash demokratik ekanligini taʼkidladilar^[3] .

Nomzodlar[tahrir | manbasini tahrirlash]

Oʻn toʻrt nafar potentsial nomzodlar Davlat saylov komissiyasiga (DSK) oʻzlarining qoʻllab-quvvatlashlari uchun imzo toʻplash niyatlari haqida maʼlum qilishdi. Ulardan belgilangan muddatda olti nafari kamida oʻn ming nafar fuqaroning qoʻllab-quvvatlash kerak. Bir nafari 30 nafar deputatning imzosini toʻplaydi. Natijada bu yetti nafari roʻyxatga olindi. Uch nomzod mustaqil, ammo partiyalar tomonidan qoʻllab-quvvatlangan, qolgan toʻrttasi partiyalar tomonidan koʻrsatiladi.


№^[4]	Nomzod		Mehnat faoliyati	Nomzod koʻrsatilgan	Imzolar^[5]
1	Stevo Pendarovski	SDSM	Milliy xavfsizlik boʻyicha maslahatchi (2001–2004) Davlat saylov komissiyasi raisi (2004–2005) Milliy xavfsizlik va tashqi siyosat boʻyicha maslahatchi (2005–2009) Shimoliy Makedoniya Assambleyasi aʼzosi (2016–2019) Shimoliy Makedoniya Prezidenti (2019–2024)	28-fevral^[6]	22 413 nafar saylovchi
		LDP
		DOM
		LDP
		UY
		VMRO-NP
		POPGM
		VMRO-NP
2	Gordana Silyanovska-Davkova	VMRO-DPMNYE	Parlament Konstitutsiyaviy komissiyasi aʼzosi (1990–1992) Portfelsiz vazir (1992–1994) Parlament aʼzosi (2020–2024)	22-fevral	30 deputat
2	Gordana Silyanovska-Davkova	SPM		22-fevral	30 deputat
3	Stevcho Jakimovski	GROM	Karposh jamoasi hokimi (2000–2003) Iqtisodiyot vaziri (2004–2004) Mehnat va ijtimoiy siyosat vaziri (2004–2006) Karposh jamoasi hokimi (2009–2017; 2021–денес)	21-fevral^[7]	11292 saylovchi
3	Stevcho Jakimovski	Integratsiya partiyasi		21-fevral^[7]	11292 saylovchi
4	Buyar Osmani DSI	DSI	Sogʻliqni saqlash vaziri (2008–2011) Bosh vazirning Yevropa masalalari boʻyicha oʻrinbosari (2017–2020) Tashqi ishlar vaziri (2020–2024)	22-fevral^[8]	11 085 saylovchi
5	Bilyana Vankovska	Levica	Falsafa fakulteti professori, Avliyolar Kirill va Metyusiy universiteti	7-fevral^[9]	10568 saylovchi
6	Arben Taravari	Albanlar uchun ittifoq	Sogʻliqni saqlash vaziri (2017–2017) Gostivar jamoasi meri (2017-yil)	15-fevral^[10]	10 708 saylovchi
		Bes harakati
		Muqobil (partiya)
		Demokratik harakat
7	Maksim Dimitrievskiy	Makedoniyamiz uchun	Kengash raisi (2012–2016) Parlament aʼzosi (2016–2017) Kumanovo jamoasi meri (2017-yil)	22-fevral^[11]	11605 saylovchi

Kampaniya[tahrir | manbasini tahrirlash]

Stevo Pendarovski Shimoliy Makedoniyadagi ozchiligini tashkil etgan bolgarni tan olishni oʻz ichiga olgan konstitutsiyani qayta koʻrib chiqishni qoʻllab-quvvatlaydi. Bu Bolgariya tomonidan mamlakatning Yevropa Ittifoqiga kirishi uchun qoʻyilgan shartlaridan biri edi. Gordana Siljanovska-Davkova Yevropa Ittifoqi bilan yangi doirada muzokaralar olib borishga va Shimoliy Makedoniya Yevropa Ittifoqiga aʼzo boʻlganidan keyin bunday tuzatishlar kiritilishiga chaqirmoqda. Pendarovskiy uyushgan jinoiy guruhlarga va korrupsiyaga qarshi kurashishga chaqiradi. Silyanovskaya-Davkova oʻzining korruptsiyaga qarshi pozitsiyasida sud tizimiga jiddiy eʼtibor qaratdi^[12]^[13].

