Erenköy (Çanakkale)

Ishorat qoʻshish
Vikipediya, ochiq ensiklopediya
Erenköy
Qishloq
Mamlakat Turkiya
Aholisi
 (2021)
 1 480

Erenköy — Turkiyaning Çanakkale viloyati Chanoqqalʼa tumaniga qarashli qishloq[1]. Aholisi 1480 nafar (2021)[2]. Qadim zamonlarda bu hudud Ofrinio nomi bilan tanilgan; keyinchalik, u Renkioi nomi bilan tanilgan, keyinchalik Erenköy deb oʻzgartirilgan. Shahar bir paytlar Intepe deb atalgan, ammo 2010-yilda yana Erenköy nomiga oʻzgartirilgan. 2013-yilda qayta tashkil etilishidan oldin u shaharcha (belde) edi[3].

Geografiya[tahrir | manbasini tahrirlash]

Marmara dengizi sohiliga juda yaqin boʻlsa-da, Erenköy togʻlarning gʻarbiy yon bagʻirlarida joylashgan. 20 kilometr (12 mi) Chanoqqal’adan janubda va taxminan 10 kilometr (6.2 mi) qadimgi Troyaning shimoli-sharqida.

2014-yilgacha, kichik tumanlar (bucaklar) tugatilgunga qadar[4] Erenköy İntepe kichik tumani tarkibiga kirgan. Tuman Erenköy va Kumkale shaharlarini hamda Akçapınar, Akçeshme, Civler, Chiplak, Dümrek, Gökchali, Güzelyalı, Xalileli, Kalafat, Ovajik va Tevfikiye qishloqlarini qamrab olgan va jami 76116 kishini tashkil etgan[5].

Tarix[tahrir | manbasini tahrirlash]

Renkioi[tahrir | manbasini tahrirlash]

Faqat 1 kilometr (0.62 mi) qadimiy Ofrinio shahridan uzoqda va 1.5 kilometr (0.93 mi) dengizdan, Renkioi turk tilidan tarjima qilingan vayronalar qishlogʻi deb tarjima qilinadi. Mahalliy balandlikda joylashgan, qishloqning tepasidan koʻrish mumkin: qadimgi Troya shahri; Dardanel; Chanakkale, Gallipoli va Lampsakos shaharlari; Egey dengizining shimoliy orollari va Athos togʻi[6].

Amfiteatr yoʻli bilan qurilgan, u eman va qaragʻay daraxtlari hududida joylashgan. Yunon nasroniy aholisi tomonidan ishlatiladigan yagona til yunon tili boʻlib, mahalliy dialekti Mitilinida ishlatiladigan tilga oʻxshardi. Qishloq kalnterimi deb nomlanuvchi kichik tor koʻchalar bilan qurilgan, oq toshlar bilan qoplangan, tomlari qizil koshinli ikki qavatli uylar bilan qoplangan. Qishloqning markazi avliyo Georgios maxalas (inglizcha: mahalla) tomonidan belgilangan boʻlib, asosiy maydon va bozorni oʻz ichiga olgan. Dengiz tomonda Akamatra maxalas, konaki maxalas (inglizcha hukumat) esa Usmonli imperiyasi gubernatori majmuasini oʻz ichiga olgan[7].

Qishloqda ikkita cherkov bor edi: xoch shaklidagi Avliyo Georgios, unda hurmatli ikona boʻlgan va Bokira cherkovi faqat 15-avgustda ishlatilgan. Avliyo Georgios har yili 23-aprelda qishloq bayramini nishonlash uchun oʻz tangalarini zarb qildi[8].

Qishloq tashqarisida Sarki Axilles va Patroklosning birinchi dafn qilingan joyi boʻlib, keyinchalik Qora dengizdagi Leuke oroliga koʻchirildi. Karantina Renkioi porti vazifasini bajargan, u yerda kemalar Konstantinopolga borishdan oldin yuqumli kasalliklarni tekshirish uchun qoʻngʻiroq qilishlari kerak edi[9].

Qrim urushi[tahrir | manbasini tahrirlash]

Qrim urushi davrida Renkioi Ittifoq sektorida joylashgan edi. U 1000 bemorga moʻljallangan Renkioi kasalxonasini joylashtirishi bilan mashhur boʻlib, Britaniya hukumati tomonidan Florens Naytingeyl bosimi ostida qurishga rozi boʻlgan va Isambard Kingdom Brunel tomonidan loyihalashtirilgan. Gloucester Docks’da yogʻoch savdogarlari Price & Co. tomonidan qurilgan va Uilyam Eassie tomonidan ishlab chiqilgan boʻlib, u Britaniya armiyasi va fransuz armiyasi tomonidan sotib olingan yogʻoch kulbalardan olingan dizayndan keyin paydo boʻldi. Kasalxona 1856-yil aprel oyida harbiy harakatlar tugashi bilan yakunlanishi arafasida edi.

