Fatma Pesend Hanım

Vikipediya, ochiq ensiklopediya
Fatma Pesend Hanim
Tavalludi
Fatma Kadriye Achba

1876-yil
Istanbul, Achba saroyi
Vafoti 1928-yil aprel
Istanbul, Vaniko'yi villasi
Fuqaroligi Usmonli imperiyasi
Turmush oʻrtogʻi Abdul Hamid II
Bolalari Hatiche Sulton
Otasi Ahmed Sami Posho Achba
Onasi Fatima Mamleeva

Fatma Pesend Hanim (usmonli turkcha: فاطمہ پسند خانم; tugʻilgandagi ismi malika Fatma Kadriye Achba; taxminan 1876—1928-yil aprel) Usmonli imperiyasi sultoni Abdul Hamid II ning oʻn ikkinchi xotini.[1]

Yoshligi[tahrir | manbasini tahrirlash]

Fatma Pesend Xanim 1876-yilda Istanbulda Achba saroyida tugʻilgan. Fatma Kadriye Achba sifatida tugʻilgan, u Abxaziya knyazligi oilasining aʼzosi boʻlgan. Uning otasi shahzoda Ahmed Sami Bey (1839-1915), shahzoda Ahmed Bey va Patima Xonim Eshbaning oʻgʻli edi. Uning onasi malika Fotima Hanim Mamleeva (1844-1923), tatar shahzodasi Ismoil Bey Mamleevaning qizi edi. Uning opasi malika Aysha Mahizer Xonim (1871-1948) va ukasi shahzoda Shukru Bey (1878-1940) lar ham bor edi. U rassom boʻlgan.

Nikohi[tahrir | manbasini tahrirlash]

Fatmaning otasi Sami Bey Sulton Abdulazizning toʻngʻich oʻgʻli Shahzoda Yusuf Izzeddinga, keyinroq Abdulhamidning toʻngʻich oʻgʻli Shehzade Mehmed Selimga xizmat qilgan. 1896-yilda bir kuni Abdul Hamid uni tasodifan koʻrib qoldi, u onasi va singlisi bilan Shahzoda Selimning onasi Bedrifelek Kadınning taklifiga binoan Yulduz saroyiga kelgandi. Abdulhamid uni surishtirdi va oʻgʻli Selimdan batafsil maʼlumotlarni bilib oladi.

Abdulhamid otasidan uning qoʻlini soʻradi. U Abdul Hamidning taklifiga rozi boʻldi va nikoh 1896-yil 20-iyulda Yulduz saroyida boʻlib oʻtdi. Unga „Fatma Pesend“ nomi va „Toʻrtinchi Iqbol“ unvoni berildi. 1897-yil 10-iyunda, nikohdan bir yil oʻtib, u atigi sakkiz oy yashagan yagona farzandi Hatice Sultonni dunyoga keltirdi.

1898-yilda Haticening erta vafoti Abdul Hamidni bolalar va homilador ayollarni davolash uchun zamonaviy bino qurdirishga undadi.[2] Kasalxonaning qurilishi 1898-yil 12-mayda boshlangan va 1899-yil 5-iyunda yakunlangan. U „Hamidiye Etfal Hastahane-i Alisi“ deb atalgan va toʻliq Abdul Hamidning ijodi boʻlib, butunlay uning nazorati ostida edi.[3]

Uning oʻgay qizi Ayshe Sulton oʻz xotiralarida Abdul Hamidning enagasi Dilber Jenan Hanim saroyga kelganida Fatma Pesendning xonadonida mehmon boʻlib qolishini qayd etadi.

1909-yil 27-aprelda Abdul Hamid taxtdan agʻdarildi va Salonikiga surgunga yuborildi.[4] Fatma Pesend Abdul Hamidga yaqin edi va shuning uchun u surgunda hamrohlik qildi. Biroq, 1910-yilda, bir yil oʻtib, u Istanbulga qaytib keldi. 1912-yilda Saloniki Gretsiyaga qulagandan keyin Abdul Hamid ham Istanbulga qaytib, Beylerbeyi saroyiga joylashdi va u yerda 1918-yilda vafot etdi.[5]

Oʻtgan yillar va oʻlimi[tahrir | manbasini tahrirlash]

1924-yil mart oyida imperator oilasining surgunida Fatma Pesend Istanbulda qoldi. U 1928-yil aprelida ellik ikki yoshida[6][7] Vanikoʻydagi villasida vafot etdi[8] va Üsküdardagi Karacaahmet qabristoniga dafn qilindi.

Avlodi[tahrir | manbasini tahrirlash]

Ism Tugʻilish Oʻlim Izohlar
Hatice Sulton 1897-yil 10-iyul 1898-yil Yulduz saroyida tugʻilgan va 8 oyligida vafot etgan, Yahyo afandi qabristoniga dafn etilgan.