Birinchi raunddan soʻng Gordana Siljanovska-Davkova „bu hukumat dan ketish vaqti keldi“ ^[14] deb eʼlon qildi, natijalarni esa „yangi kurs“ deb taʼrifladi. U saylovchilarni „biz har doim Yevropaga tegishli ekanligimizni“ isbotlashga chaqirdi. Stevo Pendarovski natijadan hayrat va hafsalasi pir boʻlganini bildirdi, lekin ikkinchi bosqichda Alban hamjamiyatining koʻmagida natijalar yaxshilanishiga umid qildi^[15]^[3].

Etnik albanlar vakili boʻlgan va sobiq tashqi ishlar vaziri Bujar Usmoniy boshchiligidagi Integratsiya uchun Demokratik ittifoq Shimoliy Makedoniya Assambleyasi tomonidan prezident saylanishini maʼqul koʻrgan har qanday nomzodni ikkinchi turda qoʻllab-quvvatlashni taklif qildi. Biroq, Pendarovskiy ham, Siljanovska-Davkova ham bu taklifni rad etib, prezidentni toʻgʻridan-toʻgʻri ovoz berish orqali tanlash demokratik ekanligini taʼkidladilar^[3].

1-tur

Saylov kompaniyasi	Sana	Ovozlarning soni
			Pendarovski	Siljanovska	Taravari	Osmani	Dimitrievski	Vankovska	Jakimovski
			SDSM	VMRO-DPMNE	ASh	BDI	ZNAM	Levica	GROM

Saylov natijalari	24-aprel 2024-yil	881,375	20.5	41.2	9.5	13.7	9.5	4.7	0.9
IPIS	aprel 2024-yil	1,200	23.8	39.0	10.7	11.5	7.7	5.5	1.6
CRPC	8-13-aprel 2024-yil	1,210	28.8	35.0	13.6	11.5	4.6	4.5	2.1
MKD.mk	15-24-mart 2024-yil	1,200	19.8	36.5	10.5	14.3	12.1	4.9	1.5
CRPC	4-7-mart 2024-yil	1,085	29.3	35.5	14.3	9.6	5.1	4.3	2.0
20-fevral 2024-yil	1,212	22.3	39.2	12.2	5.8	6.4
2019-yilgi saylov
44.8	44.2

2-tur

Saylov kompaniyasi	Sana	Ovozlar soni
			Pendarovski	Siljanovska
			SDSM	VMRO-DPMNE

Saylov natijalari	8-may 2024-yil	813,000	31	69
MKD.mk	15-24-mart 2024-yil	1,200	44.2	55.8
2019-yilgi saylov
53.6	46.4

Natijalar[tahrir | manbasini tahrirlash]

Birinchi turda ovoz berish butun mamlakat boʻylab 3480 ta saylov uchastkasida 24-aprel kuni soat 07:00 da boshlanib, 19:00 gacha davom etdi. Mamlakatda taxminan 1,8 million kishi saylov huquqiga ega. Saylovlarni 320 ga yaqin xalqaro kuzatuvchilar kuzatdi^[3]^[16].

Birinchi turda gʻalaba qozonish uchun nomzod roʻyxatga olingan saylovchilarning kamida 50 foizi ovozini olishi kerak. Ikkinchi turda gʻalaba qozonish uchun ovoz berishda qatnashgan saylovchilarning oddiy koʻpchilik ovozi yetarli, lekin saylovchilarning faolligi 40 foizdan oshishi kerak, aks holda saylov oʻtmagan deb topiladi^[17].

