Foydalanuvchi:Usmonov Gayrat/BMT Xavfsizlik Kengashining 2735-sonli rezolyutsiyasi
BMT Xavfsizlik Kengashining 2735-sonli rezolyutsiyasi 2024-yil 10-iyunda qabul qilingan. Rezolyutsiya Isroil va Hamas o'rtasida davom etayotgan urushni to'xtatish uchun taklif qilingan sulh bitimini o'z ichiga oladi. Amerika Qo'shma Shtatlari tomonidan kiritilgan rezolyutsiyada uch bosqichli taklif batafsil bayon etilgan va Isroil tomonidan qabul qilinganligi qayd etilgan. Kelishuv HAMAS tomonidan garovga olingan barcha odamlarning ozod etilishi, G'azo sektorida doimiy o't ochishni to'xtatishi va ko'p yillik qayta qurish rejasalari ilgari surilgan. Bundan tashqari, rezolyutsiya G‘azo sektoridagi har qanday demografik yoki hududiy o‘zgarishlarni rad etgan. Xavfsizlik Kengashi G‘azo sektori va G‘arbiy Sohilni Falastin milliy ma’muriyati ostida birlashtiruvchi ikki davlat yechimi bo'lishini qo‘llab-quvvatlaydi[1].
Rezolyutsiya ham jamiyat tomonidan bir ovozdan qo‘llab-quvvatlangan, ammo Rossiya ovoz berishda betaraf qolgan.
Tarixi[tahrir | manbasini tahrirlash]
2024-yil 31-may kuni AQSh prezidenti Joe Biden televideniye orqali qilgan chiqishida garovga olinganlar va o‘t ochishni to‘xtatish taklifini ilgari surgan. Bu AQShning mojarolarni hal qilish harakatlarida burilish nuqtasi bo‘ldi. Qatar va Misr vositachilari bilan birgalikda ishlab chiqilgan taklif olti haftalik muzokoralarni o'z ichiga olgan. Bu muddat davomida Isroil qo'shinlari G'azo sektoridagi aholi punktlaridan chiqib ketigan. Buning evaziga XAMAS 7-oktabrdagi hujumlarda garovga olingan odamlarni, Isroil esa yuzlab falastinlik mahbuslarni ozod qilgan. Rejaning keyingi bosqichlarida barcha garovga olinganlarni ozod qilish, Isroil qo‘shinlarini to‘liq olib chiqib ketish va G‘azo sektorini qayta qurish rejasini ishlab chiqish ko‘zda tutilgan[1].
Ushbu takliflar keng jamoatchilik e'tirozigan qaramay, na Isroil Bosh vaziri Benyamin Netanyahu, na XAMAS ushbu rezolyutsiya kelishuvni ochiq yoki rasmiy ravishda qabul qilmagan. Netanyahuning ta'kidlashicha, ommaga taqdim etilgan shartlar noto'g'ri, chunki harbiy harakatlar XAMAS mag'lub bo'lgunga qadar davom etishi ehtimoli yuqori[2][3].
Biden ma'muriyati proksi davlatlar Misr va Qatar orqali XAMASga jiddiy bosim o'tkazmoqda. Har ikki davlat XAMAS yetakchilarini hibsga olish, aktivlarini muzlatish, sanksiyalar e'lon qilish, shuningdek XAMAS yetakchilari taklifga rozi bo‘lmasa, Dohadan chiqarib yuborish bilan tahdid qilgan. Bu harakatlar XAMASni muzokaralar stoliga o'tkazish va janglarni tugatishga erishish uchun mintaqaviy ta'sirdan foydalanish bo'yicha AQShning kengroq strategiyasining bir qismi hisoblanadi[4].
Netanyahuning o‘ta o‘ngchi koalitsiyadagi hamkorlari har qanday o‘t ochishni to‘xtatishga qarshilar. Agar Netanyahu rezolyutsiya kelishuviga rozi bo‘lsa, o‘ta o‘ngchi koalitsiyadagi kuchlar hukumatni ag‘darish bilan tahdid qilmoqda. Muxolifat yetakchilari garovga olish bo‘yicha kelishuvni qo‘llab-quvvatlashgan. Biroq Netanyahuning chuqur siyosiy prinsiplari va beqaror pozitsiyasi uni yakuniy qaror qabul qilishini qiyinlashtirmoqda[5].