Birinchi jahon urushi[tahrir | manbasini tahrirlash]

Erenköy Birinchi jahon urushida Gelibolu kampaniyasi paytida fransuz hujumiga guvoh boʻlgan. Nemis qoʻshini Dardanel boʻgʻozi boʻylab harakatni nazorat qilish uchun Erenköy tashqarisida toʻplar oʻrnatdi va qishloq 1919-yilgacha evakuatsiya qilindi[10].

Yunon-turk urushi[tahrir | manbasini tahrirlash]

Birinchi jahon urushidagi harbiy harakatlar toʻxtatilgandan soʻng, Turkiyaning mustaqillik urushi Grek-Turkiya urushining ushbu hududga birinchi qoʻnishidan soʻng darhol boshlandi. 1920-yilda Sevr shartnomasiga binoan boʻgʻoz demilitarizatsiya qilindi va uni Millatlar Ligasi nazorati ostidagi xalqaro hududga aylantirdi.

Ammo Yunoniston armiyasining yoʻqotishi natijasida, asosan, yunon diasporasi aholisi qishloqni evakuatsiya qilishga majbur boʻldi, aholi Kavaladagi Asprovaltaga yoki Pirey portidagi Nikaiyaga koʻchib oʻtdi[11].

Zamonaviy zamonlar[tahrir | manbasini tahrirlash]

Urushdan soʻng, Gretsiya va Turkiya oʻrtasidagi aholi almashinuviga koʻra, yunonlar oʻrniga Gretsiyadan kelgan turklar keldi. 1923-yil Lozanna shartnomasi amalga oshirilgach, bo‘g‘ozlarni Turkiyaga qaytargan, ammo barcha xorijiy harbiy kemalarning bo‘g‘ozlardan erkin o‘tishiga ruxsat bergan va aholi punkti Erenköy deb nomlangan.

Qishloqning muhim yoʻl yonida joylashgani Gretsiya orollaridan kelgan turk qochqinlariga yangi shaharcha qurish uchun ajoyib imkoniyat berdi. Yangi bozor tashkil etilgach, 1927-28-yillarda ham maktab, ham cherkov qurildi. Ikkinchi jahon urushi paytida hudud neytral edi.

1947-yilda aholi punkti farq qilish uchun Intepe (Galipoli yurishi paytida qal’aning nomi) deb oʻzgartirildi., Istanbulning taniqli mahallasi (Osiyo tomonida). Biroq, yangi nom Erenköy aholisi orasida mashhur boʻlmagan va referendumdan soʻng, 2010-yilda avvalgi nom qayta qabul qilingan[12].

Diqqatga sazovor joylar[tahrir | manbasini tahrirlash]

Erenköyda turk harbiy havo qabristoni joylashgan[13]. Shahar, shuningdek, ulkan Gektor haykaliga mezbonlik qilish uchun koʻngillilardir.

Manbalar[tahrir | manbasini tahrirlash]

  1. ↑ Köy, Turkey Civil Administration Departments Inventory. Retrieved 1 March 2023.
  2. ↑ „Address-based population registration system (ADNKS) results dated 31 December 2021“ (tr) (XLS). TÜİK. Qaraldi: 2023-yil 1-mart.
  3. ↑ Law No. 6360, Official Gazette, 6 December 2012 (turkcha).
  4. ↑ Law No. 6552 Accepted Date: 10/9/2014, Article 129, Resmî Gazete, 11 September 2014.
  5. ↑ „Statistical Institute“. 2013-yil 4-oktyabrda asl nusxadan arxivlangan.
  6. ↑ „Renkioi“. strymonikos.net. 2018-yil 22-sentyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2012-yil 16-fevral.
  7. ↑ „Renkioi“. strymonikos.net. 2018-yil 22-sentyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2012-yil 16-fevral.
  8. ↑ „Renkioi“. strymonikos.net. 2018-yil 22-sentyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2012-yil 16-fevral.
  9. ↑ „Renkioi“. strymonikos.net. 2018-yil 22-sentyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2012-yil 16-fevral.
  10. ↑ „Renkioi“. strymonikos.net. 2018-yil 22-sentyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2012-yil 16-fevral.
  11. ↑ „Renkioi“. strymonikos.net. 2018-yil 22-sentyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2012-yil 16-fevral.
  12. ↑ „Çanakkale news (turkcha)“. 2011-yil 20-avgustda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2023-yil 18-aprel.
  13. ↑ „Çanakkale page (turkcha)“. 2020-yil 10-avgustda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2023-yil 18-aprel.

Havolalar[tahrir | manbasini tahrirlash]

"https://uz.wikipedia.org/w/index.php?title=Erenköy_(Çanakkale)&oldid=3953037" dan olindi