Davralar boʻyicha natijalar va munitsipalitetlari

Davralar va munitsipalitetlari boʻyicha saylovchilar ishtiroki

Nomzod		Partiya	Birinchi tur		Ikkinchi tur
Nomzod		Partiya	Ovoz berish	%	Ovoz berish	%
	Gordana Silyanovska-Davkova	VMRO—DPMNYe	363 086	41,20
	Stevo Pendarovskiy	SDSM	180 500	20,48
	Buyar Osmani	Integratsiya uchun demokratik ittifoq	121 088	13,74
	Maksim Dimitrievskiy	ZNAM	83 856	9,51
	Arben Taravari	MK	83 393	9,46
	Bilyana Vankovska	Mustaqil	41 331	4,69
	Stevcho Jakimovski	GROM	8 121	0,92
Yaroqsiz ovozlar			24 562	2,71
Jami			905 937	100
Roʻyxatga olingan saylovchilar/saylov ishtirokchilari			1 814 317	49,93	1 814 317
Manba: GIK Severnoy Makedonii

Manbalar[tahrir | manbasini tahrirlash]

↑ ^1,0 ^1,1 ^1,2 „OSCE Office for Democratic Institutions and Human Rights, Republic of North Macedonia Presidential Election, 21 April 2019, Interim Report 11 March – 2 April 2019“ (en). OSCE Office for Democratic Institutions and Human Rights. 2019-yil 4-sentyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2019-yil 13-aprel.
↑ Euan Healey, Michał Konarski. „North Macedonian Presidential Election: first elections to take place under new country name“ (en). Europe Elects (2019-yil 8-aprel). 2019-yil 11-aprelda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2019-yil 13-aprel.
↑ ^3,0 ^3,1 ^3,2 ^3,3 „N. Macedonia's right-wing candidate wins first round presidential election“ (en). France 24 (2024-yil 25-aprel). 25-aprelda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2024-yil 25-aprel.
↑ „Познат редоследот на кандидатите за шеф на државата на гласачкото ливче“ (mk). 360 степени (2024-yil 25-mart). 2024-yil 25-martda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2024-yil 25-mart.
↑ „Претседателски избори 2024“ (mk). Државна Изборна Комисија. 2024-yil 3-martda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2024-yil 3-mart.
↑ „ПРЕТСЕДАТЕЛСКИ ИЗБОРИ: Пендаровски против Силјановска по вторпат, Стевче Јакимовски објави кандидатура, Бујар Османи ќе истрча утре на листата на која веќе ги чека Ванковска“ (mk). TV Телма (2024-yil 24-fevral). Qaraldi: 2024-yil 5-may.
↑ „Стевчо Јакимовски, кандидат за претседател на ГРОМ“ (mk). Телевизија 24 (2024-yil 21-fevral). Qaraldi: 2024-yil 5-may.
↑ Isuf Kadriu. „Osmani prezantohet si kandidat për president të Maqedonisë së Veriut“ (sq). Radio Evropa e Lirë (2024-yil 22-fevral). 2024-yil 18-aprelda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2024-yil 5-may.
↑ „Левица ја одбра професорката Билјана Ванковска за кандидат за претседател“ (mk). Телевизија 24 (7 февруари 2024).
↑ „ЕСП ѝ фрла ракавица на ДУИ“ (mk). Deutsche Welle (2024-yil 15-fevral).
↑ „Максим Димитриевски е кандидат за претседател на ЗНАМ – време е за промена на политичката сцена во Македонија“ (mk). 360степени (2024-yil 22-fevral). Qaraldi: 2024-yil 5-may.
↑ „North Macedonia to elect president after campaign focused on hot-button issue of EU membership“ (en). Associated Press (2024-yil 23-aprel). 2024-yil 23-aprelda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2024-yil 23-aprel.
↑ „North Macedonia votes in presidential polls as EU membership bid looms“ (en). Al Jazeera (2024-yil 24-aprel). 2024-yil 24-aprelda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2024-yil 24-aprel.
↑ „EU membership on the table as North Macedonia holds first round of presidential vote“ (en). France 24 (2024-yil 24-aprel). 2024-yil 25-aprelda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2024-yil 25-aprel.
↑ „EU hopeful North Macedonia to hold May 8 presidential runoff with center-right candidate in the lead“ (en). Associated Press (2024-yil 25-aprel). 2024-yil 24-aprelda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2024-yil 24-aprel.
↑ „Longtime EU hopeful North Macedonia holds presidential polls centered on bloc accession, rule of law“ (en). Associated Press (2024-yil 24-aprel). 2024-yil 24-aprelda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2024-yil 24-aprel.
↑ Smith, Helena. „North Macedonia on knife-edge as indecisive election goes to runoff“ (en). The Guardian (2019-yil 22-aprel). 2019-yil 22-aprelda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2019-yil 23-aprel.