Tafsilotlar[tahrir | manbasini tahrirlash]
Qaror matni[tahrir | manbasini tahrirlash]
Xavfsizlik Kengashi
Birlashgan Millatlar Tashkiloti Nizomining maqsad va tamoyillarini tasdiqlash,
“Oʻzining Yaqin Sharqdagi vaziyat, jumladan Falastin masalasi boʻyicha barcha tegishli rezolyutsiyalarini esga olib,
Misr, Qatar va Amerika Qo'shma Shtatlarining uch bosqichdan iborat keng qamrovli o't ochishni to'xtatish kelishuviga erishishga qaratilgan davom etayotgan diplomatik sa'y-harakatlari muhimligini ta'kidlab,
1. 31-may kuni e'lon qilingan va Isroil qabul qilgan yangi o't ochishni to'xtatish to'g'risidagi taklifni mamnuniyat bilan qabul qiladi , XAMASni ham uni qabul qilishga chaqiradi va har ikki tomonni kechiktirmasdan va hech qanday shartsiz uning shartlarini to'liq bajarishga chaqiradi;
2. Ushbu taklifni amalga oshirish quyidagi natijalarni uch bosqichga yoyish imkonini berishi haqida Eslatma :
(a) 1-bosqich: garovga olinganlarni, shu jumladan ayollar, qariyalar va yaradorlarni ozod qilish, o'ldirilgan ba'zi garovga olinganlarning qoldiqlarini qaytarish, falastinlik asirlarni almashish, Isroil qo'shinlarini olib chiqib ketish bilan zudlik bilan, to'liq va to'liq o't ochishni to'xtatish. G'azodagi aholi punktlaridan kuchlar, falastinlik tinch aholining G'azoning barcha hududlarida, shu jumladan shimoldagi uylari va mahallalariga qaytishi, shuningdek, G'azo sektori bo'ylab miqyosda insonparvarlik yordamining barcha Falastin fuqarolariga xavfsiz va samarali taqsimlanishi. kimga kerak bo'lsa, shu jumladan xalqaro hamjamiyat tomonidan taqdim etilgan uy-joylar;
(b) 2-bosqich: tomonlarning kelishuviga ko'ra, G'azoda bo'lgan boshqa barcha garovga olinganlarni ozod qilish evaziga urush harakatlarini butunlay to'xtatish va Isroil kuchlarini G'azodan to'liq olib chiqib ketish; va
(c) 3-bosqich: G‘azoni ko‘p yillik rekonstruksiya qilishning yirik rejasini boshlash va G‘azoda bo‘lgan har qanday o‘lgan garovga olinganlarning qoldiqlarini oilalariga qaytarish;
3. “Taklifda agar muzokaralar birinchi bosqich uchun olti haftadan ko‘proq vaqt talab qilinsa, muzokaralar davom etar ekan, sulh hali ham davom etishi aytiladi va Qo‘shma Shtatlar, Misr va Qatar bu borada ishlashga tayyor ekani ma’qullanadi”, deb ta’kidlanadi. barcha kelishuvlarga erishilgunga qadar va ikkinchi bosqich boshlanishiga qadar muzokaralar davom etishini ta'minlash;
4. Tomonlar ushbu taklif shartlariga kelishilganidan keyin rioya qilishlari muhimligini ta'kidlaydi va barcha a'zo davlatlar va Birlashgan Millatlar Tashkilotini uni amalga oshirishni qo'llab-quvvatlashga chaqiradi;
5. G'azo sektorida demografik yoki hududiy o'zgarishlarga qaratilgan har qanday urinishlarni, shu jumladan G'azo hududini qisqartiruvchi har qanday harakatlarni rad etadi ;
6. “Ikki demokratik davlat – Isroil va Falastin xalqaro huquq va BMTning tegishli rezolyutsiyalariga muvofiq, xavfsiz va tan olingan chegaralarda tinch-totuvlikda yonma-yon yashaydigan ikki davlat asosidagi yechim qarashlariga sodiqligini yana bir bor tasdiqlaydi” va shu munosabat bilan G'azo sektorini G'arbiy Sohil bilan Falastin ma'muriyati ostida birlashtirish muhimligini ta'kidlaydi;
7. Ishni to'xtatib turish to'g'risida qaror qabul qiladi.
Rezolyutsiya keng jamoatchilik tomonidan bir ovozdan qabul qilingan. (14 ta yoq va bir ovoz betaraf qolgan)[6].