Ommaviy madaniyatda[tahrir | manbasini tahrirlash]

  • 2003-yilda suratga olingan „Abdülhamid Dyusherken“ filmida Fatma Pesend Xanim rolini turk aktrisasi Mihrace Yeken ijro etgan.[9]
  • 2017-yilgi Payitaht: Abdülhamid teleserialida Fatma Pesend Xanim turk aktrisasi Zeynep Oʻzder tomonidan tasvirlangan.[10]

Ajdodi[tahrir | manbasini tahrirlash]

 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
8. Kaytuk Giorgi Achba
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
4. Ahmed Achba
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
9. Yelizaveta Hanım
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
2. Ahmed Sami Pasha Achba
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
5. Patıma Eşba
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
1. Fatma Pesend Hanım
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
6. Ismail Mamleeva
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
3. Fatıma Mamleeva
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
7. Zehra Hanım[11]
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

Manbalar[tahrir | manbasini tahrirlash]

  1. ↑ Haskan, Mehmet Nermi. Yüzyıllar boyunca Üsküdar - Volume 2. Üsküdar Belediyesi, 2001 — 679 bet. ISBN 978-9-759-76062-5. „Firdevs-aşiyan Sultan Abdülhamid Han-ı sâni Hazretlerinin dördüncü ikbali Fatıma Hanım...1346 Şevval/1928 Nisan.“ 
  2. ↑ International Journal of Turkish Studies, Volume 13. University of Wisconsin, 2007 — 180 bet. 
  3. ↑ New Perspectives on Turkey, Issues 20-23. Simon's Rock of Bard College, 1999 — 18 bet. 
  4. ↑ Hall, Richard C.. War in the Balkans: An Encyclopedic History from the Fall of the Ottoman Empire to the Breakup of Yugoslavia. ABC-CLIO, 9-oktabr 2014-yil — 1-2 bet. ISBN 978-1-610-69031-7. 
  5. ↑ Parry, Milman. Serbocroatian heroic songs, Volume 1. Harvard University Press, 1979 — 371 bet. 
  6. ↑ Açba 2004.
  7. ↑ Brookes 2010.
  8. ↑ Haskan, Mehmet Nermi. Yüzyıllar boyunca Üsküdar - Volume 2. Üsküdar Belediyesi, 2001 — 679 bet. ISBN 978-9-759-76062-5. „Firdevs-aşiyan Sultan Abdülhamid Han-ı sâni Hazretlerinin dördüncü ikbali Fatıma Hanım...1346 Şevval/1928 Nisan.“ Haskan, Mehmet Nermi (2001). Yüzyıllar boyunca Üsküdar — Volume 2. Üsküdar Belediyesi. p. 679. ISBN 978-9-759-76062-5. Firdevs-aşiyan Sultan Abdülhamid Han-ı sâni Hazretlerinin dördüncü ikbali Fatıma Hanım…1346 Şevval/1928 Nisan.
  9. ↑ Abdülhamit Düşerken, 2023-04-20da asl nusxadan arxivlandi, qaraldi: 2020-05-01
  10. ↑ Payitaht: Abdülhamid (TV Series 2017–), qaraldi: 2018-09-22
  11. ↑ Nüfus Tezkeresi Sureti, 2022-08-23da asl nusxadan arxivlandi, qaraldi: 2020-05-01

Kitobiy manbalar[tahrir | manbasini tahrirlash]

  • Açba, Leyla. Bir Çerkes prensesinin harem hatıraları. L & M, 2004. ISBN 978-9-756-49131-7. 
  • Tuna, Mahinur. İlk Türk kadın ressam: Mihri Rasim (Müşfik) Açba : 1886 İstanbul-1954 New-York. As Yayın, 2007. ISBN 978-9-750-17250-2. 
  • Brookes, Douglas Scott. The Concubine, the Princess, and the Teacher: Voices from the Ottoman Harem. University of Texas Press, 2010. ISBN 978-0-292-78335-5. 
  • Osmanoğlu, Ayşe. Babam Sultan Abdülhamid. Mona Kitap Yayinlari, 2000. ISBN 978-6-050-81202-2. 
  • Sakaoğlu, Necdet. Bu mülkün kadın sultanları: Vâlide sultanlar, hâtunlar, hasekiler, kadınefendiler, sultanefendiler. Oğlak Yayıncılık, 2008. ISBN 978-9-753-29623-6. 
  • Uluçay, Mustafa Çağatay. Padişahların kadınları ve kızları. Ankara: Ötüken, 2011. ISBN 978-9-754-37840-5. 
"https://uz.wikipedia.org/w/index.php?title=Fatma_Pesend_Hanım&oldid=3825202" dan olindi