[ODIHR-1] 1,0 ^1,1 ^1,2 „OSCE Office for Democratic Institutions and Human Rights, Republic of North Macedonia Presidential Election, 21 April 2019, Interim Report 11 March – 2 April 2019“ (en). OSCE Office for Democratic Institutions and Human Rights. 2019-yil 4-sentyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2019-yil 13-aprel.

[EuropeElects-2] Euan Healey, Michał Konarski. „North Macedonian Presidential Election: first elections to take place under new country name“ (en). Europe Elects (2019-yil 8-aprel). 2019-yil 11-aprelda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2019-yil 13-aprel.

[f24-3] 3,0 ^3,1 ^3,2 ^3,3 „N. Macedonia's right-wing candidate wins first round presidential election“ (en). France 24 (2024-yil 25-aprel). 25-aprelda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2024-yil 25-aprel.

[4] „Познат редоследот на кандидатите за шеф на државата на гласачкото ливче“ (mk). 360 степени (2024-yil 25-mart). 2024-yil 25-martda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2024-yil 25-mart.

[5] „Претседателски избори 2024“ (mk). Државна Изборна Комисија. 2024-yil 3-martda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2024-yil 3-mart.

[6] „ПРЕТСЕДАТЕЛСКИ ИЗБОРИ: Пендаровски против Силјановска по вторпат, Стевче Јакимовски објави кандидатура, Бујар Османи ќе истрча утре на листата на која веќе ги чека Ванковска“ (mk). TV Телма (2024-yil 24-fevral). Qaraldi: 2024-yil 5-may.

[7] „Стевчо Јакимовски, кандидат за претседател на ГРОМ“ (mk). Телевизија 24 (2024-yil 21-fevral). Qaraldi: 2024-yil 5-may.

[8] Isuf Kadriu. „Osmani prezantohet si kandidat për president të Maqedonisë së Veriut“ (sq). Radio Evropa e Lirë (2024-yil 22-fevral). 2024-yil 18-aprelda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2024-yil 5-may.

[:5-9] „Левица ја одбра професорката Билјана Ванковска за кандидат за претседател“ (mk). Телевизија 24 (7 февруари 2024).

[10] „ЕСП ѝ фрла ракавица на ДУИ“ (mk). Deutsche Welle (2024-yil 15-fevral).

[11] „Максим Димитриевски е кандидат за претседател на ЗНАМ – време е за промена на политичката сцена во Македонија“ (mk). 360степени (2024-yil 22-fevral). Qaraldi: 2024-yil 5-may.

[12] „North Macedonia to elect president after campaign focused on hot-button issue of EU membership“ (en). Associated Press (2024-yil 23-aprel). 2024-yil 23-aprelda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2024-yil 23-aprel.

[13] „North Macedonia votes in presidential polls as EU membership bid looms“ (en). Al Jazeera (2024-yil 24-aprel). 2024-yil 24-aprelda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2024-yil 24-aprel.

[14] „EU membership on the table as North Macedonia holds first round of presidential vote“ (en). France 24 (2024-yil 24-aprel). 2024-yil 25-aprelda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2024-yil 25-aprel.

[15] „EU hopeful North Macedonia to hold May 8 presidential runoff with center-right candidate in the lead“ (en). Associated Press (2024-yil 25-aprel). 2024-yil 24-aprelda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2024-yil 24-aprel.

[16] „Longtime EU hopeful North Macedonia holds presidential polls centered on bloc accession, rule of law“ (en). Associated Press (2024-yil 24-aprel). 2024-yil 24-aprelda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2024-yil 24-aprel.

[17] Smith, Helena. „North Macedonia on knife-edge as indecisive election goes to runoff“ (en). The Guardian (2019-yil 22-aprel). 2019-yil 22-aprelda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2019-yil 23-aprel.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]

[16]

[17]