Rossiya vakilining aytishicha, harbiy harakatlar boshidanoq Moskva doimiy kelishuv tarafdori bo'lgan[7].
Reaktsiya[tahrir | manbasini tahrirlash]
Isroil[tahrir | manbasini tahrirlash]
Isroilning BMTdagi vakili Isroilning garovga olinganlarni ozod qilishni va o‘t ochishni to‘xtatishni na tasdiqlagan, na inkor etgan. Isroil bosh vaziri barcha garovga olinganlar ozod qilinmaguncha va XAMAS tarqatib yuborilmaguncha kurashni davom ettirish niyatida ekanligi bayonotini bergan[8].
Xamas[tahrir | manbasini tahrirlash]
Xamas tashkiloti rezolyutsiya mazmunini qo'llab-quvvatlagan. Shuningdek, XAMAS keyingi muzokaralarda vositachilar bilan hamkorlik qilishga tayyorligini bildirgan[9] . Matbuot kotibi Sami Abu Zuhriy XAMAS sulh rezolyutsiyasini qabul qilganini bayon qilgan[10].
Falastin[tahrir | manbasini tahrirlash]
Falastin milliy maʼmuriyati rahbari Mahmud Abbos rezolyutsiyani qabul qilinish tarafdori hisoblanadi[9].
Manbalar[tahrir | manbasini tahrirlash]
- ↑ 1,0 1,1 Waldenberg, Kevin Liptak, Nikki Carvajal, Samantha „Biden says it’s ‘time for this war to end’ as he lays out Israeli ceasefire proposal | CNN Politics“ (en). CNN (2024-yil 31-may). Qaraldi: 2024-yil 11-iyun.
- ↑ „No Gaza ceasefire until Israel war aims achieved, Netanyahu says“ (en). BBC. Qaraldi: 2024-yil 11-iyun.
- ↑ „Biden's description of cease-fire offer ‘not accurate,’ Israeli official says“ (en). NBC News (2024-yil 3-iyun). Qaraldi: 2024-yil 11-iyun.
- ↑ Malsin, Summer Said and Jared. „Biden Enlisted Qatar and Egypt to Pressure Hamas. It Backfired.“ (en-US). WSJ. Qaraldi: 2024-yil 11-iyun.
- ↑ „Israeli far-right ministers threaten to resign over Gaza ceasefire proposal“ (en). BBC (2024-yil 2-iyun). Qaraldi: 2024-yil 11-iyun.
- ↑ „Голосование Резолюции Совета Безопасности ООН 2735“. Организация Объединенных Наций (2024-yil 10-iyun). Qaraldi: 2024-yil 12-iyun.
- ↑ „Adopting Resolution 2735 (2024) with 14 Votes in Favour, Russian Federation Abstaining, Security Council Welcomes New Gaza Ceasefire Proposal, Urges Full Implementation | Meetings Coverage and Press Releases“ (en). Организация Объединенных Наций (2024-yil 10-iyun). Qaraldi: 2024-yil 11-iyun.
- ↑ Fassihi, Farnaz. „Middle East Crisis: U.N. Security Council Passes U.S.-Backed Cease-Fire Resolution“ (en). The New York Times (2024-yil 10-iyun). Qaraldi: 2024-yil 11-iyun.
- ↑ 9,0 9,1 „Hamas, Palestinian authority welcome UN Security Council resolution for Gaza ceasefire“. Рейтер (2024-yil 11-iyun).
- ↑ „Hamas accepts UN ceasefire resolution, ready to negotiate over details, official says“. Рейтер (2024-yil 11-iyun).